Azərbaycanda və Türkiyədə TÜRKÜN SÖZÜ

Türk mədəniyyətinin yorulmaz tədqiqatçısı, Azərbaycan sevdalısı, unudulmaz dostum ƏLİ HEYDƏR BAYATIN əziz xatirəsinə

(əvvəli ötən sayımızda)

J

JİLET

Az - Ceketin altından giyilen kısa, kolsuz ve yakasız giyim eşyası, yelek.

Tr - Ülgüc.

JURNAL

Az - 1. Dergi. 2. Olayları vs. muntazam bir şekilde kaydetmek için kullanılan defter

Tr - Birisi haqqında hökumət idarələrinə və ya onun nümayəndələrinə gizli olaraq verilən məlumat, donos.

K

KABAK/QABAQ

Az - 1. Ön. 2. Bir çok türleri olan bir bitki (Cucurbita ). 3. Evvel, ileri. 4. Karşı taraf.

Tr - Bkz. Az2.

KABAKLAMAK / QABAQLAMA

Az - 1. Önlemek, bir hadisenin olmasına mani olmak için önceden tedbir almak. 2. Önünü kesmek, önünde durup gitmeğe koymamak. 3. Başkasının yapmak istediğini ondan önce yapmak yahut söylemek istediğini ondan önce söylemek.

Tr - Budamaq (ağacları).

KABAKLAŞMAK / QABAQLAŞMAQ

Az - Karşılaşmak.

Tr - Saçları tökülmək, dazlaşmaq.

KABAKLIK / QABAQLIQ

Az - 1. Kadınların alınlarına vurdukları altın, gümüş vs. den süs. 2. Önlük. 3. Kabak ekilmiş yer.

Tr - 1. (Qarpız, qovun üçün) Kallıq. 2. (baş üçün) Tüksüzlük, dazlıq. 3. Biliksizlik.

KABAN / QABAN

Az - Vahşi domuz.

Tr - 1. Dik yoxuş. 2. Təpə. 3. Qıçları örtən, paltoya bənzəyən paltar.

KAÇ / QAÇ

Az - Koş.

Tr - 1. Hər hansı bir şeyin miqdarını soruşmaq üçün sual sifəti, nəçə. 2. (Sual cümləsi olmayanda ) Bir çox.

KALAK / QALAQ

Az - Üst üste yığılmış, yığın halinde olan şey.

Tr - 1. Burun, burun uçu. 2. Gəlin tacı. 3. Təzək yığını.

KALBƏ / QELBİ

Az - Yüksek, yüce.

Tr - İçdən, ürəkdən, könüldən (gələn).

KANAT

Az - Elyaf ve ya metal simlerden yapılmış çok sert kalın ip.

Tr - Qanad.

KANDIRMAK / QANDIRMAQ

Az - Anlatmak.

Tr - 1. Söylənilen sözün doğruluğuna inanmaq. 2. Aldatmaq. 3. İçmə, yemə istəyini tə"min etmə.

KANMAK / QANMAQ

Az - Anlamak.

Tr - 1. Söylənilən şeyin doğruluğuna inanmaq. 2. (şirin sözlərə) Aldanmaq. 3. Bir ehtiyacını, bir istəyini kifayet qəder tə"min etmək, doymaq. 4. Kifayətlənmək.

KANMAZLIK / QANMAZLIQ

Az - Anlamamazlık, düşüncesizlik, terbiyesizlik.

Tr - Ehtiyacını və ya istəyini kifayət qədər ödədiyi haldə az saymaq.

KAP

Az - Mısır, elma vs. meyveleren yeyilmeyen kısmı, kalığı.

Tr - 1. Qab. 2. Qapaq, cild.

KAPAN/QAPAN

Az - Ağır şeyleri tartmak için büyük terazi.

Tr - 1. Bə"zi heyvanları tutmaq üçün istifadə edilən, heyvanın ağzının dəyməsiylə işləyən tələ. 2. Hiylə.

KARA / QARA

Az - 1. Siyah. 2. Yazı, hat, harf. 3. Kötü, uğursuz, gam getirici. 4. Yas, matem anlamında. 5. Bkz. Tr1. 6. Pilavın üzerine konulan huruş.

Tr - 1. Yer üzünün dənizlə örtülü olmayan tərəfi, torpaq. 2. Ən tünd rəng, siyah.

KARA BAŞ / QARABAŞ

Az - Hizmetçi kadın.

Tr - 1. Rahib, keşiş. 2. Evlənməmiş, evlənmək istəməyən kişi. 3. Çoban iti. 4. Bir bitki növü (Lavendula staechas).

KARA GÖZ / QARAGÖZ

Az - Gözleri siyah.

