Azərbaycanda
və Türkiyədə TÜRKÜN SÖZÜ
Türk mədəniyyətinin yorulmaz
tədqiqatçısı, Azərbaycan sevdalısı, unudulmaz dostum ƏLİ
HEYDƏR BAYATIN əziz xatirəsinə
(əvvəli
ötən sayımızda)
J
JİLET
Az - Ceketin altından giyilen
kısa, kolsuz ve yakasız giyim eşyası, yelek.
Tr - Ülgüc.
JURNAL
Az - 1. Dergi. 2. Olayları vs. muntazam bir şekilde
kaydetmek için kullanılan defter.
Tr - Birisi haqqında hökumət idarələrinə
və ya onun nümayəndələrinə
gizli olaraq verilən məlumat, donos.
K
KABAK/QABAQ
Az - 1. Ön. 2. Bir çok türleri olan bir bitki
(Cucurbita ). 3. Evvel, ileri. 4. Karşı taraf.
Tr - Bkz. Az2.
KABAKLAMAK
/ QABAQLAMAQ
Az - 1. Önlemek, bir hadisenin olmasına mani olmak için
önceden tedbir almak. 2. Önünü kesmek, önünde durup gitmeğe koymamak. 3. Başkasının
yapmak istediğini ondan önce yapmak yahut söylemek
istediğini ondan önce söylemek
Tr - Budamaq (ağacları).
KABAKLAŞMAK / QABAQLAŞMAQ
Az - Karşılaşmak.
Tr - Saçları tökülmək,
dazlaşmaq.
KABAKLIK / QABAQLIQ
Az - 1. Kadınların alınlarına
vurdukları altın,
gümüş vs. den süs.
2. Önlük. 3. Kabak
ekilmiş yer.
Tr - 1. (Qarpız, qovun üçün) Kallıq.
2. (baş üçün)
Tüksüzlük, dazlıq.
3. Biliksizlik.
KABAN
/ QABAN
Az - Vahşi domuz.
Tr - 1. Dik yoxuş. 2. Təpə. 3. Qıçları
örtən, paltoya bənzəyən paltar.
KAÇ / QAÇ
Az - Koş.
Tr - 1. Hər hansı bir şeyin miqdarını soruşmaq
üçün sual sifəti, nəçə.
2. (Sual cümləsi olmayanda ) Bir çox.
KALAK
/ QALAQ
Az - Üst üste yığılmış, yığın
halinde olan şey.
Tr - 1. Burun, burun uçu.
2. Gəlin tacı. 3.
Təzək yığını.
KALBƏ
/ QELBİ
Az - Yüksek, yüce.
Tr - İçdən, ürəkdən,
könüldən (gələn).
KANAT
Az - Elyaf ve ya
metal simlerden yapılmış
çok sert kalın ip.
Tr - Qanad.
KANDIRMAK / QANDIRMAQ
Az - Anlatmak.
Tr - 1. Söylənilen sözün
doğruluğuna inanmaq.
2. Aldatmaq. 3. İçmə,
yemə istəyini tə"min etmə.
KANMAK
/ QANMAQ
Az - Anlamak.
Tr - 1. Söylənilən şeyin
doğruluğuna inanmaq.
2. (şirin sözlərə)
Aldanmaq. 3. Bir ehtiyacını, bir istəyini kifayet qəder tə"min etmək, doymaq. 4. Kifayətlənmək.
KANMAZLIK / QANMAZLI
Az - Anlamamazlık, düşüncesizlik,
terbiyesizlik.
Tr - Ehtiyacını və ya istəyini kifayət qədər ödədiyi haldə az saymaq
KAP
Az - Mısır, elma vs. meyveleren yeyilmeyen kısmı, kalığı.
Tr - 1. Qab. 2. Qapaq, cild.
KAPAN/QAPAN
Az - Ağır şeyleri tartmak için büyük terazi.
Tr - 1. Bə"zi heyvanları tutmaq üçün istifadə edilən, heyvanın ağzının
dəyməsiylə işləyən
tələ. 2. Hiylə.
KARA /
QARA
Az - 1. Siyah. 2. Yazı, hat, harf. 3. Kötü, uğursuz, gam getirici. 4. Yas, matem anlamında. 5. Bkz. Tr1. 6. Pilavın üzerine konulan huruş.
Tr - 1. Yer üzünün dənizlə örtülü
olmayan tərəfi, torpaq. 2. Ən tünd rəng, siyah.
KARA
BAŞ / QARABAŞ
Az - Hizmetçi kadın.
Tr - 1. Rahib, keşiş. 2. Evlənməmiş, evlənmək
istəməyən kişi.
3. Çoban iti. 4. Bir bitki növü
(Lavendula staechas).
KARA
GÖZ / QARAGÖZ
Az - Gözleri siyah.
