TOFİQ ABDİNİ TANIMAĞIN SEVİNCİ VƏ QÜRURU

Qıvraq, həmişə gənc görünməyi bacaran, səmimi, mehriban, əsl vətənpərvər azərbaycanlı və əlbəttə ki, dəyərli şair, qiymətli publisist... Bütün bu keyfiyyətlər bir şəxsdə - mənim son aylarda tanıdığım, qısa təmaslarla az-çox bələd ola bildiyim Tofiq Abdində bir araya toplanıb.

Dediyim kimi, Tofiq Abdinlə tanışlığımız çox uzun zamanlara dayanmasa da, bu qısa vaxt ərzində səmimiliyi və gülərüzü ilə özünü mənim aləmimdə doğmalaşdırdı. Düzünü deyim, onunla nə oturub uzun-uzadı söhbət etmişik, nə də müzakirələr aparmışıq. Sadəcə olaraq, redaksiyamızın ensiz koridorunda tez-tez üz- üzə gəlib, "salam-sağ ol" edirik. Sual yaranacaq ki, bəs Tofiq Abdini mənim aləmimdə doğmalaşdıran nədir? Sadəcə, "salam-sağ ol" ilə bir şəxsə bu qədər böyük rəğbət yarana bilməz, axı. Amma əgər bu şəxs yaradıcılığı ilə bir insana çox söz deyirsə, düşünürəm ki, onunla doğmalaşmaq üçün oturub səhərdən axşama kimi söhbət etməyə gərək yoxdur.

"Vətən üçün yaşamaq, vətən üçün ölmək" şüarını ruhunda daşıyanlardandır Tofiq Abdin. Bunu mənə heç kim deməyib. Mən onunla bağlı bu həqiqəti Tofiq Abdinin "Dövlət çevrilişi" kitabını oxuyandan sonra kəşf etmişəm. Gəncliyinin sevib-sevilən yaşlarında, tay-tuşlarının kinoda, bulvarda vaxt keçirdiyi zamanlarda o, vətənin, xalqın taleyini düşünüb. Onu yalnız öz gələcəyi deyil, gələcək nəsillərin, bütövlükdə Azərbaycanın gələcəyi düşündürüb. Azadlıq, əsarətdən birdəfəlik çıxış yolları axtaran az sayda gənclərdən biri də Tofiq Abdin olub. İstər qələmi ilə, istərsə də əməli ilə Tofiq Abdin bu xalqı əzməyə çalışanları cavabsız qoymayıb. Qarşıdan gələcək məşəqqətlər onu bu yoldan çəkindirməyib. Onun da taleyi Əhməd Cavadın, Mikayıl Müşfiqin, Hüseyn Cavidin və digər qurbanların nakam taleyinə bənzəyə bilərdi. Bizim üçün 37- ci il artıq tarixə qarışmış bir keçmişdir. Ancaq Tofiq Abdinin özünün də dediyi kimi, "41-Cİ İLDƏ DOĞULAN BİR GƏNC ÜÇÜN BU TARİX ÇOX DA UZAQ BİR KEÇMİŞ DEYİLDİ". İçində qorxu da olub, təlaş da. Bu qorxunu hətta şeirlə etiraf edib. DTK-nın o vahiməli binasında sorğu-suala çəkilən bir gənc, özü də həssas, duyğulu bir insan necə qorxmaya bilərdi?! Axı 37-nin zülmkarlarının davamçıları ilə hər addımda üz-üzə gəlmək mümkün idi. Qarışqadan dəvə düzəldənlərin qarşısında bütün əmmalara olumlu cavab vermək və bu cavabın qarşılığında ölümü gözə almaq varkən qorxmamaqdan söhbət gedə bilməz. Amma Tofiq Abdin qorxunun arxasında gizlənmədi.

"Bu qorxunun sadəcə qorxu olduğunu anlayıb onun üzərində bu qədər durduğum üçün məni kimsə qınamasın. Mən heç vaxt içimin dışında sözlər yazmadım və danışmadım. Mən heç vaxt yalan təriflər, hap-goplar arxasınca qaçmadım. Mənim içim gözlərimdən oxundu və bu bütün ömrüm boyu mənə tərs düşdü, bunun əzabını yaşadım" - cümlələrilə dilə gətirir indi o günlərin anılarını sevimli Tofiq Abdin.

