Floranın söz çeşməsində axan incilər

Müasir jurnalistikamızın istedadlı nümayəndəsi, tanınmış publisist, illərin yoldaşlıq sınağından keçmiş əziz həmkarımız Flora Xəlilzadə "Yazdıqlarım: ədəbiyyat-əbədiyyət" kitabını redaksiyamıza belə bir avtoqrafla hədiyyə edib: "ömrümü mişarlayan sözün növbəti cildində görüşənədək". Flora xanım xoş sözü, isti münasibəti, kəsərli qələmi ilə neçə ömrə işıq tutub, neçə qəlbi sevindirib, neçə sənətkarın uman könlünə sığal çəkib, bütün bunları yazdıqca da öz ömrünü şam kimi əridib. O, nə yazıbsa, kimdən yazıbsa ürəkdən yazıb. Sözün boyuna atlas libas biçirmiş kimi, üstündə türfə kimi əsib. Flora Xəlilzadə həm də qələminə, könül sevgisinə dəyər verən söz əhlidir.

Onun həyatda qazandığı cah-cəlalı, ən dəyərli varidatı söz yüküdür. Və bu yükü həmişə çiynində, ürəyinin başında gəzdirir, bu yükdən bir yarpaq məlhəm sözünü də sənət adamlarına çatdırmaqdan heç yorulmayıb, usanmayıb.

Flora Xəlilzadə 40 ilə yaxındır ki, yazıb-yaradır. Bir vaxtlar "Azərbaycan təbiəti", "Azərbaycan müəllimi" və "Azərbaycan qadını" kimi nüfuzlu qəzet və dərgilərdə jurnalist kimi çalışan qələmdaşım hazırda "Azərbaycan" qəzetində mədəniyyət şöbəsinin müdiridir.

Ötən illər ərzində yüzlərlə məqalələr yazıb. Xüsusi olaraq qeyd etmək istəyirəm ki, o, olduqca zəhmətkeş və məsuliyyətli qələm adamıdır. Floranın konkret biçimdə mövzu dairəsi yoxdur. Onun istedadı imkan verir ki, hər şeydən yazsın. Amma yazılarında da görünür ki, o, özünü daha çox ədəbiyyat, mədəniyyət sahəsində rahat hiss edir. Axı, Flora həm də şeir əhlidir. 20 il bundan əvvəl nəşr etdirdiyi "Ruhumun ehtiyacı" adlı ilk şeirlər kitabına "Ön söz" yazdığım giriş sözündən bir sətri yenə də xatırlamaq istərdim: "Florayla ən uca, əlçatmaz bir nöqtədə daha çox yaxın oluruq, bir oluruq, kövrək oluruq. İkimiz də yurd itirmişik, daha doğrusu, ata-baba yurdumuzu yağı basıb". Bundan sonra o, bir-birinin ardınca "Bənövşə ətirli səs"(ədəbi portret), "Aysel adını itirib" (uşaq hekayələri), "Bu mənim tale yolum" (ədəbi portret), "Ürəyim aldatdı məni" (şeirlər), "Taleyimdən keçən adamlar" (publisistika), "İgidliyin son zirvəsi" (ədəbi portret), "Məmməd Araza məktub"(elmi-ədəbi toplu), "Yuxular" (şeirlər), "Yolum düşə Zəngəzura" (tarixi, etnoqrafik bədii nəşr), "Dağları tərpədən fəryad" (ədəbi-bədii portret), "Yazıçılar təşkilatının rəhbərləri" (ədəbi tədqiqatlar) kimi maraqlı kitablar nəşr etdirmişdir.

İndi vərəqlədiyim - ağır zəhmətin bəhrəsi olaraq ortaya qoyduğu "Yazdıqlarım: ədəbiyyat - əbədiyyət" kitabında kimlərlə görüşmürsən? 9 bölmə daxilində qruplaşdıraraq və 200-ə yaxın məqalə daxil edilmiş bu kitab daha çox həm ölçü-biçisinə görə, həm məzmununa, həm ədəbi-tarixi faktların bolluğuna, həm də tarixi-xronoloji bölgünü qoruduğuna görə nəhəng bir ensiklopediyanı xatırladır.

"Ürəkdən gələn sözün özünəməxsus cazibəsi var. Qəlbdə elə ovqat yaradır ki, sözün ovsunu səni əməlli-başlı tərksilah edir, imkan vermir ki, ondan ayrılasan. Söz həmişə sahibinin kimliyini bəyan edir. İmzasına hörmətlə yanaşdığım, yazılarını bəyəndiyim, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, tanınmış yazıçı-publisist, həm də şair Flora Xəlilzadənin "Ön söz" yazmaq üçün mənə verdiyi "Yazdıqlarım: ədəbiyyat-əbədiyyət" kitabının maketini vərəqləyəndə bu hissləri yaşadım". Xalq yazıçısı Anarın kitaba yazdığı "Söz sözü çəkər" adlı giriş sözündən diqqətə çəkdiyim bu sətirlər müəllifin qələmi, zəhməti, istedadı haqqında oxucuda bir daha aydın təsəvvür yaradır.

"Yazdıqlarım: ədəbiyyat - əbədiyyət" kitabını çap etdirmək ehtiyacını isə "Oxucularıma" başlıqlı müraciət - sözdə müəllif açıqlayır.

Flora Xəlilzadənin təqdim etdiyi bu kitabını publisistik qeyd-düşüncələr kimi dəyərləndirsək də, əslində burada tədqiqat səpgili, ədəbiyyatşünaslıq elminin tələblərinə cavab verən məqamlar da çoxdur. Xüsusi olaraq onu qeyd etmək istərdim ki, istər klassik, istərsə də 50-70-ci illəri təmsil edən nəslin nümayəndələrinə həsr olunmuş məqalələrdə müəllif ədəbi faktlara, tarixi ştrixlərə, ictimai münasibətlərə yeni baxışla, müstəqillik və demokratiyanın verdiyi şanslardan istifadə etməklə yanaşmışdır. İndiyə qədər sosializm prinsiplərinə uyğun olaraq gizlədilmiş və ya təhrif olunmuş faktlarla rastlaşdıqca, məqalələrin məzmun dərinliyi, elmi-publisistik dəyəri Flora xanımın həm də gərgin tədqiqatçı əməyindən xəbər verir.

"Sözün və zamanın ucalığında", "Yazıçılar birliyi və bölgələrin söz mühiti", "Söz şimşəkləri", "Söz uğrunda döyüşənlər", "Sözlə fəth edilən zirvələr", "Sözlərə süzülən işıqlar - müsahibələr", "Qələmlə söz göyərdənlər", "Böyükdür sözün gücü", "Söz seçimində itən meyarlar" bölmələrində qruplaşdırılan məqalələr Azərbaycan ədəbiyyatının üzü Vaqifdən, Vidadidən tutmuş XXI əsri təmsil edən gəncliyə qədər böyük bir yazarlar - ədiblər ordusunu təmsil edir. Oxumağa və stolüstü topluya dəyəsi bu kitaba Siz də nəzər salın, qazandığınız çox şey, məhəbbətiniz isə tükənməz olacaq!

Almaz ÜLVİ

Ədalət.- 2011.- 8 iyun.- S.6.