O bir əfsanəmi, dağlar qoynunda...

Bitməyən şarkı kimi

Çox demirəm, 6-7 il bundan əvvəl Qəbələdən çıxıb indi geri qayıdan ən xəyalpərvər insan belə gördüklərinə inanmaz. Təkcə baş prospektdə başını qaldırıb dağlara tərəf baxmasan, elə bilərsən Bakının hansısa yeni bir məhəlləsindəsən. Sözsüz ki, Qafqazın bu dilbər güşəsində ilk olaraq təbiət gözəlliyi insanı valeh edir. Zirvəsi qılınc tək parlayan ulu dağlar, hər tərəfi xalı kimi bəzəyən qədim meşələr, çaylar, bulaqlar, Qızıl Əhmədi bağları... İndi də modern şəhər düzəni. Təbiətin ululuğu, gözəlliyi ilə müasirliyin, urbanik inkişafın qovuşuğu! Bütün bunlar heç vaxt dinləmədiyin, ancaq xəyal etdiyin şirin, həm də əzəmətli bir musiqiyə, sinfoniyaya bənzəyir.

Daha bu yerlərdə təbiət özü də qoynunda bərq vuran gözəlliyə heyran qalır...

Min illərin Qəbələsi, nələr gördün?

... Və bir də tarixi qanunauyğunluq, məntiqi yanaşmalar var. Qəbələdən danışıb da bunları xatırlamasan olmaz. Tarixə ən qısa ekskursun özü belə Qəbələnin Azərbaycan tarixində necə əhəmiyyətli rol oynadığını diqqətə çatdırır. 2500 il bundan əvvəl salınmış qədim Qəbələnin torpaq altında qalan xarabalıqları rayonun Çuxur Qəbələ kəndi yaxınlığındakı Qaraçay və Qocalançay çayları arasındadır. Qəbələ uzun müddət Qafqaz Albaniyasının paytaxtı olub. Roma araşdırıcısı Böyük Plini, yunan coğrafiyaşünası Ptolomey və başqaları hələ eramızın I-II əsrlərində Qəbələnin möhtəşəm bir şəhər olduğunu qeyd etmişlər. Çünki bu bir tarixi fakt idi ki, Roma qoşunları eramızdan əvvəl 60-cı illərdə Albaniyaya hücum etsələr də Qəbələni ala bilməmişdilər. Sonralar Qəbələ XIII əsrdə monqolların aramsız hücumları nəticəsində xeyli zəifləyərək sonralar yenidən dirçəlmiş, XIV əsrdə isə Teymurləng şəhəri uzunmüddətli mühasirə və döyüşlər sonucunda ələ keçirərək dağıtmışdır.

Bütün hallarda Qəbələ XVIII əsrədək mövcudluğunu qoruya bilmiş, əhali bir də Nadir şahın hücumlarından sonra tamamilə dağılan şəhəri tədricən tərk etmək məcburiyyətində qalmışdır.

Bütün bunlar çoxlarının bildiyi cüzi məlumatlardır.

Qəbələnin tarixi keçmişi haqqında geniş söhbətlər üçün böyük bir kitab da bəs etməz.

Elə müasir Qəbələnin də inkişafı, yeni tarixi bu kitabların davamıdır, böyük qürur hissi ilə İlhamla yazılır. Republikanın əksər regionlarında olduğu kimi.

Modernləşmə

1550 kv.km. ərazisi olan Qəbələ rayonunda 95.200 nəfərə yaxın əhali yaşayır.

Rayonda 1 şəhər, 3 qəsəbə, 60 kənd var. Azərbaycan Respublikasının regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrası istiqamətində Qəbələ rayonunda bütün istiqamətlər üzrə nailiyyətlər əldə edilməkdədir. 2010-cu ildə rayonun yerli gəlirləri 5.724.300 manat proqnoz göstəricisinə qarşı 6.400954 manat olmuşdur.

Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Səbuhi Abdullayevin məlumatlarına istinadən diqqətə çatdırmalıyıq ki, iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələri üzrə ümumi məhsul buraxılışının həcmi sənayedə 20.103 min manat, kənd təsərrüfatında 47.427 min manat, tikintidə 46963 min manat, nəqliyyatda 2,586 min manat, rabitədə 671 min manat, ticarətdə isə 20.232 min manat olmuşdur.