Tr - 1. Dəvə dərisindən
kəsilib boyanmış
insan fiqurlarının
ağ bir pərdə üzərinə
arxadan işıq verərək, əks etdirmə yoluyla oynanan oyun. 2. Ağ ətli bir balıq (Sargus sargus ).
KARAGÖZLÜK / QARAGÖZLÜK
Az - ~ etmek. Yalandan ağlamak, aldatmak için kendini ağlayan göstermek.
Tr - Güldürüb, əyləndirəcək
davranış.
KARI /
QARI
Az - 1. İhtiyar kadın. 2. Bkz. Tr. 3. Acımasız, hileli, gaddar, kinli (adeta "düşman" kelimesiyle
birlikte kullanılıyor).
Tr - Bir kişinin evlənmiş olduğu qadın, arvad.
KART /
QAR
Az - 1. Oyun kağıdı. 2. Bkz. Tr1.
Tr - 1. Gəncliyi və körpəliyi qalmamış.
2. Düzgün kəsilmiş,
incə karton parçası. 3. Vizitka.
4. Açıq mektublaşmada
istifadə edilən karton parçası.
KASA
Az - Kəse.
Tr - Kassa.
KASIM
/ QASIM
Az - Bir erkek adı.
Tr - Noyabr (ayı).
KASNAK
/ QASNAQ
Az - 1. Sağalmak üzere olan yaranın yüzeyinde oluşan kabuk. 2. Kalbur, elek ve tef
gibi şeylerin tahta çemberi.
Tr - 1. Enli çənbər. 2. Bkz. Az2. 3. Naxış işləmək üçün
parçanı gərməyə
yarayan taxta çənbər.
KATI /
QATI
Az - Derişik.
Tr - Bərk.
KATIK
/ QATIQ
Az - Yoğurt.
Tr - Çörəklə qarın
doydurmaq lazım olduğunda çörəklə
yeyilən pendir, zeytun, halva kimi yemək.
KATIKLAMAK / QATIQLAMAQ
Az - Yoğurt katmak, yoğurt sürmek, yemeğin üstüne yoğurt tökmek.
Tr - 1. Qatıq etmək (Çörəyin çox,
yeməyin az olduğu hallarda yeməyi ölçülü
yemək). 2. Şorbaya
qatıq tökmək.
KATILAŞMA / QATILAŞMA
Az - Derişikleşme.
Tr - Maye haldan bərk
hala keçmə.
KATILIK / QATILIQ
Az - Konsantrasyon.
Tr - Bərk olma halı, bərklik.
KATKI
/ QATQI
Az - Bir şeye katılan
başka bir madde.
Tr - 1. Bir işin görülməsində
əmək, bilik, pul vs. ilə iştirak etmə, yardım. 2. Aşqar, Bkz. Tr.
KAVAL
/ QAVAL
Az - Tef, zilli bir
kasnağa geçirilmiş
kursak zarından oluşan çalğı
Tr - Qamışdan düzəldilen,
çox vaxt çobanların çaldığı,
pərdəli böyük
düdük.
KAYIRMAK
/ QAYIRMAQ
Az - 1. İmal etmek, üretmek. 2. Yapmak. 3. Tamir etmek, onarmak.
4. İş yapmak, bir işle meşğul
olmak.
Tr - 1. Himayə etmək, elinden tutmaq. 2. Birini, başqaların və ya işin
zərəri bahasına
dəstəkləmək, haqsız
yerə işini asanlaşdırmaq.
KAYMA
/ QAYMA
Az - Büyük taş parçası.
Tr - 1. Sürüşmə. 2. Hər
hansı bir səbəbdən kadrın
atlanması və ya görüntünün
pərdəyə tam olaraq
gəlməməsi.
KAYMAK
/ QAYMAQ
Az - Sütün yüzünde
zar durumunda toplanan açık sarı renkli, koyu yağlı katman.
Tr - 1. Bkz. Az. 2. Sürüşmək,
yer dəyişmək.
3. Xizək sürmək.
KAZAK
/ QAZAQ (QAZAX)
Az - 1. Türk soyundan olan bir halk
ve bu halkdan
olan kimse. 2. Rusyada ayrı bir sınıf oluşturan atlı asker.
3. Azerbaycan"da bir şehir.
Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Qollu, başdan keçirilərək
geyilən, hörmə
paltar, jaket 3. Arvadına söz keçirə bilən, dediyini etdirə bilən kişi.
KAZAMAT / QAZAMAT
Az - Ceza evi.
Tr - Bombalardan qorunmaq üçün yerin altında qazılmış
sipər, sığınacaq.
KAZIK
/ QAZIQ
Az - Kazılmış, çukur.
Tr - 1. Torpağa çaxılmaq
üçün hazırlanan,
ucu iti çubuq.
2. Dirək. 3. Alverdə
aldadılma.
KAZINTI / QAZINTI
Az - 1. Yer altından kazılarak çıkarılan
maden ve mineraller. 2. Yazının kazılmış yeri.
