Xarıbülbüllə söhbət
(poema ixtisarla)
Xarıbülbül, bu nə gündü,
zamandı?
Sağın həsrət,
solun ahdı, amandı
Mənim dərdim səninkindən
yamandı
Yağı düşmən
dağ çəkibdir bağrıma,
Yerlər, göylər
dözə bilmir ağrıma.
Xarıbülbül,
gözün niyə dolubdur?
Dilin batıb,
yanaqların solubdur.
Yurdun, yuvan vaxtsız
viran olubdur
Söylə qoyub yaman
günə kim səni?
Sənin kimi əsir
qalsın düşməni.
Xarıbülbül,
hanı gülşən güllərin?
Bağ-bəhrəli
xoşbəxt, azad ellərin?
Yaylaqların,
bulaqların, göllərin
Gecə, gündüz
için-için ağlayır
Ümidini bir xoş
günə bağlayır.
Xarıbülbül,
Qarabağda kimin var,
Kim hayına bir kimsəni
haraylar?
Qəmlə ötən
bu fəsillər, bu aylar
Yaddaşlardan silinərmi, gedərmi?
Dərdimizə de bir əlac edərmi?
Xarıbülbül
tutulub qaş-qabağın
Tüstülənmir
daha odun-ocağın
Yağılara meydan olub
qucağın
Niyə
düşdün birdən-birə tora sən?
Həsrət qaldın
sirdaşa sən, yara sən.
Xarıbülbül, nə
bükmüsən boynunu?
Parçalayıb qan
etmisən qoynunu.
Seyr edirsən bu
dünyanın oynunu
Taleyinə yas tutursan nə
vaxtdır
Bu da belə imtahandır,
sınaqdır.
Xarıbülbül,
ötən günlər, zamanlar
Yaylaqları gəzdiyimiz
o anlar
Hay-haraylar,
ildırımlar, tufanlar
Toy-bayramlar xatirinə gəlirmi?
O günləri anıb
üzün gülürmü?
Xarıbülbül,
yadındamı o axşam?
Bir sən idin, bir mən
idim, bir ilham
Buludlarda yox olmuşdu Ay
tamam
Torağaylar vermişdilər
səs-səsə
Dayanmışdıq biz
də nəfəs-nəfəsə.
Xarıbülbül,
kişnəyəndə buludlar
Sanardıq ki. gədiklərdə
vuruş var
Səni öpüb,
oxşayanda dodaqlar
Deyərdik ki, kaş
yerinə olaydıq
Gözəllərin
yaxasına qonaydıq.
Xarıbülbül,
islanardı çuxamız
Külək vurub
açılardı yaxamız
Sac üstündə
qovrulardı yuxamız
Bizsə səni
tapıb tezcə üzərdik
Min sevinclə
döşümüzə düzərdik.
Xarıbülbül,
kök olardı kefimiz
Gəzmək idi
qazancımız, nəfimiz
Gözəllərin
gözəlini seçib biz
Kişiləşib
özümüzü öyərdik
Yalan yerə
döşümüzə döyərdik.
Xarıbülbül,
dingildərdik, dinərdik
Heç qorxmadan
Daşaltına enərdik
Yağış gəlsə
tez də geri dönərdik
Keçi kimi
dağa-daşa çıxardıq
Qayalıqdan Topxanaya
baxardıq.
Xarıbülbül,
göz tutanda bir kəsi
Tez də bizə
yetişərdi hədəsi
Qarşımıza
çıxsa qızın dədəsi
Qorxumuzdan əsim-əsim
əsərdik
O qız haqda
söz-söhbəti kəsərdik.
Xarıbülbül,
tütək səsi, ney səsi
Ocaq üstə əmlik
quzu bişməsi
Bir də şaqraq
bulaqların nəğməsi
Xatirimdən zaman-zaman
silinməz
Niskilim çox həddi,
sonu bilinməz.
Xarıbülbül,
indi Meydan bazarı
Boş qalıbdır
artıb dərdi, azarı
O yerlərdən salsan əgər
güzarı
Gövhərağa məscidini
öpərsən
Tozunu da gözlərinə
təpərsən.
Xarıbülbül,
oxuyuram gözündən
Xocalının qan
süzülür üzündən.
Keçirsənmi,
söylə Cıdır düzündən?
Gəzirsənmi əsir
qalan elləri,
Yamacları,
yaylaqları, çölləri?
