ERMƏNİLƏRİN SUMQAYITDA TÖRƏTDİKLƏRİ ERMƏNİ SOYQIRIMI

(əvvəli ötən saylarımızda)

ERMƏNİ TERROR TƏŞKİLATÇILARINDAN BİRİ OLAN QRİQORYAN

EDUARD ROBERTOVİÇ ƏLƏ KEÇDİ

Erməni terroristlərinə hadisələri törədib ələ keçməmək üçün dərhal aradan çıxmaq tapşırığı verilmişdi. Lakin, nə qədər çalışsalar da, vaxtında qaçıb aradan çıxa bilməyən terroristlərdən biri ələ keçdi. Bu, 1953-cü ildə anadan olan, 1979, 1981, 1982- illərdə üst-üstə 9 il iki ay 13 gün həbs cəzası alan, Sumqayıt hadisələrinin ən fəal təşkilatçısı və törədicilərindən biri, milliyyətçə erməni olan terrorist Qriqoryan Eduard Robertoviç idi. O, təkbaşına 6 ermənini öldürmüş, neçə-neçə erməni qız və qadınlarını zorlamış, mənzillərini talamışdı. Azərbacanlı hakim kimlərinsə təsirilə Eduard Qriqoryana güllələnmək əvəzinə 12 il(?!) iş vermişdi. O, ermənilərin kompak yaşadığı Stavrapol vilayətinin Budyonnovski şəhərinin həbsxanasına göndərilmişdi. Həbsxanada hər cür şəraitlə təmin olunan, hətta arvadı ilə tez-tez görüşən Qriqoryan tezliklə həbsdən azad edilib təmtəraqla qarşılandığı Yerevan şəhərinə getmişdi.

Erməni terrorist təşkilatçılarından biri, qatı cinayətkar Qriqoryana ölüm hökmünün verilməməsi, Moskvanın diktəsi, zəhmi altında işləyən Azərbaycanın müti prokurorluq, məhkəmə və hüquq-mühafizə orqanları sisteminin iflası idi.

QRİQORYAN HƏBS EDİLMƏSƏ NƏ BAŞ VERƏRDİ?

Əgər Qriqoryan Eduard Robertoviç həbs edilməsəydi biz bu gün Erməni Terrorizminin Sumqayıtda törətdikləri erməni soyqırımını sübuta yetirməkdə çətinliklər çəkərdik.

O vaxtkı kölələşdirilən Azərbaycan rəhbərliyi, prokurorluğu və digər təşkilatları Qriqoryanın 6 erməni öldürmək faktını soyqırım haray-həşiri salan ermənilərin gözünə soxa bilməmişdi. Azğınlaşmış ermənilərin qarşısında susqunluq, itaətlilik göstərmişdi.

Sumqayıt hadisələrində 200 mənzil, 50-dən artiq maqazin, köşk, idarə və b. obyektlər dağıdılmış, yandırılmış və talan edilmişdi. 26 erməni, 5 azərbaycanlı, 1 ləzgi öldürülmüşdü. Şəhərə bəzi hesablamalara ğörə 10, başqa hesablamalara görə 13 mılyon ABŞ dolları həcmində maddi ziyan dəymişdi.

Öldürülən ermənilərin hamısının ölümü ermənilərin öz əlləri, öz iştirakları ilə həyata keçirilmişdi. Sadəcə olaraq, onlar bu proseslərə pul, spirtli içki və narkotik maddələrin vasitəsilə təsirləri altına saldıqları təcrübəsiz, bəziləri əvvəllər həbs edilən, bəziləri yüngül təbiətli olan, bəziləri təəssübkeşlik hissləri daşıyan azərbaycanlıları cəlb edə bilmişdilər.

Proseslərdə iştirakına görə minlərlə günahsız şəhər sakinləri həbs edilib təjridxanalarda saxlanılmışdı. Bildiyimə görə 94 nəfər haqqında cinayət işi qaldırılmış, onlardan hər biri 2 ildən14-15 ilə qədər iş almışdı. Moskvada erməni terroristlərinin psixoloji təcavüzə məruz qoyduğu 24 yaşlı Əhmədov Əhməd İmanı oğlu hadisələrin təşkilatçısı(?!) adlandırılaraq SSRİ Ali Məhkəməsinin hökmü ilə güllələnmiş, Elçin Gəncjəliyev Bayıl, Tale İsmayılov Tiblis həbsxanasında müəmmalı şəkildə ölmüşdü.

