RƏNGLİ DÜŞÜNCƏLƏR...

Rəssamlıq korlar üçün məşğuliyyətdi. Rəssam gördüyünü yox, hiss etdiyini və düşündüyünü yaradır.

Pablo Pikasso

Bu günlərdə məni Kiçik QalArt Gallerydə keçirilən gənc rəssamların sərgisinə dəvət etdilər. Sərgi Fərid Rəsulovun təşkilatçılığı ilə göstərilirdi. Vernisajda Orxan Hüseynovun, Rəşad Ələkbərovun, Faiq Əhmədin və Fərid Rəsulovun özünün əl işləri "Mükəmməl Dördlük" adı ilə qonaqlara təqdim olunurdu.

Sözün düzü, tədbirə sırf incəsənətə duyduğum marağa, qəribə cazibəyə görə getdim. Çünki nəsə yeniliklərlə qarşılaşacağıma ümid etmirdim. Amma çox sevinirəm ki, yanılmışam. Orada yaşadığım rəngli təssuratlar məni məmnun etdi. Sərgidə heç də sıradan olmayan əl işləri premiyerdə idi. Təkcə tamaşa üçün deyil, həm də düşünmək üçün fırçalanmışlar məni insan təxəyyülünün, təsəvvürünün sonsuzluğuna bir daha inandırdı. Təbiətin müxtəlif parçalarını amorf edərək, alınmışdan yenidən, ikinci dəfə fərqli qiyafadə, fərqli məqsədlər üçün nəsnələr yaradılır. Əsərlərə tamaşa üçün gələnlər çox olsa da sərgini seyr etdikcə bir anlıq elə sandım ki, qalereyada tamamilə kimsəsizəm, burada mən, bir də rəsm əsərləri var. Və onlar mənimlə sözlə danışmırdılar. Gözəllik də bunda idi.

Etiraf edim ki, əsərləri seyr etdikcə qürur hissi yaşayırdım. Çünki internetdən, dərgilərdən, kitablardan oxuduğum installyasiyadan, ready-made janrından, ümumilikdə konseptual incəsənətə aid parçalarla üz-üzə durmuşdum. Həmin gün gözlərimlə postmodernist düşüncəyə toxundum. İspan və Fransız mağaralarında paleolit dövrünə aid ilk rəssamlıq nümunələrdən bu günədək, müasir texnologiya əsrində texnika ilə yox, insan əli ilə yaradılmış estetika hələ də insanı təəcübləndirə bilirdi. Əsərlərdə insan zəkasının qeyri-ənənəvi təzahürü, əsərlərin ideya kimi doğuluşu, yaranma prossesi ilə bağlı suallar adamı təkrar-təkrar düşündürürdü. Düşündükcə də suallar məni rahat buraxmırdı. Müəlliflər - Orxan Hüseynovla, Fərid Rəsulovla, Rəşad Ələkbərovla, Faiq Əhmədlə yaradıcılıqları barədə söhbət etdim.

Gənc rəssam Fərid Rəsulov ixtisasca oftomoloq olsa da, sənətə duyduğu böyük həvəsə rəğmən bu yerlərə gəlib çıxdığını söylədi. Onun təqdim etdiyi "İçalat" tamaşaçıların vahimə, təəccüb, qorxu ilə dolu gözləri ilə üz-üzə idi. Bu cür mövzunun seçilməsində məqsəd estetikanın heç də həmişə gözəl tərəflərinin olmadığına, dəfələrlə izlənilməsi ilə ən qeyri-adi görüntünün belə adiləşməsinə diqqət çəkmək idi. Qeyd edim ki, bu rəsm həqiqi insan içalatı deyil. Onun digər əl işi isə instalyasiyada təqdim olunmuşdu və "Ailə" adlanırdı. Dyuşan məktəbindən bəhrələnən Rəsulov boyanmış metaldan müxtəlif ölçülü maral heykəlləri hazırlamışdı. Soyuq və cansız şəkildə duran maral ata ilə maral ana, öldürülmüş balasının divardan asılmış başına tamaşa edir. Fərid Rəsulov bu instalyasiya ilə əslində insanların qəddarlığını, sevgini, iztirabını, itgidən çökən acı hissini çatdırmaq üçün heç də insan bədəni, canlı məhfum, göz yaşları gərəkli olmadığını demək istəmişdi. Digər əl işlərində isə Fərid Rəsulov dolayısı ilə olsa da, aşpazlıq məharəti göstərdi. Yadelli masalarına yamaq edilən, əslində isə ənənəvi Azərbaycan mətbəxinin nümunələri olan üç növdə "dolma" təqdim etdi. Təbii ki, rəsmlə. Mətbəximizin zaman axarında unudulmaması üçün ready-made janrı işə salınmışdı.