Dövlət proqramının töhfələri

Qəbələ rayonunda 2010-cu ildə əsas kapitala yönəldilmiş investisiyanın həcmi 46.963 min manat, tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi 43.056 min manat təşkil etmişdir.

Şəhərdə 2 çoxmərtəbəli yaşayış kompleksi, uşaq bağçası, bank, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reysteri Xidməti, Sosial Müdafiə Fondu üçün inzibati binalar, "Qafqaz Riverside" otel kompleksi, Fitnes Sağlamlıq Mərkəzi, avtovağzal, meyvə və tərəvəz saxlanması üçün soyuducu anbar, 110/10 kilovoltluq Laza elektrik yarımstansiyası, Tikanlı sərhəd zastavası kompleksi və başqa yeni obyektlər tikilib istifadəyə verilmişdir.

Hazırda beynəlxalq hava limanının, rayon icra hakimiyyəti üçün inzibati binasının, atçılıq mərkəzinin, Yenqicə kəndində "İstisu" sağlamlıq mərkəzinin ikinci mərhələsinin, Olimpiya Kompleksinin, Mədəniyyət Mərkəzinin, Fövqəladə Hallar Nazirliyinin hərbi hissəsi üçün binaların, Qarabağ əlilləri və şəhid ailələri üçün 36 mənzilli yaşayış evinin, Nic qəsəbəsində 360 yerlik məktəb binasının, çoxsaylı idman-sağlamlıq obyektlərinin tikintisi davam edir.

Əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş təhsil islahatı proqramının yerinə yetirilməsi sahəsində əvvəlki illərdə başlanmış işlər 2010-cu ildə də uğurla davam etdirilmiş və ölkə rəhbərliyinin təhsilə göstərdiyi qayğı və diqqətin nəticəsində təlim-tərbiyə müəssisələrinin maddi texniki bazası xeyli yaxşılaşmışdır.

Respublika Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən rayonun səhiyyə müəssisələrində bir sıra İslahatlar aparılmış, nəticədə 12 həkim məntəqəsi, 34 tibb məntəqəsi yaradılmış, uşaq xəstəxanası 30 çarpayılıq pediatriya şöbəsinə çevrilmişdir. Rayon mərkəzi xəstəxanasına Səhiyyə Nazirliyindən 86.000 manatlıq tibbi avadanlıqlar və 4 ədəd "Mercedes" markalı təcili tibbi yardım maşınları verilmişdir.

Rayonda 47 klub, mərkəzləşmiş kitabxana sistemi, tarix-diyarşünaslıq muzeyi, H.Əliyev mərkəzi, incəsənət məktəbi, rəsm qalereyası, tarix və mədəniyyət qoruğu fəaliyyət göstərir.

Unikal mədəniyyət tədbirləri

2010-cu ilin iyul-avqust aylarında Qəbələdə II Beynəlxalq musiqi festivalı keçirilmişdir. Bu tədbir ölkənin və rayonun mədəni həyatında böyük hadisə kimi yadda qalmışdır.

Musiqi festivalında dünyanın ən məşhur musiqi kollektivləri və ayrı-ayrı musiqiçiləri iştirak ediblər. Bu kollektivlərin və musiqiçilərin, o cümlədən İngiltərə Kral Orkestrinin ifaları böyük maraqla izlənirdi. Festivalın keçdiyi günlərin hamısında dinləyicilərin çoxluğu diqqət çəkirdi. Tədbir təkcə Qəbələ əhalisinin deyil, bütün ölkə ictimaiyyətinin hədsiz maraqlarına səbəb olmuşdu.

Bu möhtəşəm festivalın açılışında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin, ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın və YUNESKO-nun baş katibi İrina Bokovanın iştirak etməsi tədbirin necə böyük əhəmiyyət daşımasının xüsusi göstəricisidir.

Qəbələdəki ən müasir tələblərə cavab verən otel-turist kompleksləri, təbiət gözəllikləri artıq nəinki ölkə, dünya miqyaslı tədbirlərin keçirilməsi, eləcə də turizmin daha da inkişaf etdirilməsi üçün geniş imkanlar yaradır. Ayrıca olaraq turizm ilə bağlı söhbətimizi isə növbəti yazımızda davam etdirəcəyik.

Məzahir Əhmədoğlu

Ədalət.- 2011.- 7 aprel.- S. 7.