AYŞAD MƏMMƏDOVLA MASKASIZ,
QRİMSİZ SÖHBƏT
Əməkdar artist
Ayşad Məmmədov Şəki Dövlət Dram
Teatrında, Gənclər Teatrının səhnəsində
elə obrazlar yaradıb ki, bu gün sənətə yeni
gələn cavanlar həmin rolları yalnız arzulaya
bilərlər. Şekspirin "Romeo və
Cülyetta" tamaşasında oynadığı Romeonun səsi
Moskvaya qədər gedib çıxıb. Rusiya
mətbuatı istedadlı aktyor barədə xoş
sözlər yazmağa xəsislik etməyib.
Düzdü,
tamaşaçılar Ayşad Məmmədovu daha çox
"Bəxt üzüyü" bədii filmindəki
Hüseyn roluna görə tanıyırlar. Amma bu
həmsöhbətimin günahı deyil. Teatrın kinoya
"məğlub" olmasını etiraf etməyə
məcburuq.
Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin bir müddət əvvəl həyata
keçirdiyi islahatdan sonra Ayşad Məmmədov artıq
Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyorudu. Müsahibimlə
elə onun yeni iş yerindəki qrim otağında
üzbəüz oturub söhbətləşdik. Maskasız
və qrimsiz...
BİRİNCİ EPİZOD -
BAKIDAN ŞƏKİYƏ
- Teatrdan bol Bakıda boya-başa çatan Ayşad
Məmmədov necə oldu ki, ilk dəfə səhnəyə
Şəkidə çıxdı?
- Biz tələbə
olanda Hüseynağa Atakişiyevin rəhbərlik etdiyi
Şəki Dövlət Dram Teatrı təkcə Azərbaycanda
yox, onun hüdudlarından kənarda da tanınırdı.
Təbii ki, mən də bu kollektivin fəaliyyətini
izləyirdim. Dramaturq, həmkəndlim Rəhman
Əlizadənin bir neçə əsəri həmin teatrda
oynanılırdı. Rəhman müəllimlə
dəfələrlə Şəkiyə gedib tamaşalara
baxmışdım. Artıq ikinci kursda oxuyanda seçimimi
etmişdim. Şəki Teatrında
işləyəcəyimlə bağlı qərarımı
o zaman Hüseynağa müəllimə də bildirmişdim. İnstitutu
bitirəndə sözümün üstündə durdum
və Şəkiyə işləməyə getdim. Baxmayaraq
ki, institutda müəllim kimi çalışmaq imkanım
var idi. Çünki belə bir təklif almışdım.
Lakin mən Hüseynağa müəllimin teatrında
işləməyi üstün tutdum. Yaxın dostum, mərhum
aktyorumuz Ələkbər Hüseynovla sözü bir yerə
qoyub getdik Şəki teatrına. Ələkbərin
yaxşı bir söz var idi, tez-tez deyirdi ki, qanadlarımızı
böyük uçuşa hazırlamaq üçün
gedək Şəkiyə.
- Orada gənc aktyor üçün hər cür
şərait var idi. Baş rollar, xarici qastrollar, beynəlxalq
festivallar...
- Doğrudan da o zaman
Şəki teatrı hər yana səs sala bilmişdi. Moskva
Bədaye Teatrının səhnəsində 6 tamaşa
ilə çıxış etmək hər əyalət teatrına nəsib
olmurdu. Hələ mən Moskva Satira
Teatrının səhnəsindəki
çıxışlarımızı, xarici qastrolları
demirəm. 1984-ci ildə İrəvanda
keçirilən Beynəlxalq Şekspir Festivalına dahi
dramaturqun "Romeo və Cülyetta" tamaşı ilə
qatıldıq. Mən də Romeo rolunu
oynayırdım. Müxtəlif
ölkələrdən, o zaman SSRİ-yə daxil olan
respublikalardan teatrlar festivalda iştirak edirdi. Mən
ən yaxşı kişi roluna
görə xüsusi mükafat aldım. O zaman mənim
haqqımda erməni qəzetlərinin yazdığı
məqalələri indi də arxivimdə saxlayıram. Bayaq Moskva qastrollarını təsadüfən
xatırlatımadım. Şəki
teatrını Rusiya paytaxtında bəlkə də Bakıdan
çox tanıyırdılar. Mətbuat
tez-tez bizim haqqımızda yazırdı.
Yadımdadı, indi Rusiya prezidentinin mədəni
əlaqələr üzrə xüsusi nümayəndəsi
işləyən, bir müddət bu ölkənin
mədəniyyət naziri olmuş Mixail Şvıdkoy o zaman
"Pravda" qəzetində bizim "Romeo və Culyetta"
tamaşası, baş rolların ifaçıları
barədə xoş sözlər yazmışdı.
İKİNCİ EPİZOD- ŞƏKİDƏN BAKIYA
- Qısa müddətdə məşhurlaşan
Ayşad Məmmədov bəs niyə Bakıya qayıtdı?
Şəki teatrının səhnəsi sizə artıq
balaca görünürdü, yoxsa...
