Su - onun əbədi qoxusu və qorxusu

Bu nemətin yaşı, sirri bilinməz

Su... Onun əvəzedilməz həyat mənbəyi olması haqqında, onun dadı, qoxusu vəg qorxusu haqqında ulu Dədə Qorquddan, dahi Nizamidən, elə Antuan Sent de Ekzüperidən tutmuş müasir mütəfəkkirlərimizəcən xeyli hikmətli sözlər eşitmişik. Çaylara, göllərə, bulaqlara şeirlər qoşmuşuq, mahnılar bəstələmişik. Susuzluğun nə demək olduğunu da, sellərin-daşqınların qorxusunu da yaşamışıq. Dibində çınqılları görünən dupduru çayın kənarında yaşayıb özlərini mümkün susuzluğa öyrəşdirən yoqların folklorvari fəlsəfəsinə də təəccüblənmişik.

Bu Tanrı nemətinin sirrini-sehrini hələ də öyrənməkdəyik.

DAĞLARIN SAF SUYU

Böyük və Kiçik Qafqaz dağlarının əhatəsində yerləşən Azərbaycan Respublikasının coğrafi mövqeyi, təbiəti, relyefi rəngarəng və mürəkkəbdir. Belə bir təbii şəraitə malik olan respublikamızda 8300-dən artıq çay mövcuddur və onun 154-ü seltörədici çaylar hesab olunur. Bu çaylarda yaranan daşqınlar və sellər insanların həyatı, yararlı torpaq sahələri, mal-qara, şəhər və kəndlər, bütövlükdə iqtisadiyyat üçün təhlükə mənbəyidir. Qədimlərdən xalqımız daşqın və sel-suları ilə mübarizə aparmışdı. Ulu babalarımız bu mübarizədə müxtəlif üsullardan və ibtidai qurğulardan istifadə etmişlər. Ərazimizdə dövlətçilik bərqərar olduqdan sonra bu mühüm işlə əsasən meliorasiya və su təsərrüfatı üzrə dövlət qurumları məşğul olmağa başlamışdır.

Zəngin ənənəyə malik strateji dövlət qurumu

Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatına rəhbərlik məqsədilə 1920-ci ildə Azərbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarlığı nəzdində su şöbəsi yaradılmış, 1925-ci ildən bu qurum Azərbaycan SSR Su Təsərrüfatı Nazirliyi, 1966-cı ildən isə Azərbaycan SSR Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyi adlandırılmışdı. 1993-cü ildə onun adı dəyişdirilərək Respublika Nazirlər Kabineti yanında Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsi, 2004-cü ildən isə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən həyata keçirilir. Bu quruma uzun illərdir ki, təcrübəli mütəxəssis və bacarıqlı dövlət məmuru Əhməd Əhmədzadə rəhbərlik edir. Təsadüfi deyil ki, bu yaxınlarda o, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Respublikanın Əməkdar Mühəndisi" fəxri adına layiq görülmüşdü.

Azərbaycanda uzun illərdən bəri su axımını bölüşdürən və tənzimləyən su anbarlarından, irriqasiya sistemlərindən, kollektor-drenaj şəbəkələrindən, nasos stansiyalarından və mühafizə qurğularından ibarət geniş və mürəkkəb su təsərrüfatı kompleksi fəaliyyət göstərir. Bu kompleksin əsas hissəsi Milli Liderimiz Heydər Əliyev cənablarının respublikaya rəhbərlik etdiyi 1970-80-ci illərdə, onun şəxsi təşəbbüsü və yaxından köməkliyi ilə yaradılmışdır və müstəqillik dövründə inkişaf etdirilmişdir.

Hazırda Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən ümumi su tutumu 21.5 mlrd. kbm olan 135 su anbarı, 14 hidroqovşaq, 51755 km suvarma kanalı, 30400 km kollektor-drenaj şəbəkəsi, 897 nasos stansiyası, 110 min müxtəlif hidrotexniki qurğu, 7375 subartezian quyusu, 1850 km seldən və daşqınlardan mühafizə bəndi, digər mühüm dövlət əhəmiyyətli su təsərrüfatı və qurğuları istismar olunur.

Son illərdə meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsində islahatların dərinləşdirilməsi istiqamətində bir sıra əlavə tədbirlər işlənib həyata keçirilmişdir.

Hazırda Prezidentimiz İlham Əliyev cənablarının göstərişlərini əsas tutaraq, respublikaya ayrılan xarici investisiyaların bir qismi meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinə yönəldilir.

Qax SSİ-nin fəaliyyəti nümunəvidir

Fəaliyyəti və qazandığı uğurları, eləcə ənənələri ilə həmişə diqqət mərkəzində olan təşkilatlardan biri də Qax Suvarma Sistemləri İdarəsidir. Qax SSİ rayonun Qaxbaş kəndi ərazisində yerləşir. İdarənin əsas fəaliyyəti meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsində dövlət xidməti göstərməklə səlahiyyəti daxilində su istehlakçılarını su ilə təmin etmək, SSİ-lərin fəaliyyətinə nəzarəti qanunvericiliyə uyğun olaraq öz səlahiyyəti daxilində icra etməkdir. Qax rayon suvarma sistemləri idarəsinin rəisi Sultan Camalov təşkilatın ilboyu planlı fəaliyyətini konkret istiqamətlərlə şərh edir:

- Rayonun dağlıq ərazidə yerləşdiyini nəzərə alaraq dağ çaylarının, sel-sularının zərərli təsirinin qarşısını almaq və ərazidə yerləşən təsərrüfatların və əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mühafizə tədbirlərini həyata keçirmək başlıca vəzifəmizdir.

(ardı gələn sayımızda)

Məzahir ƏHMƏDOĞLU

Ədalət.- 2011.- 2 iyul.- S. 4.