Və aradan neçə onillər keçəndən sonra, yaşa dolub, bəlkə təcrübə toplasa belə, yenə də onun yaşadıqlarını gözlərindən oxumaq çətin deyil. Ən azı mənim üçün asandır onun gözlərindəki mənaları sezmək, oxumaq.

Tofiq Abdində fitri bir türkçülük, türk sevgisi var. Yaradıcılığının böyük bir qismi türklüyün tərənnümünə aiddir. Elə gənclik illərində də həmişə doğma türkcəmizdə yazıb, türklüyümüzü unudanlara türk olduğumuzu xatırladıb. Buna görə də başından bəlalar əskik olmayıb.

İçərisində bir çox qorxulu həqiqətləri daşıyan, gerçəkləri çılpaqlığı ilə göstərə bilən şeirlərinə görə 60-cı illərdə istintaqa çəkilib, DTK-nın boz, soyuq, sərt üzünü görüb. Amma ortada Vətən sevdası vardı və bu sevda Tofiq Abdindən ötrü bütün çətinliklərdən yüksəkdəydi, vazkeçilməzdi.

Kağızlar yazıldı, qollar çəkildi,

Bir millət ayrıldı biri-birindən.

Arazın üstündən tellər çəkildi

Keçdi həmin tellər

mənim sinəmdən...

Belə-belə misralardı Tofiq Abdini sıxıntılarla, təzyiqlərlə, çək-çevirlərlə üz-üzə qoyan.

Doğmalaşmaq istədiyi, amma əvəzində çox zaman soyuqluq, yadlıq duyduğu bu böyük şəhər də ona az çəkdirməyib:

Yatdıq küçəsində,

yatdıq bağında,

Ata evi kimi ev-ev dolandıq.

Sakit ömrümüzün

cavan çağında

Saldı qapılara hər birimizi,

Gördüm ki, bu şəhər

tanımır bizi –

Gəl tanış olaq, Bakı!

Bu şeir onun Bakıya çox böyük həvəslə oxumağa gəldiyi illərdə qarşılaşdığı haqsızlıqlar, doğma vətəninin paytaxtında gördüyü yad münasibətə verdiyi cəsur cavabıdır.

Bəzək-düzəksiz, tam səmimiyyətlə, lap birbaşa deyirəm ki, Tofiq Abdin kimi bir şəxsiyyətlə müasir olduğuma, hətta tanışlığa imkan tapdığıma görə çox qürurluyam və yəqin ki, illər ötdükcə mən bununla daha çox fəxr edəcəm. Onun öz imzasıyla mənə bağışladığı "Dövlət çevrilişi" kitabı ən sevimli kitablarım arasında özünə yer tapıb. Əslində hər dəfə o kitabı əlimə götürüb vərəqləyəndə elə bilirəm, müəlliflə - sevimli Tofiq müəllimlə söhbətləşirəm, o mənə ötən illərlə bağlı xatirələrini canlı-canlı danışır. Çünki bir səhifəni oxuyarkən içimdə, beynimdə yaranan sualların cavabını dərhal ikinci səhifədə alıram.

Düşünürəm ki, onun əziyyətləri, qələmi, kompüteri ilə baş-başa keçən uzun-uzun illəri qətiyyən hədər getməyib. Yeni nəsillər, günümüzün gənclərinin çoxu indi üzü 70-ə doğru həm ürəkli, həm də ürkək ovqatla irəliləyən Tofiq Abdindən insanlıq və sənətkarlıq, yaşamaq və yaratmaq dərsləri alıblar, almaqdadırlar. Bu dərslərin - Tofiq Abdin dərslərinin hələ çox uzun illər davam etməsini diləyirəm Ulu Yaradandan. Odur ki, deyirəm: - Tanrı səni qorusun, Tofiq Müəllim! Yaşa, var ol, Tofiq Abi!...

Günel CABİRQIZI

Ədalət.- 2011.- 5 fevral.- S. 18.