Erməni terrorist təşkilatları hadisədən sonra Yerevan şəhərində azərbaycanlıları ifşa etmək məqsədilə xarici ölkələrdən çağırılmış nümayəndələr və jurnalistlərin iştirakı ilə bir neçə yığıncaq və konfrans keçirdilər. Onların materiallarından rus, ingilis, erməni dilində "Sumqayıt, Genosit, Qlasnost" adlı kitab buraxıb dünyaya yaydılar.

Erməni terroristləri qapıları dünya mətbuatına bağlı olan Azərbaycanı ifşa etməyi bacardılar.

O vaxtlar sovetizmin dərin quyusuna salınan Azərbaycanın səsi-sorağı heç yana çıxmırdı.

Biz hələ, hadisələrdən 23 il ötdükdən sonra da, bir neçə ötəri yığıncaq və toplantıları nəzərə almasaq, beynəlxalq səviyyəli konfranslar keçirib erməni hiylələrini dünyaya çatdırmamışıq.

İSMƏT QAYIBOVLA İLYAS İSMAYILOVUN YANINDA OLDUM

Sumqayıt prokuroru İsmət Qayıbov məni və Afaq Bəşir qızını respublika prokuroru İlyas İsmayilovun qəbuluna apardı. İsmayılov məndən ərizə yazıb mitinqdə "ermənilərə ölüm" dediyimi göstərməyi tələb etdi. Kəskin ehtiraz etdim və təkid edib yazdırdığı ərizədə "ermənilərə ölüm" sözlərinin mitinqçilər tərəfindən deyildiyini, səsləndirildiyini bildirdim.

İlyas İsmayılovun nə üçün belə ərizə yazdırmaq istəməsinin mənası bu gün də mənə aydın deyil. Bu haqda İsmət Qayıbova verdiyim sual da cavabsız qaldı.

Mən, onda da, indi də mənə qarşı qurulan bu tələnin ermənilərdən qaynaqlandığına əminəm.

TRİBUNADAN "ERMƏNİLƏRƏ ÖLÜM" DEYİLƏ BİLƏRDİMİ?

Terroristlər mitinqə toplaşan kütləyə "ermənilərə ölüm" sözlərini xorla dedizdirməyə nail olurdular. Tribunada dayananlar çaşıb qalmışdılar. Bu kor-təbii stixiyanın qarşısını almaq mümkün olmurdu.

Sonralar terroristlər "ermənilərə ölüm" sözlərinin kütləni sakitləşdirməyə çalışan tribunadakı ayrı-ayrı adamlar, o cümlədən mənim tərəfimdən də səsləndirildiyini uydurub emala buraxmış, istintaq orqanlarının nəzərinə catdırmışdılar.

MK-nin katibi Həsən Həsənovun, Sumqayıtın partiya və sovet, hüquq mühafizə orqanlarının rəhbərlərinin dayandığı tribunadan məktəb direktorunun "Ermənilərə ölüm" deməsi absurt uydurma idi. Mitinqi idarə etdiyim 4-5 saat ərzində nə mən, nə də bir başqası bu haqda bir kəlmə də söz deməmişdi. Və deməsi də mümkün deyildi. Əksinə, mənimlə yanaşı tribunadakıların hamısı "ermənilərə ölüm" sözlərinin deyilməsinin qarşısını almağa çalışmışdı.

Yeri gəlmişkən deyim ki, tribunadan həm mənim, həm də başqalarının etdiyi çıxışın mətni təhlükəsizlik orqanları tərəfindən gizli olaraq maqnitafona yazilmış və müstəntiqlərə verilmişdi. Başqa istintaq materiallar ilə yanaşı bu mətn də istintaq materialında saxlanılır.

Bəs, mənim, Xıdır Alovlunun, tribunadan guya "ermənilərə ölüm" deməyimi iftiraçılar hansı məqsədlə uydurmuşdular.

Bu uydurmada üç qorxulu nüans vardı.

Birinci nüans şəhər rəhbərliyinin özünə bəraət qazandirmaq üçün kimisə təşkilatçı kimi şərləyib güdaza verməsindən, ikinçi nüans prokurorluq işçılərinin uydurma "təşkilatçı obrazı" yaradıb bacarıqlarını SSRİ Prokurorluğu qarşısında nümayiş etdirməsindən, üçünçü nüans teraktı azərbaycanlı təşkilatçının və ya təşkilatçıların törətdiyi haqda erməni terroristlərinin uydurmasından ibarət idi.

İSTİNTAQ ALTINDA

Başqaları kimi mən də istintaqa çəlb edildim. İstintaqı Rusiyadan gətirilən Stepanov, sonra onu əvəz edən Bayda soyadlı müstəntiq aparırdı. Sorğularda tərcüməçi kimi adını unutduğum azərbaycanlı rus dili müəllimi də iştirak edirdi. İstintaqdan aralanıb Rusiyaya qayıdan Stepanovun dedikləri sözlər indi də qulaqlarımda səslənir: "Sən təmkininlə adamı heyrətləndirirsən. Ya günahını məharətlə maskalayırsan, ya da həqiqətən günahkar deyilsən. Bil ki, bu bəladan milyonlarla pulla qurtarmaq olmaz!".

