Soydaşlarımızın təşkilatlanmasında diaspor fəaliyyəti

Dünyanın müxtəlif ölkələrində məskunlaşan azərbaycanlıların bir araya gəlməsi türklərə qarşı neçə əsrlərdir ermənilərin formalaşdırmış olduğu vəziyyətin dəyişdirilməsində mühüm rol oynaya bilər. Bu mənada bir neçə ildir başlanılan iş sayəsində həmyerlilərimizin birləşməsi özünü göstərməkdədir. Hər keçən gün daha da intensiv hal almaqda olan bu prosesin daha da sürətlənəcəyi birmənalıdır. Müxtəlif ölkələrdə yaşayan hər bir azərbaycanlının diasporumuzun bir zərrəsi olaraq öz potensialını bir amal uğrunda istifadə etməsi artıq aksioma kimi qəbul edilməkdədir. Əlbəttə ki, soydaşlarımızın bir arada birləşməsinə diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan təşkilatlar öz töhvəsini verməkdədir.

Fəaliyyəti ilə daha çox diqqəti cəlb edən diaspor təşkilatı olaraq Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin (DAK) rolu bu məsələdə əvəzsizdir. 1997-ci ildə Amerikada yaradılan DAK-ın əsas məqsədi dünyada yaşayan azərbaycanlıların insan haqlarını və hüquqlarını müdafiə etmək, öz tarixi ərazilərində yaşayan azərbaycanlıların mənəvi, mədəni, siyasi mübarizələrini dəstəkləmək, yaşadıqları ölkələrdə soydaşlarımızın milli adət-ənənələrini, mədəni irslərini qoruyub saxlamalarına yardım göstərmək, müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələrinin genişləndirilməsinə çalışmaqdır.

Təşkilatın Nizamnaməsində də qeyd olunur ki, hər bir təşkilat üzvü yaşadıqları ölkələrin ictimai siyasi həyatında yaxından iştirak etməli, Azərbaycanı təmsil edərək həqiqətlərimizi dünyaya çatdırmalıdır. Bununla yanaşı DAK dünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən Azərbaycan cəmiyyətləri ilə, eləcə də türk xalqlarının və digər dost diaspor təşkilatları ilə əlaqələr yaratmaq və birgə layihələr həyata keçirmək, ana dilinin və milli mədəniyyətin gənc nəslə öyrədilməsi niyyətilə lazımi işlər aparmaq, milli-mənəvi sərvətlərimizin öyrənilməsini və təbliği imkanlarını genişləndirmək, kütləvi informasiya vasitələri təsis etmək, ədəbi irsimizi xarici dillərə çevirərək yaymaq məqsədini də daşıyır.

Xatırladaq ki, Belçikanın Brüssel şəhərində baş ofisi yerləşən DAK-ın Ali orqanı qurultaydır. Təşkilatın İdarə Heyəti 17 nəfərdən ibarətdir. Onların 5-i Azərbaycan, 4-ü MDB, 8-i isə Amerika, Kanada, Türkiyə və Avropadan olur.

Qeyd edək ki, ən böyük diaspor təşkilatlarından biri hesab olunan DAK tarixi torpaqlarımız olan Borçalı, Dərbənd, Qərbi və Cənubi Azərbaycan problemlərinin qaldırılması və orada yaşayan soydaşlarımızın haqlarının qorunması və Qarabağ problemi və Xocalı soyqırımı ilə bağlı işlər həyat keçirir, bu istiqamətdə tədbirlər, layihələr təşkil edir. Prioritet məsələlərdən biri də Cənubi Azərbaycanın istiqlalıdır. Cənubi Azərbaycan məsələsi isə təşkilatın xüsusilə diqqətdə saxladığı zəruri problemlərimizdən biridir.

Təşkilatın azərbaycanlıların yaşadığı 30-dan artıq ölkədə nümayəndəlikləri yaradılıb. Baş ofisinin yanında isə Avropa Xüsusi Nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Həmçinin təşkilatın biri Almaniyada, digəri isə Azərbaycanda olmaqla iki aparatı mövcuddur. Təşkilat əsasən Bakı-Almaniya-Brüssel istiqamətlərindən idarə olunur. Missiyası xaricdə yaşayan soydaşlarımızı bir araya gətirmək olduğundan, təmsil etdiyi qurumun fəaliyyəti də Avropada daha genişdir. DAK təşkilat olaraq İsveçdə qeydiyyatdan keçib və iki həmsədrdən biri də baş ofisin yerləşdiyi Brüsseldə fəaliyyətini davam etdirir. Onu da qeyd edək ki, azərbaycanlıları bir araya gətirməklə yanaşı, DAK fəaliyyətini Avropada daha geniş qurmaqla demokratiyanın məkanı sayılan dövlətlərin diqqətinə Azərbaycanla bağlı məsələləri çatdırmaq niyyəti güdür. Avstriya, İsveçrə, İsveç, Belçika, Rusiya, Gürcüstan, İngiltərə, Amerika parlamentlərində, Birləşmiş Millətlər Təşkilatında və bir çox beynəlxalq təşkilatlarında müxtəlif görüşlər keçirir, Azərbaycanın taleyüklü məsələləri, Xocalı, Qarabağ, Cənubi Azərbaycan və xaqımıza qarşı törədilən haqsızlıqları qaldırır.