Tr - 1. Dəvə dərisindən kəsilib boyanmış insan fiqurlarının ağ bir pərdə üzərinə arxadan işıq verərək, əks etdirmə yoluyla oynanan oyun. 2. Ağ ətli bir balıq (Sargus sargus ).

KARAGÖZLÜK / QARAGÖZLÜK

Az - ~ etmek. Yalandan ağlamak, aldatmak için kendini ağlayan göstermek.

Tr - Güldürüb, əyləndirəcək davranış.

KARI / QARI

Az - 1. İhtiyar kadın. 2. Bkz. Tr. 3. Acımasız, hileli, gaddar, kinli (adeta "düşman" kelimesiyle birlikte kullanılıyor).

Tr - Bir kişinin evlənmiş olduğu qadın, arvad.

KART / QART

Az - 1. Oyun kağıdı. 2. Bkz. Tr1.

Tr - 1. Gəncliyi və körpəliyi qalmamış. 2. Düzgün kəsilmiş, incə karton parçası. 3. Vizitka. 4. Açıq mektublaşmada istifadə edilən karton parçası.

KASA

Az - Kəse.

Tr - Kassa.

KASIM / QASIM

Az - Bir erkek adı.

Tr - Noyabr (ayı).

KASNAK / QASNAQ

Az - 1. Sağalmak üzere olan yaranın yüzeyinde oluşan kabuk. 2. Kalbur, elek ve tef gibi şeylerin tahta çemberi.

Tr - 1. Enli çənbər. 2. Bkz. Az2. 3. Naxış işləmək üçün parçanı gərməyə yarayan taxta çənbər

KATI / QATI

Az - Derişik.

Tr - Bərk.

KATIK / QATIQ

Az - Yoğurt.

Tr - Çörəklə qarın doydurmaq lazım olduğunda çörəklə yeyilən pendir, zeytun, halva kimi yemək.

KATIKLAMAK / QATIQLAMAQ

Az - Yoğurt katmak, yoğurt sürmek, yemeğin üstüne yoğurt tökmek.

Tr - 1. Qatıq etmək (Çörəyin çox, yeməyin az olduğu hallarda yeməyi ölçülü yemək). 2. Şorbaya qatıq tökmək.

KATILAŞMA / QATILAŞMA

Az - Derişikleşme.

Tr - Maye haldan bərk hala keçmə.

KATILIK / QATILIQ

Az - Konsantrasyon.

Tr - Bərk olma halı, bərklik.

KATKI / QATQI

Az - Bir şeye katılan başka bir madde.

Tr - 1. Bir işin görülməsində əmək, bilik, pul vs. ilə iştirak etmə, yardım. 2. Aşqar, Bkz.

KAVAL / QAVAL

Az - Tef, zilli bir kasnağa geçirilmiş kursak zarından oluşan çalğı.

Tr - Qamışdan düzəldilen, çox vaxt çobanların çaldığı, pərdəli böyük düdük.

KAYIRMAK / QAYIRMAQ

Az - 1. İmal etmek, üretmek. 2. Yapmak. 3. Tamir etmek, onarmak. 4. İş yapmak, bir işle meşğul olmak.

Tr - 1. Himayə etmək, elinden tutmaq. 2. Birini, başqaların və ya işin zərəri bahasına dəstəkləmək, haqsız yerə işini asanlaşdırmaq.

KAYMA / QAYMA

Az - Büyük taş parçası.

Tr - 1. Sürüşmə. 2. Hər hansı bir səbəbdən kadrın atlanması və ya görüntünün pərdəyə tam olaraq gəlməməsi.

KAYMAK / QAYMAQ

Az - Sütün yüzünde zar durumunda toplanan açık sarı renkli, koyu yağlı katman.

Tr - 1. Bkz. Az. 2. Sürüşmək, yer dəyişmək. 3. Xizək sürmək.

KAZAK / QAZAQ (QAZAX)

Az - 1. Türk soyundan olan bir halk ve bu halkdan olan kimse. 2. Rusyada ayrı bir sınıf oluşturan atlı asker. 3. Azerbaycan"da bir şehir.

Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Qollu, başdan keçirilərək geyilən, hörmə paltar, jaket 3. Arvadına söz keçirə bilən, dediyini etdirə bilən kişi.

KAZAMAT / QAZAMAT

Az - Ceza evi.

Tr- Bombalardan qorunmaq üçün yerin altında qazılmış sipər, sığınacaq.

KAZIK / QAZIQ

Az - Kazılmış, çukur.

Tr - 1. Torpağa çaxılmaq üçün hazırlanan, ucu iti çubuq. 2. Dirək. 3. Alverdə aldadılma.

KAZINTI / QAZINTI

Az - 1. Yer altından kazılarak çıkarılan maden ve mineraller. 2. Yazının kazılmış yeri.

Tr- 1. Qazılaraq çıxarılan parça. 2. Kağızın üstündə qazıma işi.