Orxan Hüseynovun germetik formada təqdim etdiyi pişik həyatın faniliyinə ironik bir gülüşlə hazırlanmışdı. Konformist dizaynda təqdim olunmuş əl işi zərif individuallıqla seçilirdi. Qarnı yırtıq, bağırsaqları bədənindən ayrılan pişik yenə də kəpənək dalınca qaçır. Bəzən həyatda bu cür pişiklərin insan timsalında prototiplərini rahatlıqla görə bilərik.

Faiq Əhməd isə belə demək mümkünsə, modern xalçada öz istedadını təqdim etmişdi. O, Quba və Dağıstan xalçalarını metalda akrillə işləmişdi. Məişət və əl əməyi kultunun modernləşmiş, şəkli dəyişməmiş, ancaq mahiyyəti fərqli bu xalçalar dekora xidmət edəcək. Beləliklə bir vaxtlar divarları və döşəmələri bəzəyən xalçalar indi incəsənətin digər növündə həyat tapırdılar. Məncə bu milli arnomentlərimizin yaşadılması üçün əla vasitədi.

Rəşad Ələkbərovun da xəyal dünyasının yaratdıqları tamaşaçıların marağına səbəb oldu. İlk baxışdan taxta yığınına bənzəyən bu quraşdırma əslində, nədən hazırlanmasına deyil, necə hazırlanmasına diqqət çəkdi. Sənətçinin təqdim etdiyi iş işıqla qovuşaraq kölgədə anlam tapırdı. Şərqin zərif elementlərini obyekt seçmiş rəssamın məncə məharətilə öyünməyə tam haqqı var. R.Ələkbərovun digər işi qadınlara həsr olunmuşdu. Rəsmdə müasirləşməyi hədəf bilərək soyunan, soyunduqca soyuqlaşan, adiləşən, silaha meyl edən qadınlar mövzu seçilmişdi. Üç fərqli rəngdə və ayrı-ayrı tablolarda fırçalanmış qadınlar metaldan idilər. Fon olaraq seçilmiş soyuq rənglər ideyanı çatdırmaq üçün yardımçı rolları ifa edirdilər. Rəqsi hərəkət edən, ideal ölçüləri olan bu çılpaq xanımlar metal kimi soyuq və rəngsiz idilər. Və kimsəsizdilər. Onları nə övladı nə əks cinsi müşayət etmir. Onlar silahı özünə dost bilirlər. Bununla rəssam qloballaşan dünyamızda qadının itirdyi nəfəsə, hərarətə və ona duyulan marağın yox olmasına diqqət çəkir..

Maraqlı idi, gənc rəssamlar sərgidə lal kağızların dili ilə müasir incəsənətin "damar və kapilyarlarında" gizlənmişlərdən danışırlar. Burda -Azərbaycanda novatorluq etməkdən, qavranılmamaqdan, tənqidlərdən qorxmurlar. Elə onlar da nüfuzlu ziyalılarımız tərəfindən dəfələrlə tövsiyyə olunan Avropanın məhz yeni, gözəl zövqlü, örnək götürüləcək məqamlarını gənc beyinlərə sızdırdılar. Öyrənmiş, öyrənən və bunula da başqalarını öyrədən cavan sənətçilər sübut edirlər ki, bu günümüzdə vaxtını sərgərdan keçirən, şəp-şəplərini tinlərdə cıran, gözlərini internet çatlarında çatladan gənclərdən xeyli fərqlənən, elmə, incəsənətə, mədəniyyətə, estetikaya, inkişaf etməyə can atan gənclərimiz də var. Bəli, sevinməyə dəyər...

Burada gənc rəssamlarla bağlı nəzərimdən qaçmayan başqa bir məqam da onların on ilə yaxın Avropanın Drezden,Venetsiya, Moskva, London, Berlin, Bazel, Belqrad, Ankara... kimi böyük şəhərlərində fərdi və qrup şəkilli sərgilərinin nümayiş olmasına, kifayət qədər tanınmalarına, əsərləri haqda samballı ziyalıların, rəssamların yüksək fikir söyləmələrinə baxmayaraq, təəccüb doğuracaq dərəcədə təvazökar olmaları idi. Bu da seyirçilər üçün xoş idi. Əminəm ki, hələ iyun ayınadək davam edəcək sərgiyə gələcək insanlar da bu sənət əsərlərindən təsirlənəcəklər, hər kəs öz zövqünə, düşüncə tərzinə uyğun təəsüratları özləri ilə aparacaqlar.

SƏMA BABƏKQIZI

Ədalət.- 2011.- 12 mart.- S. 16.