Xarıbülbül,
etibarlı olgunan
Malıbəyliyə bir
yolunu salgınan
Zarıslının
ürəyini algınan
Kosalara təsəlli
ver, döz denən
Şırlanlıya
ürək açan söz denən.
Xarıbülbül,
Şuşa əsir qalandan
Qırxqız, Turş
su dərdə ürcah olandan
Sarı bulaq qəm
sazını çalandan
Fikrim, zikrim perik
düşüb başımdan
Həzz alıram gözlərimin
yaşından.
Xarıbülbül, əl
tutduğun adamlar
Nə biləydin ürəyinə
dərd salar
Sanma düşmən xəyanətdən
kam alar
Torpaq üstə əsib-coşub
çağlarıq
Cəlladların
yollarını bağlarıq.
Xarıbülbül,
öz bəlandı çəkdiyin
Dönük
çıxdı becərdiyin, əkdiyin
Qonaq kimi yoluna göz
tikdiyin
Sahib oldu
torpağına, daşına
Müsibətlər
açdı sənin başına.
Xarıbülbül, nə
adətdir bu səndə?
Niyə yada yer ayırdın
sinəndə?
Dost dediyin
səni qoydu bu gündə
El-obanı
əsir etdi, talandın
Nahaq yerə od-alova qalandın.
Xarıbülbül,
Cabbar dözməz bu dərdə
Üzeyirin ruhu yanır
o yerdə
Xan əminin səsin
dinlə sən bir də
Sil gözünü bizi
hayla vuruşa
Hər birimiz dönək
çevik bir quşa.
Xarıbülbül,
yerdə qalmaz zülm inan
Zülmkarın haqqı
çatar bir zaman
Teymur, Qacar, İsgəndər,
Kir, Süleyman
Söylə hanı,
indi onlar hardadı?
Zülm edənin məzarı
da dardadı.
Xarıbülbül, ay
ürəyi yaralı
Dili qəmli,
ömrü, günü paralı.
Sən yarından, mən
də səndən aralı
Qalan gündən
gün doğmayır üzümə
Bu həsrətdən
yuxu getmir gözümə.
Xarıbülbül,
sızıldama, inləmə
Hər yetənə
könül verib, sirr demə
Dərdduymazın
sözlərini dinləmə
Anlamasın düşmənlərin
dərdini
Qoy ucaltsın igid kimi dərd
səni.
Xarıbülbül, sənin
yağın yağımdır
Əsir qalan
bayatımdır, ağımdır
Ayrılığın
dağlar boyda dağımdır.
Bil fələk də
çəkə bilməz bu dərdi
Çəkə bilsə
mənə əhsən deyərdi.
Xarıbülbül,
üzümə qoy üzünü
Gözlərimdən bir
an çəkmə gözünü
Ürəyimin
başında bil özünü
Həsrətini yerit
getsin qanıma
Bir
sıçrayış, qeyrət gəlsin canıma.
Xarıbülbül,
çox görmüsən xarı sən
Nadanı sən, aqili sən,
varı sən
Bilirəm ki, unutmazsan
yarı sən
Oxu səsin qəlbimizi
qoparsın
O yerlərə bizdən
salam aparsın.
Xarıbülbül, duman dağı alanda
Ağ buludlar boşalanda, dolanda
İldırımlar aləmə
səs salanda
Ötən günlər
gözlərində gülürmü
Qubarını
dağlar, daşlar bilirmi?
Xarıbülbül,
üzü dönmüş qayalar
Qorxuram ki, səni tənha
qoyalar
Dərd bilməzlər
çətin dərdi duyalar
Hər yetənə dərdlərini
söyləmə
Talehindən çox da
giley eyləmə.
Xarıbülbül, sinəmdəki
dağa bax
Dərdə sirdaş
saçımdakı ağa bax
Gərdişə bax,
dövrana bax, çağa bax
Bu gününü,
sabahını fikirləş
Öz səhvini,
günahjını fikirləş
Xarıbülbül,
allanıb xoş dillərə
Torpaqları verdik nadan əllərə
Səsim yetmir indi əsir
ellərə
Alovlanıb əlçim-əlçim
yanırıq
Səhvimizi
yavaş-yavaş qanırıq.
Xarıbülbül,
ürəyinin yarası
İnlədikcə
sönər gözüm qarası
Əsir qaldı
torpağımın parası
Mal-pul üstə
vuruşanlar güldülər
Vəzifəyçün
torpaqları böldülər.
Xarıbülbül, nadanlardan
dost olmaz
Dost seçəndə
tələsimə sən bir az.