- Məndən
olsaydı ömrümün axırına kimi
Şəkidə qalıb işləyərdim. Çünki
məhz bu teatrın səhnəsində çox şeylər
öyrənmişdim. Amma şərait elə gətirdi ki,
Bakıya qayıtmalı oldum.
- Bu məsələdə də Hüseynağa
Atakişiyev amili əsas rol oynadı?
- Təbii. Hüseynağa
müəllim Bakıya gələndən sonra
əvvəlcə Akademik Dram Teatrında
çalışdı. Oradakı işi
nəsə alınmadı. 80-ci illərin
sonunda isə öz teatrını - Gənclər
Teatrını yaratdı. Həmin
ərəfədəki söhbətlərimizdə
rəhmətlik mənə tez-tez deyirdi ki, artıq Bakıya
qayıtmaq vaxtıdı.
- Hər halda Hüseynağa müəllim pis
məsləhət verməyib. Boya-başa
çatdığımız şəhər, teatral paytaxt,
Gənclər Teatrında maraqlı rollar. Hələ
mən fəxri adı demirəm...
- Fəxri adı Şəki
teatrında işləyəndə də ala bilərdim. Çünki bununla bağlı sənədlərim
bir neçə dəfə təqdim olunmuşdu. Amma
iş elə gətirdi ki, Gənclər Tetarında
çalışanda bu iş rəsmiləşdi. 2002-ci il idi. Aktoyr dostum Qurban
İsmayılovla Moskvaya səfərə
hazırlaşırdıq. Bir gün qabaq
mədəniyyət və turizm nazirinin müavini
Ədalət Vəliyev dedi ki, hər ikinizə fəxri ad
veriləcək, bununla bağlı sənədlər
hazırlanıb. Biz Moskvaya getdik, bir neçə gün sonra
hə yat yoldaşım zəng eləyib dedi ki, sənə
əməkdar artist fəxri adı verilib. Amma
Qurbanı siyahıdan çıxarıb başqa bir aktyorun
adını əlavə etmişdilər. İndi
həmin aktyorun adını çəkmək
istəmirəm.
ÜÇÜNCÜ EPİZOD - GƏNCLƏR
TEATRINDAN GƏNC TAMAŞAÇILAR TEATRINA
- Ayşad Məmmədovu səhnədə
görmək istəyənlər bundan sonra Gənc
Tamaşaçılar Teatrına gəlməli olacaqlar. Artıq bu teatrın
repertuarındakı bir neçə tamaşada rol
almısız. Amma son
söhbətlərimizdən belə başa
düşürəm ki, yeni kollektivə hələ tam
uyğunlaşa bilmirsiz...
- İndi bu
teatrda üç müxtəlif kollektiv birləşib. Baş
rejissorumuz Cənnət Səlimovanı başa
düşürəm, bilirəm ki, onun üçün
çox çətindi. Cənnət
xanım mənim müəllimim olub, onun xətrini çox
istəyirəm. Yəqin onun özünə də bir az vaxt lazımdı. Belə
duyuram ki, Cənnət xanım da hələ özünü
tam sərbəst hiss edə bilmir. Özümə
gələndə isə hələ ki, ürəyimdə
deyinirəm. Başqa nə bilərəm ki... Gücüm yalnız özümə çatır.
Çalışıram ki,
öz-özümü xilas edim. Yaxşı
bir əsər əlimə düşüb. Çilakinin "Qoca" birpərdəli pyesini
tərcümə edirəm. Çox
maraqlı əsərdi. Qoca xəstə
vəziyyətdə uzanıb qonşu otaqda yatan xəstə
arvadı ilə söhbətləşir. Sonda
məlum olur ki, arvad çoxdan dünyasını
dəyişib. Qoca bayaqdan bəri
öz-özünə danışırmış. Bir aktyorun teatrı üçün çox
maraqlı əsərdi. Qoca rolunu oynamaq
istərdim.
- Gənc Tamaşaçılar
Teatrının kiçik səhnəsi istifadəyə
verilib. Həmin səhnədə
"Qoca"nı oynamaq olar. Yəqin
əsərə özünüz quruluş verəcəksiz...
- Hələ bunlar yalnız
arzudu, görək nə olur. Yəqin ki, bu
barədə Cənnət xanımla söhbət
edəcəyəm. Həmişə
gərgin, belə deyək də tam gücümlə
işləmişəm. Amma indi
özümü bu teatrın içində görə
bilmirəm. Elə bir məhv olub
gedirəm. Ona görə də xilas olmaq
üçün yollar axtarıram. Teatr
real sənətdi. Bü gün
görünürsənsə, varsan, sabah
olmayanda heç kim səni yada salmayacaq.
- Niyə belə bədbinsiz?
- Bu bədbinlik yox,
reallıqdı. Kinodan fərqli olaraq, teatr
canlıdı.
Səhnədə olanda öz ruhunu, enerjini zala
ötürürsən və zaldan enerji alırsan. Beləcə maraqlı və
qarşılıqlı reaksiya baş verir. Mən də işləmək, enerjimi
tamaşaçıya ötürmək istəyirəm.
