Avropa Birliyi enerji resurslarında maraqlıdır?

"Biz münasibətlərimizi dərinləşdirmək istəyirik"

"Biz bu məqsədlə Cənub qaz dəhlizinin reallaşdırılmasını misal çəkə bilərik. Bu layihə Xəzər regionundan Avropa istehlakçılarına birbaşa qaz tədarük edəcək. Mən əminəm ki, biz birlikdə bu strateji təşəbbüsün həyata keçirilməsi üçün lazımi şərait yaradacağıq"

Avropa Komissiyasının rəhbəri Joze Manuel Barrozo Bakıda səfərdədir. Avropalı diplomat səfəröncəsi verdiyi açıqlamada Azərbaycan və Türkmənistan Avropa İttifaqı üçün "Şərq tərəfdaşlığı" proqramı çərçivəsində və Mərkəzi Asiya Strategiyası üzrə əsas tərəfdaş ölkələr olduğunu deyib. "Biz bu ölkələrlə münasibətlərimizi dərinləşdirmək istəyirik",-deyən Barrozonun səfəri ilə bağlı Avropa Birliyinin Bakıdakı nümayəndəliyinin yaydığı məlumata görə, Azərbaycana səfəri öncəsi Avropa İttifaqı Avropa Komissiyasının rəhbəri qeyd edib ki, Aİ enerji resursları təchizatının uzunmüddətli təhlükəsizliyinə böyük maraq göstərir.

"Biz bu məqsədlə Cənub qaz dəhlizinin reallaşdırılmasını misal çəkə bilərik. Bu layihə Xəzər regionundan Avropa istehlakçılarına birbaşa qaz tədarük edəcək. Mən əminəm ki, biz birlikdə bu strateji təşəbbüsün həyata keçirilməsi üçün lazımi şərait yaradacağıq",- deyə Barrozo bildirib.

Məlumatda bildirilib ki, Barrozu Bakıya səfəri çərçivəsində Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə görüşəcək və Cənub dəhlizinin yaradılmasına dair birgə bəyannamə imzalayacaq. Aİ rəsmisi dövlət başçısı ilə "Aİ-Azərbaycan: modernləşmək üçün tərəfdaşlıq" adlı birgə bəyannaməni də razılaşdıracaq. Bu bəyannamə Azərbaycanda iqtisadi islahatları dəstəkləyəcək. Xatırladaq ki, J.M.Barrozo yanvarın 13-də Azərbaycana gəlib. Bu gün o, Bakıdan Türkmənistana yola düşəcək. Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikası ilə Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin hüquqi əsası Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi ilə qoyulub.

Bu Saziş Azərbaycanla Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri arasında ticarət, investisiya, iqtisadi qanunvericilik və mədəni əməkdaşlıq, eyni zamanda, immiqrasiya və qeyri-qanuni ticarətin qarşısının alınması sahələrində münasibətləri əhatə edən ümumi sənəddir.

Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi 1996-cı ilin aprel ayında imzalanıb və 1999-cu il 1 iyul tarixində bütün tərəflərin parlament orqanlarında ratifikasiya olunduqdan sonra qüvvəyə minib. Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinin məqsədi Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası və ölkədə bərabər hüquqla fəaliyyət göstərən xarici və daxili iqtisadi operatorlar vasitəsilə açıq, bazar-əsaslı iqtisadiyyatın yaranmasını təmin etməkdir.

Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinə əsasən Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında üç əsas qurum yaradılıb ki, bunlara da Əməkdaşlıq Şurası, Əməkdaşlıq Komitəsi və Parlament əməkdaşlığı Komitəsi aiddir. Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi 105 maddədən və 5 əlavədən ibarətdir. Sazişin ilk bölməsi ümumi müddəalar adlanır və burada sazişin BMT Nizamnaməsi, Helsinki Yekun Aktı və 1990-cı il Yeni Avropa haqqında Paris Xartiyasına əsaslandığı bəyan olunur. İkinci bölmə siyasi dialoq haqqındadır. 3-cü bölmə mal ticarəti adlanır və burada ən əlverişli rejimin aid olduğu sahələr, azad ticarət prinsipi əks olunub. Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan Respublikası arasında əməkdaşlığın yeni səviyyəyə keçməsi Avropa qonşuluq siyasəti ilə başlandı.

