Elnarə Abdullayeva həmkarlarını yıxdı-sürüdü

Bir neçə il əvvəl çox nadir evlər olardı ki, orda bu xanəndənin lent yazıları olmasın. Yəqin elə indi də... Çox uzatmadan mətləbə keçək. Müsahibimiz tanınmış xanəndə Elnarə Abdullayevadır.

-Şamaxı rayonunun Çuxannı kəndində anadan olmuşam. Onuncu sinfi bitirdikdən sonra Asəf Zeynallı adına orta ixtisas musiqi məktəbinə, daha sonra isə Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinə daxil olmuşam.

"O vaxt da heç kim mənim kimi oxumurdu"

- Səhv etmirəmsə, Alim Qasımovun tələbəsisiniz...

- Ağaxan Abdullayevin tələbəsiyəm.

- Əslən Şirvanlısınız, Şamaxı rayonundansınız. Adətən Şirvan xanəndələrinin repertuarı, ifası, ritmlərin zənginliyi qeyri-adiliyi ilə fərqlənir. Bu, nə ilə bağlıdır?

- Bunun kökü aşıq sənətindən gəlir. Yəni aşıq sənətini bilən xanəndə bir az başqa cür, qeyri-adi olur, ritmi daha güclü qavrayır. Bilirsiniz, aşıq musiqisini hamımız bilməliyik. Çünki bunun kökü ozanlığa gedib çıxdığından muğamdan da əvvəl yaranıb. Muğam da öz yerində.

- Aşıq sənətindən söz düşmüşkən, sazda ifa edə bilirsiniz?

- Xeyr.

- Sizin ifanızda maraqlı bir məqam var. Bu nədən ibarətdir? Deməli, siz Ağaxan Abdullayevin tələbəsisiniz. Amma oxumaq üslubunuz, ruhunuz Alim Qasımovun oxu tərzinə daha yaxındır. Bu nə ilə bağlıdır?

- Mənim oxumaq tərzim heç kimə yaxın deyil. Mən belə başa düşürəm. Bu sənətə gələndən belə oxumuşam. O vaxt da heç kim mənim kimi oxumurdu. 1994-cü ildən, yəni mən peşəkar səhnədə olandan əvvəl və sonra heç bir xanəndə belə oxumayıb. Hər birinin arxivlərini qaldırıb baxa bilərsiniz. Görün kim, kim kimi oxuyur...

- Amma sizi sima olaraq tanımazdan əvvəl səsinizi tanımışdılar...

- Elədir.

- Hələ neçə illər öncə insanlar deyirdilər ki, Elnarə muğamı mərsiyə kimi oxuyur...

- Deməli, bu da mənim yolumdur. Mənə deyəndə ki, mərsiyə üstündə oxuyursan, heç pis də olmuram. Çünki hələ qədimdən analarımız, bacılarımız övladlarına mərsiyə üstündə layla deyiblər. Niyə də belə oxumamalıyam? Mərsiyə bizim ən qədim janrlarımızdandır. Görün iş necə gətirib ki, əvvəllər şən oxuyanlar indi ağlamalı oxumaq istəyirlər.

"Hər zaman özümdən narazı olmuşam"

- Nə vaxtsa, məclislərdə mərsiyə demisiniz? Çünki hətta bir ara belə fikirlər də səsləndirilirdi ki, siz məclislərdə mərsiyə deyirsiniz...

- Mən hüzr məclislərinə gedən deyiləm və getməmişəm. O ki qaldı oxumağımın belə alınmasına, bu mənlik deyil. Bu Allahın vergisidir. Onsuzda oynamalı oxuyuramsa da, ağlayırlar. Yəni burda təhsilin, filanın dəxli yoxdur.

- Bəzən deyirlər ki, yaradıcı insanların daxili aləmi onların yaradıcılığına da təsirsiz ötüşmür. Bu qədər ahu-zarlı, qəm-qüssəli, qəmgin oxumağınızın daxili aləminizlə, şəxsi həyatınızla bağlılığı varmı?

