Həyata səsləyən poeziya

Poeziya bizi ruhların əbədi varlığına inandıran poetik təfəkkürün işığıdır. Amma şairlər də tamam özgə bir işıqdır. O işıq ki, onun haləsində insan ruhu məhz poeziya qovşağında, poetik rənglərin yaratdığı mənzərədə düşüncədə əbədiləşir. Azərbaycan poeziyası olduqca zəngin və əlvandır. Şübhəsiz, hər bir şair bizim möhtəşəm poeziya xəritəmizə özünün bədii düşüncəsi, bədii zövqü, poetik qavrama qüdrəti bədii sənətkarlığı ilə bir naxış salıb, insanı valeh edən bir mənzərə gətirib. Poetik səlnaməmizin, poetik dünyamızın dolğunlaşmasında ədəbi fəaliyyəti, uğurlu yaradıcılığı olan şairlərdən biri də Nailə Nuşirəvan qızı İbrahimovadır. O, Bakı şəhəri 63 saylı orta məktəbi və Azərbaycan dövlət Tibb universitetini bitirib. Nailə xanımın doğulduğu mühit, məkan poeziyanın özü qədər qüdrətli və füsünkardır. Qafan dağları, Qafan meşələri, oradakı sıldırım yamaclar, kükrəyib axan çaylar, sal qayaların bağrını çatladıb səmaya doğru ucalan palıd, fıstıq, cökə, ağcaqayın ağacları, bütün bunlar yəqin şairin ilkin yaddaşına poetik düşüncələr toxumu səpib. Çoxları deyə bilər ki, harada doğulmağın şairlik istedadı üçün heç bir fərqi yoxdur. Bəlkə də bu fikirdə bir qədər həqiqət var, danmaq olmaz, ancaq onu da danmaq olmaz ki, aran təbiəti ilə dağ təbiəti arasında kəskin fərqlər olduğu kimi, aranlı, dağlı adamların da təbiətində belə fərqlər var. Demək istəyirəm ki, Nailə xanımın şeirlərindəki, poeziyasındakı ovqatın ilkin mayası yuxarıda adlarını çəkdiyimiz təbiət mənzərələrindən qidalanıbdı:

Yağır yağış...

Ürəyimə axır yağış.

Narın-narın səpələnir

Ürəyimə şeh ələnir.

Nailə xanımın şeirlərindəki poetik yol ilk növbədə insanı səsləyir. Təbiətində sevgi, məhəbbət, humanizm olan insana üz tutur. Başqaları ilə onun işi yoxdur. O deməkdir ki, şair şeirlərinin əksəriyyətini məhəbbət dolu hisslərlə yazır. Əslində bu şeirlərin ruhu insan təbiətindən, onu yaşadan məhəbbətdən yoğrulubdu. Şair sinəsi məhəbbətlə dolu baharı tərənnüm edir. Axı bütün bahar çiçəkləri məhəbbətin rəmzidir, məhəbbətin özüdür və daha doğrusu elə bu çiçəklər məhəbbətdən açıblar, eşqdən, həvəsdən doğulublar. Hələ bu eşq, bu məhəbbət təkcə açılmış çiçəklə bitmir, hələ baharın barı-bəhrəsi çiçəkdən sonra gəlir. Nailə xanım əbəs yerə demir:

...Çox sevirəm baharı,

Baharla yaşayıram.

Bahar ötüb-keçəndə,

Deməyin tək qalıram

Qışda, yayda, payızda

Bahar köçür qəlbimə,

Bahar köçüb ruhuma...

Şairin məramı bu sətirlərdə üzə çıxır. Şair təkcə baharda baharla nəfəs almır, şair payızda da, qışda da baharla yaşayır. Bax bu şair ürəyidir, bax bu gözəllikdir, bax bu gözəlliyi duymaqdır. Son nəticədə insan ürəyinin, insan qəlbinin böyüklüyü və əlçatmazlığıdır. Şair həmişə acanda da, susayanda da, yıxılanda da, duranda da, ən ağır dərdə düçar olanda da, ən böyük sevincini yaşayanda da özünün əlçatmaz mənəvi mərtəbəsində olmalıdır. Orada qərar tutmalıdır. Əgər çətinliyə düşəndə şair öz mərtəbəsindən aşağı enirsə o, özünün ürəyinə arxalanmır. Hisslərinin əsiri olur. Amma biz bilirik ki, şair həm də hisslərinin ağası olmalıdır.

Fikrin, düşüncənin ağası olduğu kimi.

Nailə xanımın yaradıcılığında diqqəti çəkən, maraq doğuran poetik səhnələr də az deyil. Onun haqqında uğurlu söz yazan müəlliflərdən biri fəlsəfə elmləri doktoru, professor Babək Qurbanov yazır: "Nailə xanımın şeirlərində insan amili, mürəkkəb dünyamızda onun yeri və önəmi xüsusilə mühüm məna kəsb edir. Əslində hiss edirsən ki, təbiətdən də, sevgidən də, şeir və sənətdən də yazanda onu hər zaman insan amili, şəxsiyyət amili, xalqına, millətinə mənfəətli olan yaradıcı və mükəmməl insan idealı düşündürür..."