Avropa ölkələri ilə yanaşı, DAK türkdilli dövlətlərlə də əlaqələrin intensivləşdirilməsinə önəm verir. Türkiyənin diaspor təşkilatları ilə bütün sahələrdə sıx əməkdaşlıq özünü açıq şəkildə göstərir. Eyni zamanda digər türk dövlətləri olan Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Türkmənistanla da müxtəlif istiqamətlər üzrə əlaqələr qurulur. Həmçinin də Şimali Kipr Türk Respublikası ilə prezident, baş nazir və parlament səviyyəsində DAK əlaqələri genişləndirməkdədir.

Təşkilatın ölkə nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərdiyi ölkələr üzrə səlahiyyətli orqan sayılır. Bu nümayəndəliklərsə ən azı 10 nəfər azərbaycanlının DAK-a fərdi üzv, yaxud ən azı iki Azərbaycan təşkilatının kollektiv üzv olduğu ölkələrdə yaradılır. Eyni zamanda DAK-ın daim yenilənən d-a-k.org adlı veb səhifəsi də fəaliyyət göstərir. Bu saytda Azərbaycan haqqında bütün məlumatlar, Qarabağ problemi, Xocalı faciəsi, Cənubi Azərbaycan məsələsi və bir çox önəmli xəbərlər, informasiyalar yerləşdirilir. Burda Azərbaycanın parçalanması, Dərbəndin, İrəvanın itirilməsi, Borçalı və Zəngəzur azərbaycanlılarının köçürülməsi, Qarabağın işğalı, ümumilikdə işğal edilmiş torpaqlarımız, Rusiyada və Gürcüstanda olan tarixi torpaqlarımız, Ermənistandakı türk toponimləri barəsində geniş məlumat, tarixi faktları oxumaq olar. Qeyd olunan məsələlərdən bəhs edən ayrıca linklər də yaradılıb. Saytda diaspor sahəsində baş verən hadisələrə də yer ayrılır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının fəaliyyəti işıqlandırılır. Eyni zamanda video xəbərlər, sənədli filmlər, İrandakı mövcud rejimin xalqımıza qarşı törətdiyi haqsızlıqlar və azərbaycan üçün önəmli olan hadisələr də yer alıb. Şübhəsiz, saytın fəaliyyət göstərməsi DAK-a məqsədlərinə çatmaqda köməklik göstərir. Çünki burada tarixi həqiqətlərimiz, ermənilərin xalqımıza qarşı törətdiyi bir sıra önəmli məsələlər barəsində ətraflı məlumatlar əksini tapır. Digər bir tərəfdən də saytın fəaliyyət istiqamətlərindən biri xarici dövlətlərdə yaşayan, diaspor həyatında fəal iştirak edən soydaşlarımıza informasiya köməkliyi göstərməkdir. Belə xəbər saytlarının çox olması, Azərbaycan haqqında geniş məlumatların yerləşdirilməsi diasporçularımızın fəaliyyətində çətinlikləri aradan qaldırır.

Bütün bu müsbət məqamlarla yanaşı, qarşıya qoyulan missiya ilə bir araya gəlməyən proseslər də təşkilatın daxilində özünü göstərdi. Qeyd edək ki, 1997-ci ildə yaradılan təşkilat 2005-ci ildə DAK adlı iki qurum fəaliyyət göstərməsi ilə nəticələnib. Onlardan birinə Cavad Derəxti, digərinə isə Məhəmmədrza Xeşti rəhbərlik edib. Sonradan Məhəmmədrza Xeştinin rəhbərlik etdiyi DAK adını dəyişərək Demoktatik DAK adlandırılıb. Daha sonra isə hər iki təşkilata birləşməyi təklif etsələr də ikinci DAK-a rəhbərlik edən Qulamrza Səbri Təbrizinin zamanında təşkilatın adını dəyişdirərək Dünya Azərbaycanlılarının İnformasiya Mərkəzi adlandırılıb. Hazırda həmin təşkilat fəaliyyətini davam etdirir.

Yeri gəlmişkən bildirək ki, qarşıdan Dünya Azərbaycanlılarının 3-cü qurultayının keçiriləcəyi gün yaxınlaşır. Əvvəlcə qurultayın keçirilməsi mart ayında nəzərdə tutulsa da, sonradan vaxt dəyişdirilərək iyul ayına təyin edildi. Xatırladaq ki, DAK-ın 2010-ci ilin dekabr ayının 24-də Almaniyanın Bonn şəhərində keçirilən XI Qurultayında yeni rəhbərlik və həmsədrlər seçilib. Hazırda təşkilata Sabir Rüstəmxanlı və Cənubi Azərbaycandan olan Firidun Pərvizniya rəhbərlik edir.

Nilufər

Ədalət.- 2011.- 21 aprel.- S. 3.