Tr - 1. Qazılaraq çıxarılan
parça. 2. Kağızın
üstündə qazıma
işi.
KELEK
/ KƏLƏK
Az - 1. Bkz. Tr1,3. 2. Aldatma, hiyle.
Tr - 1. Yetişməmiş xam qovun. 2. Yer yer
çılpaqlığı və ya boşluğu
olan. 3. Tüksüz.
4. Axmaq.
KEMAN
/ KAMAN (-ÇA)
Az - 1. Yay. 2. Kemençe.
Tr - 1. Bkz. Az1. 2. Skripka.
KENDİ / KəNDİ
Az - 1. İçinde tahıl, un
vs. saklamak için tahta yahut kilden
yapılmış kap.
2. eski Bkz. Tr.
Tr - Öz.
KENT
/ KƏND
Az - Köy.
Tr - Şəhər.
KENTÇİ
/ KƏNDÇ
Az - Köylü.
Tr - Şəhərçilik mütəxəssisi.
KENTLİ / KƏNDLİ
Az - Köylü.
Tr - Şəhərli.
KEPENEK / KƏPƏNƏK
Az - Kelebek.
Tr - 1. Yapıncı. 2. Pərvanə.
KERHANE / KARXANA
Az - Fabrika.
Tr - Fahişəxana.
KESE /
KƏSƏ
Az - Kısa, kestirme yol.
Tr - 1. Bkz. Az1. 2. Kisə.
KIÇ / QIÇ
Az - Bacak, ayak.
Tr - Quyruğun bədənə
birləşdiyi yer.
KILIK
/ QILIQ
Az - Huy, iyi davranış.
Tr - 1. Bir adamın geyimi, qiyafəti, üstbaşı. 2. Bir adamın xarici görünüşü.
KILIKLI / QILIQLI
Az - İyi huylu.
Tr - 1. Hər hansı qiyafətdə olan. 2. Gözəl, təmiz.
KILIKSIZ / QILIQSIZ
Az - Kötü huylu.
Tr - Geyimi düzgün olmayan.
KIR /
QIR
Az - 1. Petrol kalıklarından hazırlanan
siyah renkli katı madde. 2. Bkz. Tr. 3. Kuyudan su çıkarmak için bir uçu cengel şeklinde ağaç
vs. 4. Naz, işve, cilve.
Tr - 1. Ağla bir az
qaranın qarışmasından
əmələ gələn
rəng. 2. Bu rəngdə
olan. 3. Şəhər
və qəsəbələrin
xaricində qalan çoxu boş və geniş yer.
KIRAATHANE / QİRAƏTXANA
Az - Kütüphanenin okuma salonu.
Tr - Müştərilərinin oxuması
üçün qəzet
və jurnal olan geniş, təmiz və yaxşı döşənmiş
qəhvəxana.
KIZDIRMA / QIZDIRMA
Az - 1. Kızdırmak işi. 2. Vücutta hararet, ateş. 3. Sıtma.
Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Üzüm çubuqlarını kökləndirmək
üçün yerə
sancma.
KIZDIRMAK / QIZDIRMAQ
Az - 1. Kızmasına sebep olmak. 2. Isıtmak. 3. Vücutun harareti yükselmek, sıtma olmak.
Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Hirsləndirmək.
KIZILCA/QIZILCA
Az - 1. Vücutta sepme ve ateşle tezahür eden bulaşıcı çocuk
hastalığı. 2. Kızılı
renkli.
Tr - 1. 1. Bkz. Az2. 2. Qırmızı
buğda növü.
KIZILCIK / QIZILCIQ
Az - Bkz. Kızılca (Az1).
Tr - Zoğal.
KİMİ
Az - Gibi.
Tr - Bəzi(-si).
KİREÇ / KİRƏC
Az - İnşaatta, heykel yapımında, tıpta
vs. kullanılan beyaz veya sarı renkli kireçli mineral madde.
Tr - əhəng.
KİŞİ
Az - Erkek.
Tr - 1. İnsan, kimsə, şəxs. 2. ər. 3. Bkz. Az. 4. Bir əsərdə rol alan şəxs. 5. Nəfər.
KİŞİLİK
Az - 1. Erkeklik. 2. İnsanlara yakışacak durum ve davranış.
Tr - 1. Şəxsiyyət. 2. Bkz.
Az. 3. Nəfərlik (adamlıq).
KOCA / QOCA
Az - Yaşlı, ihtiyar.
Tr - 1. Bir qadının əri. 2.
Böyük, geniş. 3. Qocaman. 4. Bkz. Az.
KOÇU / QOÇU
Az - Eski zamanlarda halka eziyet veren, kolu
zorlu.
Tr - 1. Bəzəkli
bir növ gəzinti arabası. 2. Dirəklər üzərində
yüksəkdə qurulmuş
taxıl anbarı.
(ardı var)
Hacali NƏCƏFOĞLU
Ədalət.-2011.-25
oktyabr.-S.5.