- Xeyr, mən bədbin insan deyiləm. Toylarda mahnı da oxuyuram. Çox adam deyir ki, Elnarədən şən məclis aparan yoxdur.

"Estrada, caz-maz,filan oxumaq mənimçün çox adi və gülməlidir"

- Hər sənət adamının dinlədiyi həmkarı olur. Siz hansı xanəndələrimizi dinləyirsiniz?

- Mən ən çox Keçəçi oğlu Məhəmmədi, Məşədi Fərzəliyevi dinləmişəm. Sonradan Ağaxan Abdullayevə, rəhmətliklər Zülfü Adıgözəlov, Hacıbaba Hüseynovu dinləyirəm.

- Tam əminliklə deyə bilərsinizmi ki, özümün-kiçik, yaxud böyük, fərqi yoxdur-yolum var və o yolla kimlərsə gəlməkdədir?

- Hər zaman özümdən narazı olmuşam. Baxmayaraq ki, savadlı, ziyalı insanlar, professorlar mənim fərqli olduğumu deyirlər.

- Nə zamansa estrada janrında oxuya bilərsiniz?

- Mən ansamblla konsertlər çəkdirmişəm. Yəqin siz fikir verməmisiniz.

- Sırf estradanı nəzərdə tuturam...

- O vaxt Nadir Əzimovun "Nə deyim" adlı mahnısını oxudum. Bunun da səbəbi o idi ki, çox adam deyirdi Elnarə təkcə muğam oxuyur. Necə ola bilər ki, muğam oxuyasan, estrada oxuya bilməyəsən? Səmimi etiraf edirəm ki, estrada, caz-maz, filan oxumaq mənimçün çox adi və gülməlidir. Estrada oxuyanlar nə böyük şey eləyir ki?

"Bəyəm bunlar müğənni olmazdan əvvəl nazir qızıydılar?"

- Xanəndələr günlərinin bir neçə saatını məşqə həsr edirlər. Bəs siz?

- Əvvəl çox məşq edirdim, axır vaxtlar eləmirəm. Çünki məşq eləsən də həmin adamsan, eləməsən də. Məşq eləməyənlər səndən qabağa gedirsə, neyləyirəm məşq eləməyi?

- Hər zaman belə səmimisiniz?

- Necə varamsa, eləyəm.

- Efirlərin birində demişdiniz ki, kişi öz arvadını döyər. İstərdim ki, həyat yoldaşımın yumruğunu hiss edim...

- Bu, hamıda olur da. Əgər ailədə kiçik münaqişə, söz-söhbət olmursa, o ailə deyil. Qardaş, oxuyan göydən zənbillə gəlməyib. Onlar da adi adamlardır. Bu oxuyanın ailəsi varsa, normal ailədən çıxıbsa, onun ailəsi olmalıdır. Bu oxuyan arvadlar özlərini niyə belə göstərirlər, başa düşmürəm. Küçə süpürən qadınlarımız da qadındır, oxuyanlar da.

- Söhbət qadın anlamından gedir, təkcə müğənnilərdən yox...

- Gözümüzü açandan görürük ki, ailədə söz-söhbət olur. Yəni bu təbiidir. Lazım olanda kişi arvadına sillə də vurur, əzizləyir də. Pul qazanıb ona verir də, lazım olanda əlindən alır da... Bütün bunlar adi haldır.

- Belə çıxır ki, milli dəyərlərə sadiqsiniz...

- Bəli.

- Sənətçi xanımlar deyirlər ki, yemək bişirmirik. Dırnağımızın boyası gedər, ay nə bilim nə...

- Bəyəm bunlar müğənni olmazdan əvvəl nazir qızıydılar? Mən uşaqlıqdan ev də yığışdırmışam, iş də görmüşəm. Ola bilsin ki, onlar imkanlı olublar. Hamısının evindən də yaxşı dədəmin evi var, həyəti-bacası var. Kənddə də on adamdan birincisi biz idik. Yemək bişirmək imkana baxmır. Bəyəm yemək bişirəndə insanın çiyninin sapı düşür.

