Azərbaycanlı
kosmonavtın düşüncələri
Yuri Qaqarinin göyə çıxmasının
50 illiyinə həsr olunur
Dünya binə olandan çox hadisələr baş verib. Onların bəzilərini
tarix öz yaddaşından silib.
Amma elə hadisələr var ki... İnsan övladının kosmosa ilk uçuşunun isə tarixin yaddaşında daimi qalması üçün
limiti tükənməzdi.
Kosmosa yol açılmasının 50 illiyi
tamam olur. 1961-ci il
aprelin 12-də Yuri Qaqarin
ona qədər heç bir bəşər övladının
bacarmadığı işə
imza atdı. Gedib kosmosu gəzib
gəldi. Qısa müddət də olsa bütün dünyaya yuxarıdan aşağı baxdı. Qəhrəmanın sovet adamı olması o zaman bizim üçün
ikiqat bayram idi. Qaqarini əlləri
üzərinə qaldıran
sovet dövləti onun zabit papağını
hər an əsas rəqibi Amerikanın gözünə soxurdu. Düzdü, indi nə SSRİ var, nə də onun ideologiyası. Qaqarin isə qəhrəman kimi bu gün də
yaddaşlardadı. Bu gün
texnika, texnologiya o qədər irəli gedib ki, insan
övladını təəccübləndirmək
çətindi. İndiki
gənclərə Qaqarinin
göyə uçması
barədə yazı bəlkə də adi görünür. Çünki elə bir zamana gəlmişik
ki, pulu və arzusu olan hər bir
kəs kosmosa səfər edə bilər, yol açıqdı. Amma bu Qaqarinin 50 il öncə göstərdiyi qəhrəmanlığın
çəkisini qətiyyən
azaltmır.
50 il öncə Qaqarinin fəth etdiyi kosmosun və sonrakı illərdə peyk sürətilə inkişaf
edən kosmonavtikanın
Azərbaycanla bağlı
məqamları da var.
Birincisi, digər müttəfiq respublikalar kimi Azərbaycan da SSRİ ərazisində
kirayə yaşadığından
qələbə sevincindən
bizə də pay düşürdü. İkincisi,
SSRİ-də kosmik uçuşlara nəzarət
edən, necə deyərlər, kosmonavtlara
göyə uçmaq
üçün sürücülük
vəsiqəsi verən
dövlət komissiyasına
uzun illər azərbaycanlı general Kərim
Kərimov rəhbərlik
edirdi. Üçüncü
faktı da deyim. Kosmonavtlar arasında yazılmamış
qanun var. Uzun illərdi ki, onlar uçuşdan əvvəl məşhur azərbaycanlı Rüstəm
İbrahimbəyovun ssenarisi
əsasında çəkilən
"Səhranın bəyaz
günəşi" filminə
baxırlar. Yazılmamış
qanuna kosmonavtlar bu gün də
əməl edirlər.
Qaqarindən sonra kosmosu su yoluna döndərən
sovet kosmonavtları arasında Bakı ilə müəyyən bağlılığı olanlar
da var idi.
Lakin azərbaycanlı
kosmonavtın göyə
çıxmasını görmək
bizə nəsib olmadı. SSRİ dağılıb
öz işinin dalınca gedəndən sonra isə kosmonavtika aləmində maraqlı hadisə baş verdi. Bizə bir köynək
yaxın olan, Güney Azərbaycan əsilli ABŞ vətəndaşı
Anyuşa Ənsəri
göyə çıxdı.
Amma bu hadisənin
özü də ürəyimizdən tikan çıxara bilmədi. Anyuşa xanım bir köynək bizə yaxın olsa da... Biz hələ də göydə öz adamımızı axtarırıq.
Sizi bilmirəm, mən axtardığımı tapmışam.
Qaqarinin kosmosu fəth etməsinin 50 illiyi ərəfəsində
tər-təmiz azərbaycanlı
kosmonavtla görüşə
bildim. Bu dəqiqə
onun kimliyi barədə ətraflı
bilgi verməyim mümkün deyil. Ağlınıza hərbi
sirr və ya siyasi senzura
ilə bağlı pis fikirlər gəlməsin. Sadəcə,
adını tarixə
yazmağa hazırlaşan
həmyerlimiz göyə
dəyib qayıtmamışdan
əvvəl adını
açıqlamaq istəmir.
Deyir ki, qaqa, hər halda azərbaycanlıyıq,
düşər-düşməzi olar.
Göyün dərinliklərinə uçmaqla başımızı
ucaltmağa hazırlaşan
həmyerlimiz düşüncələri
qeyd olunan əlyazmasını mənə
etibar elədi. Dedi ki, hələ
kompüterdə yaxşı
yaza bilmirəm. Yazı ilə tanış ol, xoşuna gəlsə, vur qəzetə getsin. İnşallah sağ-salamat uçub gələn kimi xərcliyin məndə...
Sözün açığı, qara-qura xətlə yazılan "Düşüncələr"
mənə maraqlı
gəldi. Qaqarinin tarixi qəhrəmanlığının
50 illiyi ərəfəsində
lap aktual səslənir.