Yaman dostdan göz dağıdır Xan Araz
İllər boyu qəlbimizdə
dağ olmuş
Dağ üstündən
milyon dağlar doğulmuş.
Xarıbülbül,
içdə olsa düşmənin
Hər vaxt başın
bəlalıdır bil sənin
Sinəsinə dağ
çəkənlər vətənin
Vətən deyib
bağıranda inlədim
Tarixlərin
harayını dinlədim.
Xarıbülbül, ən
böyük var ağıldır
Ağılsızdan
fayda görmək nağıldır
Kütbaşların əməliylə
dağıldı
Parçalandı, əsir
qaldı bu torpaq
Bizləri də dərdə
saldı bu torpaq.
Xarıbülbül,
vara-pula hərislər
Nə həqiqət, nə
də vətən, xalq istər
Bu dünyaya bir gəlibdir
xeyir-şər
Şər işlərə
qol qoyanlar ucalmaz
Ömrü boyu əməlindən
kam almaz.
Xarıbülbül, vətən,
vətən deyənlər
Vətən deyib sinəsinə
döyənlər
Yalan yerə özlərini
öyənlər
Sərhədləri
düşmənlərə açdılar,
Çətin gündə
gizləndilər, qaçdılar.
Xarıbülbül, sənin
sinən qan oldu,
Çoxlarının
fikri şöhrət-şan oldu.
Şuşa,
Laçın, Kəlbəcər viran oldu
Oyanmadı bu dəhşəti
görənlər,
Siyasətdən xalqa
torba hörənlər.
Xarıbülbül,
torpaq candı, ürəkdi
Namus, qeyrət,
şöhrət, duzdu, çörəkdi
Bu varlığın qədrin
bilmək gərəkdi
Nadan torpaq, Vətən
qədrin nə bilər
Bilənlərin qəlbinə
dağ çəkilər.
Xarıbülbül,
ağlı yoxsa rəhbərin
Xalq qoynunda boğulacaq dərd-sərin.
Xəyanətin ilmələri
çox dərin,
Dərindəydi bunu
çoxu bilmədi
Öz xalqının
köməyinə gəlmədi.
Xarıbülbül, dərdliyə
de dərdini
Dərd duyan tək dərk
eləsin o səni
Nadanlıqdır bu
dünyanın düşməni
Nadan olan itə atar qeyrətin
Bilməz yerin,
danışığın, söhbətin.
Xarıbülbül,
ağılsızdan gen dolan
O, ev yıxar,
quraşdırar min yalan
Yalan deyən,
ev dağıdan,
qan salan
Allah bilməz, dost
tanımaz, haqq deməz
Vətən deməz,
torpaq deməz, xalq deməz.
Xarıbülbül, əlim
çatmır əlinə
Qurban olum ağı deyən
dilinə
Qır atların
bir gün minib belinə
Mərd oğullar
çatacaqlar dadına
Şad günləri
salacaqlar yadına.
Xarıbülbül,
aç sinəni gül, oxu
Gözlərindən qəm,
kədəri sil, oxu
Həsrətini qayalara gəl
oxu
Yerlər, göylər
havalansın səsindən
Dərd-sərinə
şərik olum bir də mən.
Xarıbülbül, sinəndəki
xal nədir
Belə
müşkül, belə kövrək hal nədir?
Azərbaycan qibləgahdı,
Məkkədir
Kəm baxanlar keçəcəklər
qılıncdan
Bu döyüşdə
dözümlü ol, mərd dayan.
Xarıbülbül, sil
gözünün yaşını
Yad önündə əymə
heç vaxt başını
Vətənimin
torpağını, daşını
Ölsək belə yad əllərdə
qoymarıq
Həsrətinə, kədərinə
qıymarıq.
Xarıbülbül, səni
dərdə salanlar
Torpağına gəlib
sahib olanlar
Yalan yerə
haray-həşir salanlar
Harda, kimdən
doğulublar bilinmir
Nə vaxt "böyük xalq" olublar bilinmir.
Xarıbülbül,
Allah zülmü götürməz
Haqq deyənin heç
vaxt haqqın itirməz
Köksüz budaq meyvə,
bəhrə gətirməz
Çörək tutar
nadanların gözünü
Bil göstərər
yada haqqın üzünü.