KELEK / KƏLƏK

Az - 1. Bkz. Tr1,3. 2. Aldatma, hiyle.

Tr - 1. Yetişməmiş xam qovun. 2. Yer yer çılpaqlığı və ya boşluğu olan. 3. Tüksüz. 4. Axmaq.

KEMAN / KAMAN (-ÇA)

Az - 1. Yay. 2. Kemençe.

Tr - 1. Bkz. Az1. 2. Skripka.

KENDİ / KƏNDİ

Az - 1. İçinde tahıl, un vs. saklamak için tahta yahut kilden yapılmış kap. 2. eski Bkz. Tr.

Tr - Öz.

KENT / KƏND

Az - Köy.

Tr - Şəhər.

KENTÇİ / KƏNDÇİ

Az - Köylü.

Tr - Şəhərçilik mütəxəssisi.

KENTLİ / KƏNDLİ

Az - Köylü.

Tr - Şəhərli.

KEPENEK / KƏPƏNƏK

Az - Kelebek.

Tr - 1. Yapıncı. 2. Pərvanə.

KERHANE / KARXANA

Az - Fabrika.

Tr - Fahişəxana.

KESE / KƏSƏ

Az - Kısa, kestirme yol.

Tr - 1. Bkz. Az1. 2. Kisə.

KIÇ / QIÇ

Az - Bacak, ayak.

Tr - Quyruğun bədənə birləşdiyi yer.

KILIK / QILIQ

Az - Huy, iyi davranış.

Tr - 1. Bir adamın geyimi, qiyafəti, üstbaşı. 2. Bir adamın xarici görünüşü.

KILIKLI / QILIQLI

Az - İyi huylu.

Tr - 1. Hər hansı qiyafətdə olan. 2. Gözəl, təmiz.

KILIKSIZ / QILIQSIZ

Az - Kötü huylu.

Tr - Geyimi düzgün olmayan.

KIR / QIR

Az - 1. Petrol kalıklarından hazırlanan siyah renkli katı madde. 2. Bkz. Tr. 3. Kuyudan su çıkarmak için bir uçu cengel şeklinde ağaç vs. 4. Naz, işve, cilve.

Tr - 1. Ağla bir az qaranın qarışmasından əmələ gələn rəng. 2. Bu rəngdə olan. 3. Şəhər və qəsəbələrin xaricində qalan çoxu boş və geniş yer.

KIRAATHANE / QİRAƏTXANA

Az - Kütüphanenin okuma salonu.

Tr - Müştərilərinin oxuması üçün qəzet və jurnal olan geniş, təmiz və yaxşı döşənmiş qəhvəxana.

KIZDIRMA / QIZDIRMA

Az - 1. Kızdırmak işi. 2. Vücutta hararet, ateş. 3. Sıtma.

Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Üzüm çubuqlarını kökləndirmək üçün yerə sancma.

KIZDIRMAK / QIZDIRMAQ

Az - 1. Kızmasına sebep olmak. 2. Isıtmak. 3. Vücutun harareti yükselmek, sıtma olmak.

Tr - 1. Bkz. Az1,2. 2. Hirsləndirmək.

KIZILCA/QIZILCA

Az - 1. Vücutta sepme ve ateşle tezahür eden bulaşıcı çocuk hastalığı. 2. Kızılı renkli.

Tr - 1. 1. Bkz. Az2. 2. Qırmızı buğda növü.

KIZILCIK / QIZILCIQ

Az - Bkz. Kızılca (Az1).

Tr - Zoğal.

KİMİ

Az - Gibi.

Tr - Bəzi(-si).

KİREÇ / KİRƏC

Az - İnşaatta, heykel yapımında, tıpta vs. kullanılan beyaz veya sarı renkli kireçli mineral madde.

Tr - əhəng.

KİŞİ

Az - Erkek.

Tr - 1. İnsan, kimsə, şəxs. 2. ər. 3. Bkz. Az. 4. Bir əsərdə rol alan şəxs. 5. Nəfər.

KİŞİLİK

Az - 1. Erkeklik. 2. İnsanlara yakışacak durum ve davranış.

Tr - 1. Şəxsiyyət. 2. Bkz. Az. 3. Nəfərlik (adamlıq).

KOCA / QOCA

Az - Yaşlı, ihtiyar.

Tr - 1. Bir qadının əri. 2. Böyük, geniş. 3. Qocaman. 4. Bkz. Az.

KOÇU / QOÇU

Az - Eski zamanlarda halka eziyet veren, kolu zorlu.

Tr - 1. Bəzəkli bir növ gəzinti arabası. 2. Dirəklər üzərində yüksəkdə qurulmuş taxıl anbarı.

(ardı var)

Hacali NƏCƏFOĞLU

Ədalət.-2011.-26 0ktyabr.- S.5.