Stepanovun dediklərində həqiqət var idi.

ÖLÜM TƏHLÜKƏSİNDƏN QURTARDIM

Uzun müddət izlənildikdən, evim, iş yerim axtarıldıqdan, çoxsaylı adamlarla üzləşdirildikdən sonra hadisələrin qarşısını almağa çalışdığım sübuta yetirildi və mən azad edildim.

İÇƏRİMİZDƏ KÖK SALAN ERMƏNİ TƏHLÜKƏSİ

İllər ötdükcə, Azərbaycana qarşı törədilən terror aktları daha geniş vüsat aldıqca, Erməni Terrorizminin Sumqayıt hadisərərin törətmələrinin səbəbləri daha aydın, daha qabarıq görünməyə başlayır.

Buna baxmayaraq, aramızda teraktın erməni terrorist təşkilatlarının törətmələrindən diqqəti yayındırmağa çalışanlar da tapılır. Aradan 13 il keçdikdən sonra Sumqayıt hadisələri dövründə respublikanın baş prokuroru olan İlyas İsmayılov 29 mart 2002-ci ildə "Azadlıq", 2003- cü ildə "Zerkalo" qəzetlərinə, həmçinin "Monitor" jurnalına verdiyi müsahibələrdə deyib ki, "Xıdır Alovlu Sumqayıt hadisələrini qızışdıranlardan olub". Xoşbəxtlikdən haqqımda qaldırılan ağır cinayət işini İlyas İsmayılovun başçılıq etdiyi respublika prokurorluğu deyil, SSRİ prokurorluğu aparırdı. Müsahibələrində mənim "deputat olub Milli Məclisdə oturduğumu" vurğulayan İlyas İsmayılov sonradan özü deputat olub Milli Məclisdə oturdu. Sumqayıt hadisələri haqqında heç bir təsəvvürü olmayan ASDP-nin sədri, Cahangir Müslümzadə ilə yaxın münasibətlərinin olduğu söylənilən Zərdüşt Əlizadə də qəzetlərdə mənim güya "ermənilərə ölüm" dediyimi söyləyib. Onlar başa düşməliydilər ki, partiya, sovet, hüquq mühafizə və təhlükəsizlik orqanlarının toplaşdığı tribunada onlarla çiyin-ciyinə dayanıb 4-5 saata qədər mitinqi idarə edən məktəb direktoru belə bir ifadə işlədə bilməzdi. Əgər işlətsəydi çoxdan ölüm hökmü ilə edam edilmlş olardı.

M.Ə. Sabir demişkən "Öz qovlümüzün başına əngəl kələfg" olan, fikirləri erməni terroristlərinin fikirləri ilə üst-üstə düşən adamların nəzərinə SSRİ prokurorluğunun istintaq qrupunun verdiyi aşağıdakı qərarın sonluğunu çatdırıram:

"V toje vremə analiz sledstvennıx materialov svidetelğstvuet neposledovalğnosti i neiskrennosti pokazaniy otdelğnıx svideteley, umalçavşix na oçnıx stavkax, a v rəde sluçaev izkazivşix smısl i soderjanie vıstupleniə Alovlu X.B.

Abramən V.A. otkazalsə, poəsniv, çto vstuplenie Alovlu X.B. ne slışal.

Bunətov Ə. svidetelğstvoval, çto Alovlu X.B. 28 fevralə proəvləl zabotu o bezopasnosti Armənskix semey

Svidetelğ Seyidaliev X.M. svidetelğstvuet o tom, çto Alovlu X.B. v rayone avtovokzala uspokoil lödey.

Krome toqo, sledstviem proverenı i obcektivno podtverjdenı pokazaniə Alovlu X.B. o eqo nepriçastnosti k massovım besporədkam, kotorıe imeli mesto 27-29 fevralə 1988 qoda.

Takim obrazom, v xode sledstviə ustanovleno, çto deystviə Alovlu X.B. ne nosili propaqandistskiy ili aqitaüionnıy xarakter s üelğö vozbujdeniə naüionalğnoy vrajdı, v svəzi s çem oni ne soderjat priznakov sostava prestupleniə, predusmotrennıy st. 67 UK.Azerb.SSR.