- Belə çıxır ki, istənilən vəzifəni tutmasından asılı olmayaraq, qadını öz həyat yoldaşına, ailəsinə qulluq eləməsi həm də bir mədəniyyətdir...

- Əlbəttə. Sən həm evinin xanımı, həm də qulluqçusu olmalısan. 14 ildir ki, ailə qurmuşam və həm övladlarıma, həm də həyat yoldaşıma özüm qulluq edirəm.

"İndiyə kimi həyat yoldaşım mənə bircə dəfə əl qaldırıb"

-Bəs uşaqlarınızın təlim-tərbiyə məsələsini kiməsə həvalə edirsiniz?

- Əsla. Uşaqlarımın tərbiyəsini kiməsə etibar eləmərəm. İndiki zamanda ana-ata uşağına güclə tərbiyə verir, o ki qaldı kimsə mənim uşağıma tərbiyə versin.

- Son vaxtlar muğama diqqət artdıqca, gənclərin bu sahəyə axını başlayıb...

- Allah həm Prezidentimizdən, həm də onun xanımından razı olsun. Elə buna görədir ki, cavanlarımızın musiqiyə, ələlxüsus da muğama axını başlıyıb. Bu, gözəl haldır.

- Tələbələriniz var?

- Xeyr.

- Səbəb nədir?

- Mən hələ dərs keçə bilmərəm.

- 20 ildir ki, sənətdəsiniz. Bəs nə vaxt dərs keçəcəksiniz?

- Heç vaxt. Habil Əliyevin şagirdi olmayıb. Amma ondan sonra gələnlərin hamısı onun tələbələri sayılır.

- Mərsiyə stilində oxuyanlar da sizin davamçılardır?

- Bəli.

- Bilirsiniz, yadıma nə düşdü? Bayaq bildirdiniz ki, kişi arvadını döyər də, əzizləyər də. Amma heç ağlım kəsmir ki, kişi sizi döyə bilsin. Çox sərt, ötkəm təəssürat bağışlayırsınız..

- Əgər yaşayırsansa, həyatda bu şeylərlə rastlaşmalısan. Kukla deyilik ki, bizə əl vurmasınlar. İndiyə kimi həyat yoldaşım mənə bircə dəfə əl qaldırıb. Yaxşı da eləyib.

"Mənə qalsa, səhnəyə qaloşla çıxaram"

- Gəlin sizə belə bir sual da verim. Yadınızdadırsa. əvvəl-əvvəl efirə çıxanda daha uzunətəkli, qapalı geyimlərdə olurdunuz. Son vaxtlar sizin də geyimlərinizdə "müasirləşmə" hiss olunur. Səbəb nədir?

-Təsadüfən ola bilər ki, nisbətən qısa ətək geyim. Doğrusu, insan eyni cür geyinməkdən, bəzənməkdən yorulur, bezir. Mənə qalsa, səhnəyə qaloşla çıxaram. Ciddi sözümdür. Çünki ruhum budur.

- Həmkarlarınızdan kiminlə dostsunuz?

- Mənim, ümumiyyətlə, dostum yoxdur. Kimsə illərlə mənə zəng vurmasa yadıma düşməz. İnsanlarla çox yoldaşlıq eləməkdən xoşum gəlmir.

- Toy qiymətiniz nə qədərdir?

- Qane edir. Amma nəzərdən qorxduğuma görə demək istəmirəm. Nə qazanırıqsa, min bərəkət. Müğənni, xanəndə gərək camaatdan gizlənməsin. Çünki bizi dolandıran camaatdır. Çünki millət bizə o qədər qayğı göstərir ki, bəzən də utanıram.

İntiqam VALEHOĞLU

Ədalət.-2011.-23 noyabr.- S.6.