TURİSTLƏRİ OVSUNLAYAN QAFQAZ İNCİSİ

(əvvəli ötən sayımızda)

Pipan və Silov dərələri

Yuxarı Tala kəndinin şimal-şərqində, Böyük Qafqaz dağlarının cənub ətəklərində yerləşir. 70 ha sahəni əhatə edir. Tarixi abidələrdən Alban kilsəsi (IV-V əsrlər) vardır. Burada turizm istirahət mərkəzinin tikintisi üçün torpaq sahəsi ayrılmışdır.

Yuxarı Çardaqlar

Yuxarı Çardaqlar kəndinin ərazisi 1293 ha, əhalisi 2141 nəfərdir. Rayon mərkəzindən 14 kilometr məsafədə yerləşir. Kənddə XIII əsrə aid bürc, Alban kilsə qalıqları, XIX əsrdə tikilmiş məscid vardır. Burada III-IV əsrlərə aid olan, el arasında "Qız qalası" mağarası adlanan "Pəri qala" yerləşir.

Xidmət müəssisələri

Rayonda üçulduzlu, 80 nəfər qəbul edə bilən İS otel mehmanxanası, 4 mərtəbəli 100 nəfərlik restoranı, Avropa tipli mətbəxi olan "Zaqatala" mehmanxanası, futbol meydançası, idman qurğuları və saunası olan beş otaqlı karvan istirahət guşəsi, 10 otaqlı "SMU-2" moteli, 10 otaqlı "Turqut" moteli, "Ləzzət" istirahət zonası, atçılıq, faytonla gəzinti, ekoturizm, balıq ovu təşkili olunan "Farel" istirahət zonası və yeni tikilmiş "Qafqaz otel"i əhaliyə mədəni xidmət göstərir. Bundan başqa Zaqatala Olimpiya İdman Kompleksi və Gənclər İdman İdarəsinin nəzdindəki UGİM-in güləş və trenajor zalları fəaliyyət göstərir.

ZAQATALA QALASI

Bu qala nəinki Zaqatala rayonunun, uzun illər boyu bütün bölgənin simvoluna çevrilmişdir. Əlverişli hərbi, strateji mövqeyə malik olan Zaqatala hələ qədim zamanlarda xarici qəsbkarların diqqətini cəlb etmişdir. Car-Balakən qəzası Rusiya tərkibinə daxil olduqdan sonra (1804) onun hərbi strateji əhəmiyyətini nəzərə alan çar hökuməti Zaqatala şəhərinin günbatan hissəsində qala tikdirmək qərarına gəlmişdir. Qala 1804-1830-cu illər ərzində tikilmişdir.

Zaqatala qalası Zaqafqaziyada olan rus qoşunlarının komandanı Paskeviçin əmri ilə tikilmişdir. Qala yerli əhalinin üsyanlarının yatırılmasında dayaq mərkəzi rolunu oynamışdır.

Üçbucaq şəklində olan qalanın iki tərəfi şərq və qərbdən sıldırımdır. Şimal tərəfdən yer səviyyəsindədir. Mühafizə məqsədi ilə hasarın çöl tərəfindən eni 10 metr, dərinliyi 5 metr olan xəndək qazılmışdır. Qala divarlarının hündürlüyü bəzi yerlərdə 3-5 metrdir, divarın eni 2 metrdir. Qala divarlarının uzunluğu 3000 metrdir, qalanın 3 böyük qapısı vardır.

XIX əsr tikilisi olmasına baxmayaraq, burada orta əsr qalalarında olduğu kimi, mühasirədən çıxmaq üçün yeraltı yol çəkilmişdir. Yeraltı yollar qalanın altı ilə iki istiqamətə uzanır.

Qalanın sahəsi 11,5 hektardır. Ərazisində 15-ə yaxın tikili vardır. Bunlardan Zaqatala qarnizon rəisinin evi, xəzinə binası, qaupvaxt- hərbi həbsxana, lazaret -hərbi xəstəxana, hamam, müqəddəs Troitsa kilsəsi, zabitlər üçün ikimərtəbəli filigel, kazarmalar, su kəhrizi, müşahidə bürcü, üç top bürcü.

Şamil hərəkatı dövründə (1834-1959) qala rus ordusunun düşərgəsi və başlıca hərbi məntəqəsi idi. Çar hökuməti qaladan 1863-cü ildə baş verən Zaqatala üsyanının yatırılmasında istifadə etmişdir. Şeyx Şamil hərəkatı yatırıldıqdan sonra qala öz əhəmiyyətini bir müddət itirmişdir.

Lakin çar II Nikolay 1905-1907-ci il inqilabından sonra "Potyomkin" gəmisində üsyan edən 400 inqilabçı motrosu qalaya sürgün etmişdir.

Sovet hakimiyyətinin ilk illərində qalada Zaqatala Qəza İnqilab Komitəsi yerləşib. Sonralar çətin tərbiyə olunan yeniyetmələr üçün təcridxana, şəhər mərkəzi xəstəxanası, 1967-ci ildə Zaqatala Diyarşünaslıq Muzeyi, Mebel Fabriki, 1 nömrəli Şəhər İnternat məktəbi, Gənc Texniklər stansiyası fəaliyyət göstərirdi.

Müstəqillik elan olunduqdan sonra Daxili qoşunların "N" saylı hərbi hissəsi qalada yerləşirdi. Burada kinofilmlər çəkilib, "Yenilməz batalyon" və "Cavadxan".

(ardı gələn sayımızda)

Məzahir ƏHMƏDOĞLU

Ədalət.- 2011.- 13 may.- S. 7.