Uçitıvaə izlojennoe, rukovodstvuəsğ st.st. 215 p-1, 10, p-2 UPK Azerb. SSR

1. Uçitıvaə vışeizlojennoe delo v otnoşenii Alovlu X.B. po st.67 UK Azerb.SSR prekratitğ.

2.Kopiə nastoəheqo postanovleniə napravitğ Qeneralğnomu Prokuroru SSSR.

Sledovatelğ po osobo vajnım delam pri

Qeneralğnom Prokurore SSSR,

starşiy sovetnik östiüii

V.S.Qalkin"

Erməni terrorist təşkilatları Sumqayıt hadisələrini törətməklə 20 Yanvara, Xocalı soyqırımına, yüzminlərlə insanların doğma yurdlarından qovulub didərgin salınmalarına, torpaqlarımızın bir hissəsinin işğal edilməsinə... yol açdılar.

CAVABSIZ SUALLAR

Ortada saysız-hesabsız inkaredilməz faktların olmasına baxmayaraq erməni terrorizmi Sumqayıtda törətdikləri erməni soyqırımını yenə də azərbaycanlıların törətdiklərini abırsızlıqla iddia edirlər.

Onları susdurmaq lazımdır. Bunun üçün hadisələri yenidən araşdırmaq, təhlil etmək, qarşıya çıxan cavabsız suallara cavab tapmaq lazımdır. Suallar isə çoxdur:

Niyə hadisələr vaxtı Korusdan Sumqayıta bir nəfər də olsun azərbaycanlının gəlmədiyi faktına fikir verilməmişdi?

Necə olmuşdu ki, erməni şayiələrində deyildiyi kimi anası, bacısı, arvad-uşağı "amansız təcavüzlərə" məruz qaldığı üçün Korusdan qisas almağa gəldiyi güman edilən azərbaycanlılardan bir nəfər də olsun həbs edilməmişdi?

Niyə hadisələr dövründə Gorusda bir nəfər də olsun azərbaycanlının təcavüzə məruz qalmadığına diqqət yetirilməmişdi?

Kimlərin təsirilə təkbaşına 6 erməni öldürən, başqa ermənilərin öldürülməsində, mənzillərinin taladılmasında iştirak edən Qriqoryan Eduard Robertoviçə güllələnmə hökmü verilməmişdi?

Niyə Əhmədov Əhməd İmanı oğlu kimi Qriqoryan Eduard Robertoviç də Moskva şəhərində ölüm hökmü ilə mühakimə edilməmişdi?

Niyə Əhmədovun Moskvada ermənilər tərəfindən nümayiş etdirilən məhkəmə prosesi kimi Qriqoryanın məhkəmə prosesi azərbaycanlılar tərəfindən nümayiş etdirilməmişdi?

Nə üçün o vaxtkı baş prokuror Xıdır Alovluya ərizədə "ermənilərə ölüm" dediyini yazdırmaq istəmişdi?

Nə üçün bu günə qədər Azərbaycan Respublikası Sumqayıt soyqırımı törədən Ermənistan Respublikasını ittiham etmir?

Niyə hadisələr vaxtı Sumqayıt şəhəri rəhbərlərsiz qalmışdı?

Nə üçün hadisə başlayan kimi Bakı və Bakı ətrafında yerləşən çoxlu kontingentə malik ordu birləşmələri hadisələrin qarşısını almağa çəlb edilməmişdi?

Nə üçün hadisələrdən əvvəl hüquq-mühafizə orqanlarının silahları, daha sonra respublika əhalisinin ov tüfəngləri yığışdırılıb respublikadan çıxarılmışdı? Bu haqda göstərişi SSRİ-nin hansı təşkilatı vermişdi?

Hadisələr nə üçün şənbə və bazar günlərində törədilmişdi?

Neçə olmuşdu ki, hadisələrdən bir gün sonra, dərhal, Stepanagertdə öldürülən ermənilərə abidə quraşdırılmışdı?...

Bu günə qədər cavabı axtarılmayan suallar çoxdur?

Bu və bu kimi suallara cavablar tapılmalı, bizi mühakimə etməyə çalışan ermənilərin özləri mühakimə olunmalıdır.

Sumqayıt hadisələrinin mahiyyətinin çoxdan açılıb faş olunmasına baxmayaraq erməni terroristləri bu gün də ondan bəhrələnməyə çalışırlar.

Çox qəribədir ki, bu günə qədər Sumqayıt hadisələrinin araşdırıcılarının hələ heç biri mənimlə söhbət etməyib.

Biz, bu gün, gec də olsa, ayılıb Sumqayıt hadisələrini erməni terrorist təşkilatlarının törətdikləri erməni soyqırımı kimi dunyaya tanıtmalıyıq.

Xıdır ALOVLU

Ədalət.- 2011.- 1 mart.- S. 6.