MÜQƏDDƏS TORPAQ – BEYLƏQAN

Yağlı tikə

Qədim Beyləqan haqqında müxtəlif tarixi mənbələrdə maraqlı faktlara rast gəlmək olur. Çox maraqlıdır ki, mövcud olduğu gündən bu qədim şəhərdə çoxlarının gözü olub. Elə yadelli olmayıb ki, bu torpağa, bu yurda və bu elə gözü düşməsin. Məhz buna görə də bayaq dediyimiz kimi, bu qədim yurd işğalçıların ayaqları altında qalıb.

XII əsrdə monqollar buranı viran qoyublar. Böyük İpək Yolunun Dərbənd-Ərdəbil hissəsinin burdan keçməsi Hindistan, İran, Çin kimi dövlətlərlə ticarət əlaqələri, tacir və varlı təbəqəsinin sürətlə artması, əhalinin sıxlığı, zənginlik və əlverişli coğrafi mövqe bu bölgəni yağlı tikəyə çevirib. Qədim şəhər bir intiqamın qurbanı olub. 1221-ci ildə monqolların 30 minlik işğalçı qoşunu sərkərdə Cebe və Subutayın başçılığı ilə şəhəri mühasirəyə alıb. Şəhər sakinlərinin qəhrəmanlıqla müdafiə olunmaqlarına baxmayaraq, yadellilər buranı işğal ediblər. Şəhər nə az, nə çox 2 ay mühasirədə qalsa da, əhali təslim olmayıb. Yumuşalmaq bilməyən əhalinin igid oğulları etiraz kimi monqolların sərkərdəsinin başını kəsiblər. Elə şəhərin xarabalığa çevrilmə tarixi də həmin andan başlayıb. Qəzəblənmiş monqollar böyükdən kiçiyə hamını qılıncdan keçirib, şəhəri tamamilə yandırıb. Sonradan əsrlər, illər ötsə də bu torpaqda uzun müddət həyat olmayıb. Hadisələrdən iki əsr sonra Əmir Teymur belə Beyləqanı bərpa etdirə bilməyib. Çünki şəhər - qədim Beyləqan yer altında qalıb...

Ermənilərin arzusu ürəyində qaldı...

Aydındır ki, hər bir köhnə yurdun yerində yeni bir məskən salınır. Amma bu məskən əvvəlki tarixi görkəmi tam əvəz edə bilməsə də, hər halda müasirliyin özü də yeni bir tarixin səhifəsi hesab olunur. 1993-cü ildə 172 şəhidi, 31 itkini, 133 əlili və 3 milli qəhrəmanı hesabına qorunan Beyləqan. Əlbəttə, bu keçmə-keşli ömür yolunda təbii ki, müxtəlif izlər və məqamlar olub. Ancaq bu məqamların yadda qalanı isə Beyləqanın Qarabağ müharibəsində mərdliklə tab gətirməsidir. Çünki erməni işğalçıları bu qədim yurdu da ələ keçirmək istəyiblər. Hətta 1993-cü ilin dekabrın 16-da həmin şəhəri "qrad" atəşinə də tutublar. Təbii ki, bu cür hücumlar möhkəm müdafiə sayəsində dəf edilirdi. Yəni ermənilərin bu qədim və zəngin şəhəri işğal etmək arzuları ürəyində qaldı.

Şəhər müasir memarlıq üslubu ilə tikildi

Uzun illər Beyləqan böyük şöhrət qazanıb. Amma zaman-zaman o şöhrət itib. Yəni onun iqtisadiyyatına, kənd təsərrüfatına və mədəniyyətinə dəyən zərbələr bir müddət bu rayonu sürətli inkişafdan saxlayıb. Başqa sözlə demiş olsaq, vəzifə kreslosunda əyləşən adamlar özlərinin şəxsi mənafeləri haqqında daha çox düşünüblər. Elə ona görə də rayon iqtisadiyyatı zəifləyib, sosial-iqtisadi inkişaf ləngiyib. Ümummilli lider Heydər Əliyevin və prezident İlham Əliyevin qayğısı nəticəsində rayonun şöhrəti zaman-zaman özünə qayıdıb. Xüsusən də çox təcrübəli və siyasi cəhətdən yetkin bir insan olan İrşad Əliyev rayona icra başçısı təyin ediləndən sonra burda hər şey tanınmaz dərəcədə yenidən qurulub və tikilib. 2005-ci ildən sonra bu rayonun ərazisində çox möhtəşəm işlər görülüb. Qısa müddət ərzində yeni istehsalat sahələri, müəssisələr, fabriklər inşa edilib. Rayon müasir memarlıq üslubunda tikilib. Bir-birindən gözəl parklar, xiyabanlar salınıb. Rayonun mərkəzi yollarının asfaltlanması və abadlaşması isə xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılıb. Qısa müddətdə uzunluğu 47,2 kilometr olan Ağcabədi-Beyləqan magistral qaz kəməri çəkilib. Bir faktı da qeyd etmək istəyirik ki, rayonun və şəhərin yenidən qurulması ideyasının müəllifi elə İrşad Əliyev özüdür. İ.Əliyev deyir: "Hər şey tarixdən başlayır. Mənim istədyim və çalışdığım da odur ki, biz tariximizi çox yaxşı bilək. Keçmişini dəqiq bilsən, onu dəqiq təhlil etməyi öyrənsən, gələcəyini düzgün qura bilərsən"...

Yeni ideyalar asanlıqla reallaşmadı

Şübhəsiz ki, hər bir görülən iş böyük zəhmət və əziyyət tələb edir. Çünki hər hansı abadlıq, quruculuq işləri görüləndə gərək hamı o işə ellikcə kömək göstərsin, dayaq olsun. Bax, onda nəzərdə tutulan böyük quruculuq işlərini reallaşdırmaq mümkündü. Beyləqanda qısa zaman kəsiyində 88-dən çox sənaye, mədəniyyət, təhsil, səhiyyə və sosial obyekt inşa edilib. Çox maraqlıdır ki, bu gün Beyləqanda Analitik Tədqiqatlar Laboratoriyası fəaliyyət göstərir. Təzə un dəyirmanı, südün ilkin emalı və qarışıq yem sexləri, avtovağzal binası, mebel sexi, istirahət parkları, müsabiqə mərkəzi, uşaq şahmat mərkəzi, dövlətçilik muzeyi, dövlət idarə binaları, şadlıq sarayları 2005-2010-cu illər arasında inşa edilib. Bununla yanaşı, Şəfəq, Qəhrəmanlı, Sarısu qəsəbələrində, Birinci və İkinci Aşıqlı, Təzəkənd, Dünyamalılar, Bünyadlı, Birinci Şahsevən yaşayış məntəqələrində xeyli abadlıq, təmir-tikinti işləri görülüb. Bundan əlavə, rayonun Dünyamalılar, Təzəkənd, Bolsulu, Birinci Aşıqlı, İkinci Aşıqlı, Əlinəzərli, Orta Əlnəzərli kəndlərinə qaz xəttinin çəkilişi başlanıb. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, rayonda abadlıq və yenidənqurma işləri sürətlə davam edir. Artıq rayon mərkəzinə qaz verilməklə yanaşı, digər yaşayış məntəqələri də təbii qazla təmin edilir. Bu da kənd adamlarının məişət problemlərinin çözülməsinə və həllinə böyük köməklik göstərir...

(ardı gələn sayımızda)

Faiq QİSMƏTOĞLU

Ədalət.- 2011.- 14 iyun.- S.7.