- Zaldan gələn reaksiya həmişə sizi qane edir?
- Təəssüf ki,
yox.
- Nobel mükafatı laureatı Knut Hamsunun bu
günlərdə premyerası olan "Viktoriya"
əsərində Qraf rolunda oynayırsız. Qraf
düşdüyü vəziyyətdən xilas olmaq yolunu
özünü asmaqda görür.
Tamaşaçıların reaksiyasından belə aydın
oldu ki, intihar səhnəsini təbii oynamağı
bacardız...
- Məncə bu daha
çox quruluşçu rejissorun xidmətidi.
- Bu tamaşa Bəhram Osmanovla birinci işiniz idi?
- Teatr səhnəsində
ilk dəfə idi ki, birgə işləyirdik. Amma
onun televiziyada hazırladığı Çexovun
"Altıncı palata" tamaşasında oynamışam.
Bir neçə il əvvəl Bəhram
Akademik Milli Dram Teatrında hazırladığı
tamaşada məni də görmək istəyirdi, lakin
alınmadı.
- Bəhram Osmanovla işləmək çətin
deyil?
- Bəhramın rejissor
kimi nəyə qadir olduğunu bütün teatr aləmi bilir.
O, aktyorla işləməyi bacaran rejissordu.
- Uzun müddət Hüseynağa Atakişiyevlə
birgə çalışan aktyorların başqa rejissorlarla
işləməsi hər halda bir qədər çətin
olar...
- Düzdü,
Hüseynağa müəllimi bir kəlmədən başa
düşürdüm, bilirdim ki, aktyor kimi məndən nə
tələb edir. Buna baxmayaraq, başqa rejissorlarla işləmək mənim
üçün problem yaratmır. Onlarla da dil
tapa bilirəm. Çünki rejissora tabe
olmağı bacaran aktyoram. Mənim
fikrimcə yaxşı aktyor rejissorun əlində plastilin
olmağı bacarmalıdı.
DÖRDÜNCÜ EPİZOD – TEATRDAN KİNOYA
- "Bəxt üzüyü" filmindəki
Hüseyn rolu ilə daha çox tanındız. Sizi kinoda Ramiz
Əzizbəylinin tapıntısı saymaq olar?
- Belə demək olar. Çünki Hüseyn kinoda ilk işim idi. Bu rola bir neçə aktyor dəvət olunsa da,
sonda Ramiz müəllim məni çəkməyə
qərara aldı və mənimlə çox yaxşı
işlədi. Şəki teatrında Vaqif
Səmədoğlunun "Bəxt üzüyü"
tamaşası səhnəyə qoyulanda tam fərqli rol -
Rasimi oynamışdım. Yəni
əsərə yaxından bələd idim. Həm də bayaq dediyim kimi, Ramiz müəllimlə
Hüseyn obrazı üzərində çox işlədik.
Necə deyərlər, rolu yaxşı
cilaladıq. Rejissor özümü bu rolda
göstərmək üçün mənə hər cür
imkan yaratdı.
- Kinoda başqa rollarınız o qədər də
uğurlu alınmadı. Bu fikirlə razısız?
- "Bəxt
üzüyü"ndən sonra Ələkbər Muradovun
"Güllələnmə təxirə salınır",
Ramiz Həsənoğlunun "Ailə", Mehriban
Ələkbərzadənin "Məhkumlar", Ramiz
Əzizbəylinin "Yalan", Eldar Quliyevin "İstanbul
reysi" filmlərində çəkilmişəm. O filmlərdəki heç
bir rolum məni qane etmir.
- Bu günlərdə sizi Anarın məşhur
"Evləri köndələn yar"
teletamaşasının davamı kimi çəkilən
"Evləri göydələn yar"da Şamil rolunda
gördük. Tamaşaçılar
bu rolda Fəxrədin Manafovu görməyi adət
etmişdilər. Onu
əvəz etmək çətin olmadı?
- Məncə yox. Biz Fəxrəddinlə köhnə dostuq. Əslində ikinci hissədə də
Fəxrəddin özü çəkilməli idi. Lakin xaricdə olduğundan bir neçə başqa
aktyoru həmin rolda sınayıblar. Sonra
Ramiz Həsənoğlu məni dəvət etdi və onun bu
təklifi ilə razılaşdım.
BEŞİNCİ EPİZOD - 1-DƏN 55-Ə
- Səhnədə, kinoda müxtəlif xarakterli
insanların obrazlarını yaradan aktyorların real
yaşını təyin etmək bəzən çox
çətin olur. Uzun müddət sizi səhnədə,
həyatda müşahidə etsəm də yaşla
bağlı konkret rəqəm tapa bilmirəm...
- 55 yaşım ötən dekabrda
tamam oldu.
- Belə gurultulu səslənən rəqəmdən
niyə heç bir səs-küy eşidilmədi?
- Heç vaxt belə
şeylərin, hay-küyly təbriklərin
tərəfdarı olmamışam. İnşallah 60-a
çatanda geniş qeyd edərik.
Etibar CƏBRAYILOĞLU
Ədalət.- 2010.- 30 yanvar.- S. 14.