Xarıbülbül, sənin
qəlbin təmizdir
Ancaq torpaq hər bir
şeydən əzizdir
Vətən, ana daha əziz,
bu düzdür
Anamızı ağlar
qoyub gülənlər
Qan əmərlər,
düşünsünlər bir qədər.
Xarıbülbül, səbri
gendi Allahın
Haqqın danan milyon, mindir Allahın
Birdə gördün
üzü döndü Allahın
Allahsızlar zəmi
kimi piçildi
Qantökənin qanı
sutək içildi.
Xarıbülbül,
dünya yaman qarışır
Haqq nahaqla, əyri
düzlə yarışır
Allahsızlar çox
işlərlə barışır
Nahaq haqqın
qapısını bağlayır
Dərdduyanlar gecə-gündüz
ağlayır.
Xarıbülbül, bil
yenilməz dağıq biz
Xalq içində hər
vaxt üzü ağıq biz
Bu dünyada nə qədər
ki, sağıq biz
Vətən deyib, torpaq
deyib çağlarıq
Yağıların
ürəyini dağlarıq.
Xarıbülbül, Vətən
qibləm, Quranım
Qarabağım, Zəngəzurum,
Turanım
Onsuz olsa bir saatım,
bir anım
Əlçim-əlçim
əriyərəm, solaram
Əsir qalıb
qurd-quşa yem olaram.
Xarıbülbül, sənə
deyim düzünü
Yay dünyaya ürəyimin
sözünü
Azərbaycan məğlub
bilmir özünü
Qabaqdadır hələ
döyüş, imtahan
Qaniçənlər
qan qusacaq bir zaman.
Xarıbülbül,
haqqa şərik, düzük biz
Atəşik biz, alovuq
biz közük biz
Vətən
üçün keşik çəkən gözük biz
Gözümüzü
çıxaranı çalmasaq
Haram olsun bizə
çörək, ad, papaq.
Xarıbülbül, qan
tökənə əl tutan
Əldən
düşüb əyiləcək bir zaman
Dövran özü verməyəcək
bil aman
Qan içənin
baş-gözünü əzəcək
Əltutanlar öz
canından bezəcək.
Xarıbülbül,
haqq incələr üzülməz
Qəlb yanmasa söz
misraya düzülməz
Məkirli göz sədaqətlə
süzülməz
Xəyanətin
ömrü gödək, yolu dar
Sahibini ölüm tapar,
şər tapar.
Xarıbülbül,
kitabında fələyin
Yeri yoxdu fitnəkarın,
kələyin
Tanrı kəsməz
düz olanın çörəyin
Əyri yolla gedənlər
tez əyilər
Haqq əlində
döyüldükcə döyülər.
Xarıbülbül,
başın üstə haqqı sən
Əgər görsən
hər vaxt qalib gələrsən
Haqq yolundan çəkinmə
gəl heç nədən
Bata bilməz
haqlıların haqq səsi
Yerdə qalmaz
anaların naləsi.
Xarıbülbül,
düşməməkçün çox tora
Ötənləri,
keçənləri bir ara
Öz səhvinçün
sən özünü çək dara
Bölünəni,
bölənləri ayır, seç
Vətən
üçün ölənləri ayır, seç.
Xarıbülbül, el
qeyrəti çəkməyən
Halal toxum becərməyən,
əkməyən,
Xalqı
üçün yaratmayan, tikməyən
Qədirbilməz
insanlardan uzaq ol
Torpağını sevənlərə
dayaq ol.
Xarıbülbül,
çox allanma pula sən
Pul güc gəlsə
çevrilərsən qula sən
Döyüçməkçün
çıxırsansa yola sən
Haqqa əyil, haqq yolunda
vuruşan
Əyilsə də
sına bilməz heç zaman.
Xarıbülbül,
Böyüklüyü
cəlladlıqla qazanan
Başqasına quyu qazan
bir zaman
Özü axır o
quyuya düşəcək
Ömrü boyu od-alovda
bişəcək.
Xarıbülbül, fələyin
çox hökmü var
Evyıxanlar evsiz qalar,
sızıldar
Sanma dünya
başımıza dar olar
Bu dünyanın dərdlərini
duyan kəs
Dərdə dözər,
çətinlikdən dad etməz.
Xarıbülbül,
boyun əymə cəllada
Bədniyyətə, naxələfə,
pis ada
Ömür boyu yet
köməyə, çat dada
Əldən tutan mərd,
igiddir, kişidir
Əli kəsmək
nadanların işidir.
Tahir RZA
Ədalət .- 2010.- 19 fevral.- S. 7.