Boladi

Bu kənd Lənkəran rayonunda ən böyük yaşayış məntəqələrindən biridir

Boladi kəndi rayon mərkəzindən 21,5 kilometr şimal-şərqdə, cənuba uzanan Bakı-Astara magistral şosse və dəmir yolundan 3 kilometr məsafədə, Boladi çayının sahilində yerləşir. Boladi sözü talış dilində 2 sözün birləşməsindən ibarətdir.

"Bola" talışca çox varlı, bollu, zəngin mənasındadır. "Di" sözü də talış köklü ifadədən olub kənd mənasında işlədilir. Beləliklə, Boladi kəndi bollu kənd, zəngin məkan mənasında tarixləşib.

Hazırda 8523 nəfər əhalisi olan bu kəndin böyük əksəriyyətini talışlar təşkil edir.

Əsas məşğuliyyəti əkinçilik və maldarlıq olan Boladi kəndində çayçılığa da böyük maraq olub. Çünki bir vaxtlar bu kəndin ərazisində yüksək məhsuldarlıqlı 158 hektar çay sahəsi var imiş.

İndi bu ərazi pay torpaqları kimi sakinlərə verilib. Pay torpaqlarından söz düşmüşkən, Boladinin hazırda 654 hektar pay torpaqları, 181 hektar həyətyanı torpaq sahələri var. Daha çox qara mal saxlamağa üstünlük verən kənddə iri buynuzluların sayı 3000 başdan çoxdur. Burda rütubət və yağışlı hava çox olduğundan qoyun-keçi saxlamaq xeyli çətindir.

Mal-qara sahibləri südü Lənkərandakı Süd Emalı Zavoduna verir, hər on gündən bir də onun dəyərini alırlar.

Kəndin 500 nəfərə qədər ailəsi isə Rusiyada yaşayır və imkanları daxilində Boladidə yaşayan qohum-əqrəbalarına əl tuturlar.

Qədimdir bu yerlərin tarixi

Qədim yaşayış məskəni kimi bu ərazidə hələ eramızdan əvvəl insanlar məskunlaşmışlar. Yunan coğrafiyaşünası və tarixçisi Strabon "Coğrafiya" kitabında Lənkəranın digər yaşayış məntəqələri ilə bərabər Boladidən də bəhs etmişdir. Bu ərazidə yerləşən "Çiləxonə", "Qarağac ocağı" kimi tarixi abidələr kəndin qədimliyindən xəbər verir və sonuncunun 800 ildən çox tarixi var. "Çilkəson" qəbiristanlığı isə Səfəvilərə aid edilir.

Alman alimi və səyyahı Oleri 1616-cı ildə müxtəlif səfirliklərə, muzeylərə yazdığı rəsmi sənədlərdə Boladini dönə-dönə təkrar etmişdir. Rus səyyahı Artemey Suxanov "Rəştdən Qızılağaca qədər və Gilan vilayətinin sonuna kimi" kitabında qeyd etmişdir: "1638-ci il fevralın 7-də Lənkərana gəldik... Qızılağaca gedərkən fevralın 11-də 4 dərin çaydan keçdik. Bunlar Kasiende, Nuabine, Cil və Boladi çayları idi".

Qeyd edək ki, uzunluğu 36 kilometr olan bu çay mənbəyini Brovar silsiləsindən götürməklə Boladi kəndinin ortasından keçir. Xəzər dənizinə tökülən bu çay əsasən yağış sularından qidalanır. Bol suyu, bol balığı olan bu çay həm də Boladi kəndinin yaranmasında və inkişafında başlıca amil olmuşdur.

1869-cu ilin məlumatına görə Boladi kəndi 62 evdən ibarət olmuşdur. Həmin vaxt burda 218 kişi, 189 qadın yaşamışdır. Kənddə böyük bir məscidin olması da, rəsmi sənəddə qeyd edilmişdir.

Bu kəndin tarixi daşlara yazılmış, həm də çox qədim kitabədir. Kəndin seyidoba yaşayış məhəlləsində qədim insanların istifadə etdikləri əl çapacağı, ox, nizə, tunc bıçaq, qılınc, saxsı qablar aşkar edilmişdir. Ayrı-ayrı sahələrdən Səfəvi dövrünə aid sikkələr, bəzək əşyaları tapılmışdır.

Bir neçə elmlər doktoru və elmlər namizədi olan bu kənddən 1941-45-ci il müharibəsində 156 nəfər öz həyatını qurban vermişdir.

Boladi kəndinin keçmişi, bu günü barədə daha ətraflı məlumatı lənkəranlı tədqiqatçılar İsabala Xankişiyev, Hacı Etibar Əhmədov "Boladi" kitabında yazmışlar. Bu yazıda da məhz həmin kitaba istinad edilmişdir.

O bu kəndin ləyaqətli oğlu idi...

Son dəfə mən bu kənddə 2005-ci ilin yayında olmuşam. Neçə illər dostluq elədiyim, bu kəndin ləyaqətli oğullarından biri Mirəli Paşa oğlu Əhmədov 53 yaşında qəfil dünyasını dəyişib bu kənddə dəfn olunandan Boladiyə gəlməyə ürək eləməmişəm. Burda Mirəli ilə bağlı xatirələrə xal salmamaq üçün onsuz onun kəndinə getməyi bacarmamışam. Ancaq hər dəfə bu yoldan, Boladinin beş addımlığından keçəndə içimdə onu ziyarət etmədiyim üçün özümü danlamışam.

Uzun müddət polis orqanlarında ləyaqətlə çalışan, Qazax, Astara, Lənkəran, Masallı, Lerik, Beyləqan rayonlarında asayişi mərdliklə qoruyan Mirəli Əhmədov sonuncu 2 rayonda polis rəisi də işləyib. Narkomaniyaya və oğurluğa qarşı Mirəli Əhmədovun dağ rayonunda necə mübarizə apardığını leriklilər indi də yaxşı xatırlayır.

Mən də xatırlayıram ki, çox gərgin iş gününün sonunda Mirəli doğulduğu Boladiyə gələr, cavanları başına yığıb hüquqi, tarixi-əxlaqi söhbətlər edər, elə onların vasitəsi ilə kənddəki imkansızlara əl tutardı. Xəstələrə isə mütləq özü baş çəkib dava-dərmanları, müalicələri ilə maraqlanardı.

Onun sadiq dostlarından olan Boladi kənd həkim məntəqəsinin müdiri Qəhrəman Hüseynovla qədim kənd qəbiristanlığında qara mərmərdən bizə baxan Mirəli ilə "görüşüb, hal-əhval tuturuq". Elə bil onun əbədi ünvanına belə gec baş çəkdiyim üçün məndən inciyib bir az...

(ardı gələn sayımızda)

Səxavət Məmmədli,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

yanında kütləvi informasiya vasitələrinin

inkişafına dövlət dəstəyi fondunun maliyyə

yardımı ilə

Ədalət.-2011.-15 noyabr.- S.7.