Avropa Qonşuluq Siyasəti 2004-cü ildən həyata keçirilməyə başlayıb və əsas məqsədi genişlənən Avropa İttifaqı ilə qonşu ölkələr arasında yeni parçalanma hallarının qarşısını almaq, davamlı (stabil) təhlükəsizlik və firavanlığı təmin etməkdir. Avropa Qonşuluq Siyasətinin əsas mexanizmini ikitərəfli qaydada razılaşdırılan Avropa Qonşuluq Siyasətinin fəaliyyət planı təşkil edir. Bu plan Cənubi Qafqaz ölkələri ilə 2006-cı ildə razılaşdırılıb və plana əsasən əməkdaşlıq zamanı qısa və orta müddətə həyata keçiriləcək iqtisadi və siyasi islahatların siyahısı verilir, atılacaq konkret addımlar müəyyənləşdirilir. Azərbaycan Respublikası - Avropa İttifaqı Fəaliyyət Planı 14 noyabr 2006-cı ilin tarixində Brüsseldə Əməkdaşlıq Şurasının iclası zamanı qəbul edilib.

Beləliklə, daha əvvəl TƏS ilə tənzimlənən münasibətlərin gələcək inkişafının istiqamətləri AQS çərçivəsində Fəaliyyət Planı ilə müəyyən olunub. 2006-cı ildə Avropa Qonşuluq Siyasəti fəaliyyətə başladıqdan sonra 31 dekabr 2006-cı ildən Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinin əsas maliyyə aləti olan TACİS proqramı, Yaxın Şərq və Aralıq dənizi ölkələri üzrə MEDA proqramı və digər tematik planlar öz fəaliyyətini yekunlaşdırdı və Avropa Qonşuluq Siyasətinin təqdimatı ilə bütün tərəfdaşlıq ölkələri üçün yeni və vahid olan Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti təklif olundu. Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Alətinin əsas məqsədləri ümumi iqtisadi sistemin sabit inkişaf etməsi üçün edilən səylərin artırılmasına, sahibkarlıq mühitinin yaxşılaşdırılması və dövlət sektorunun müasirləşdirilməsinə, vergi və gömrük qanunvericiliklərində islahatların aparılmasına, neftdən gələn gəlir və özəlləşdirmə sahəsində şəffaflığın təmininə, dünya Ticarət Təşkilatına daxilolma prosesində inkişafa əsaslanır.

Həmçinin, Azərbaycan dövlətlərarası (regional) proqramlarda iştirak edir: İNOQEYT - Avropa neft və qazın nəql edilməsi üzrə dövlətlərarası proqram; TRASEKA - "Yeni İpək Yolu" adlandırılan Avropa-Qafqaz-Asiya nəqliyyat dəhlizi. Hər zaman Avropa İttifaqı ölkələri ilə münasibətlərin yüksələn xətlə inkişafında maraqlı olan Azərbaycan dövləti bu gün də öz prioritetlərinə sadiqdir. Hazırda Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında əlaqələr dinamik inkişaf edir.

Bu gün yerləşdiyi Cənubi Qafqaz regionunun lideri olan Azərbaycanın həm geopolitik durumu, həm də iqtisadi vəziyyəti Avropa məkanında mövqelərinin daha da möhkəmlənməsinə şərait yaradıb. Nəzərə alsaq ki, bu gün dünyanın əsas aparıcı şirkətləri Aİ-ya daxil olan ölkələrə məxsusdur, bu nöqteyi-nəzərdən Azərbaycan-Aİ münasibətlərinin daha da yüksələn sürətlə inkişafını iqtisadi uğurlarımızın artmasında mühüm amil kimi də dəyərləndirə bilərik.

Gültəkin

Ədalət.- 2011.- 14 yanvar.- S. 3.