Professor doğru qeyd edir. Həyat mürəkkəbdir və bu mürəkkəb həyatı yaşayan insanın özü də öz təbiətinə görə təzadlıdır, ziddiyyətlidir. Nə üçün insan işığın qədrini zülmətdə, vətənin qədrini qürbətdə, xoş anın qədrini zillətdə bilməlidir. Bu məsələlər hər bir kəsdən özünəməxsus cavab istəyir. Şairin özü də görünür insan psixologiyasının qaranlıqlarında işıq gəzə-gəzə varlığın mahiyyətini bu məqamda insanın mənəvi mahiyyətini düşünür, axtarır. Mahiyyət isə insanın düşünmək qabiliyyətində, anlamaq anlamındadır. Ağrını duymaq, kədəri yaşamaq, hisslərin əlvanlığını görmək, duymaq yalnız insana xasdır.

Şairin aşağıdakı misralarda dərdin, qəmin insanın belini bükmək gücü dilə gətirilsə də insan iradəsinə əzəmətinə hədsiz inamı da başa düşülür.

Dərddən, qəmdən büzüşüb,

Gəl yumağa dönməyək.

Bu qəfil küləklərdən,

Titrəsək də sönməyək.

Poetik düşüncənin şeirdəki ruhu insanı həyat iztirablarından qorumağa, onun taleyini düşünməyə yönəldilib. Sanki müəllif yanıb-sönmüş ocağın külü içərisində gizlənmiş, hələ də varlığını yaşadan qoru axtarır. Ona görə axtarır ki, sönmüş ocağın istisini yenidən özünə qaytarsın. Alov, işıq həm də başqa bir mənada pərvanələr üçündür. İşığa təşnə pərvanələr qaranlıqda yox olar, məhv olar. Şair ona görə "titrəsək də sönməyək" deyir ki, əslində pərvanə sorağındadır. Bu pərvanələr isə adına, ünvanına, eşqinə, həvəsinə, bir sözlə, mənəvi mahiyyətinə görə müxtəlifdir. Sözün pərvanəsi, odun pərvanəsi, məhəbbətin pərvanəsi, məcnunluq, cünunluq, ilahi eşqdən qovrulan divanəlik, bütün bunlar hamısı odda yanan pərvanələrin nağılından qalmış ifadələrdir, deyimlərdir.

...Ədəbiyyatımızda tənqidin poeziyasını yaradan tanınmış tənqidçi Vaqif Yusifli də şairin poetik ovqatını onun bədii düşüncəsini və yazı üslubunu yaxşı dəyərləndirir: "Bütün ömrü boyu insan qəlbini tərk etməyən sevgi şeirlərində də, təbiətdən bəhs edən nümunələrdə də, dünyadan, həyatdan, gözəlliklərdən və bunun əksi olan mənfiliklərdən, Qarabağ həsrətindən də söz açan yazılarında Nailə xanım səmimidir, təbiidir. Ona görə də mən arzulayıram ki, bu poetik hissiyyat həmişə onun şeirləriniin bəzəyi olsun.

Mən Nailə xanımın Qarabağ həsrəti ilə bağlı şeirlərini də oxudum. O, bir ana və bu yurdun bir vətəndaşı kimi işğal olunmuş torpaqlarımızın həsrətiylə yaşayır, o torpaqlarda bitən bənövşələrin belə dərdini içindən keçirir. Bu da təbiidir. O, Zəngəzurun Qafan şəhərində, Şəhərcik qəsəbəsində dünyaya gəlib. Amma mən də içində bir ümid yaşadan insan kimi inanıram ki, bir gün Zəngəzuru yuxularda, röyalarda yox, həqiqətdə görəcəyik...".

Poeziya insanın ölməyən ruhudur. Şair öz ruhunu sözün, fikrin yaddaşına köçürməklə, vətən, insanlıq və cəmiyyət qarşısındakı vətəndaşlıq borcunu ödəmiş olur. Əlbəttə ki, onun ruhunun daşıyıcısı olan fikirlər sözün həqiqi mənasında məhəbbətdən yoğrulmuş olsun. Vətən qayalarını, vətən daşlarını, doğma yurdun, ana təbiətin hər hansı bir mənzərəsini poetikləşdirmək bədii yaddaş yaradır. Bu yaddaş insanı torpağa bağlayan tellərdir. İnsana onun doğulduğu torpağın qüdrətini gözəlliyini xatırladır. Elə aşağıdakı misralardakı kimi:

Baxıram aşağı: çəmən, çöl, çiçək,

Bir yanda qayalıq, pöhrə görünür.

Xeyli aralıda bir dağ zirvəsi,

Ətəkdə çiskinli duman sürünür.

Məmnuniyyətlə bildirirəm ki, Nailə xanımın şeirlərində ruh var. Bu ruhun bir adı da poeziyadır. İnsanı yaşamağa, həyatı dərk etməyə səsləyən poeziya.

Əbülfət Mədətoğlu,

əməkdar jurnalist

Ədalət.- 2011.- 4 may.- S. 7.