Nöqtəsinə-vergülünə toxunmadan "Ədalət"
üçün hazırladım.
Siz də tanış olsanız pis olmaz...
"Qoca tarix yeni
qəhrəmanını tanımağa
hazırlaşır. Azərbaycan
xalqı ilk dəfə
öz doğma övladını kosmosa-göyün
düz yeddinci qatına göndərəcək.
Böyük Azərbaycan
şairi Səməd Vurğunun sözünə
qüvvət,
Eşqidir mehrabı uca göylərin!
Əminəm ki, bu uçuşla
Odlar yurdu Azərbaycan yenidən dünyanın diqqətini
cəlb edəcək. Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi demişkən,
Bilinməyir yaşın sənin,
Nələr çəkmiş başın
sənin...
Sözün düzü, ilk azərbaycanlı
kosmonavt kimi adımı tarixə yazdırmaq asan başa gəlmədi. Ruslar son vaxtlar
qiymətləri lap göyə
qaldırıblar. Sovetlər vaxtı
bir dəstə gül, Bir "Kürdəmir" çaxırı
ilə bütün Moskvanı almaq olurdu. İndi uçuşa icazə
üçün yalan
olmasın bir vaqon pul istədilər.
Adam tapmaq, rüşvət,
lənət şeytana,
hədiyyə vermək
üçün xeyli
əziyyət çəkdim.
Necə deyərlər, gedib göyü görüb gəldim. Neynək, pul əl çirkidi, nə qədər canım sağdı, yenə qazana bilərəm. Dost-tanışların canı sağ olsun. Əsas odur ki, adım tarixə düşəcək. Qaqarin,
Tereşkova, Leonov, Canıbekov, Musa Manarov kimi məşhur
kosmonavtların adlarının
yanında mənim də adım çəkiləcək. Bəzilərinin ürəyi partlayacaq.
Bir qonşum var, "Porşe" sürür.
Özünü elə aparır
ki, elə bil Volqa dağını
bu yaradıb. Arvadı bizim uşaqların anasına salam belə
vermək istəmir. Nədi-nədi, atası iki il icra hakimiyyətində komendant işləyib. Mənim kosmonavt olduğumu, göyə uçduğumu
eşidən kimi ər-arvad infarkt keçirəcəklər. Onların açığına telekanallar
bütün günü
məni göstərəcək.
"ATV maqazin", "Toy olsun", "Etiraf".
"Mətbəx" verilişləri məndən
müsahibə götürəcək.
İnşallah göyə çatan
kimi orda 10-15 hektarlıq yerə nişan vuracam.
Qoy qalsın orda, gələcəkdə bağdan-zaddan
tikərəm. Onsuz da torpağın qiyməti qalxır. Uşaqlar da böyüyür.
Fürsət düşmüşkən torpaq məsələsini həll edim. Ədalət
Şükürov Ayda
torpaq ala bilir, mən ilk kosmonavt kimi bu işi
niyə həll edə bilməyim? Hazır özüm getmişkən... Göydə torpaq
məsələsini həll
edəndən sonra ayağımı aşıracam
ayağımın üstünə.
Yerdən apardığım
"Can canadı, can cana" mahnısına
qulaq asacam özümçün.
Artıq siyasi proseslərə girməyin tam zamanıdı. Göydə olanda
bu barədə ətraflı düşünərəm.
Müxalifətə bir etiraz bəyanatı göndərəcəm
ki, lap buludları deşsin. Deputatlıq haqqında da
düşünmək lazımdı.
Tanışım var, əvvəl
təkər qaraldırdı,
indi qəzet açıb, təsisçi
və baş redaktordu. Deyirlər ki, Mətbuat
Şurasında hamı
başına and içir.
Kosmosa gedib gələn kimi ona 5-10 manat
verəcəm ki, deputat olmaq üçün
mənə platforma-zad
yazsın. Camaat öz
ilk milli kosmonavtına
səs verməyəcək?
Göyə çıxa bilirəmsə
qutudan niyə çıxa bilməyim?
Gələcək planlarım çoxdu. Göyə qalxanda
adamın başına
lap yaxşı ideyalar
gəlir. Orda fikirləşməyə
bolluca vaxtım olacaq. Bir azdan məni
məşqə çağıracaqlar.
Uçuşdan qabaq bir neçə ay qaçıb-tullanmalıyıq.
Qaçmaqla elə əvvəldən heç
Gələcək kosmonavt məşqçinin
başını qatmaqda
olsun, biz Qaqarinin tarixi uçuşunun 50 illiyini qeyd etməyə
hazırlaşaq. Bir gözümüzü və qulağımızı
da televiziyadan çəkməyək. Görək ilk azərbaycanlı kosmonavt göyə nə vaxt çıxır?
Bu qəhrəmanımızın adı, soyadı nədi,
hansı rayonnandı, kimlərdəndi...
Etibar Cəbrayıloğlu
Ədalət.- 2011.- 9 aprel.- S. 13.