MİLYARDLAR QAZANA BİLƏRİK...

Azərbaycanın təbii ehtiyatları və sərvətləri həmişə bol olub. Elə buna görə də bir çox ölkələrin gözü bizim məmləkətdə olub. Ona görə bizim məmləkətimizdə olub ki, nefti, qazı və digər yeraltı sərvətləri zəngin olan məmləkətimizdən nəyisə qoparmağa çalışıblar. Ən azından bu varlı ölkənin sərvətindən nəsə qoparmaq kimlərinsə böyük marağında olub.

Ancaq buna baxmayaraq, həmişə Azərbaycanın dünya siyasətində özünəməxsus yeri və mövqeyi var. Bu da ondan irəli gəlir ki, artıq dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələri və super dövlətləri belə milli sərvətimizə - neftimizə, qazımıza görə, bizimlə razılaşmaq məcburiyyəti qarşısında qalıblar. Artıq Azərbaycan bir çox Avropa ölkələrinə və eləcə də digər məmləkətlərə neft ixrac etməklə yanaşı, qaz da ixrac edir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan Rusiyaya da qaz ixrac edir və bununla yanaşı, "Nabucco" qaz kəmərinə qoşulmağı planlaşdırır, bütün bunlar gələcəkdə qaz satışından əldə edilən gəlirlərin ölkə iqtisadiyyatında əsaslı rol oynayacağından müjdə verir. Deməli, neft sektoru ilə yanaşı, təbii qazın istehsalının və inkişafının sürətləndirilməsi də böyük uğurlara təkan verir.

Əlbəttə, ölkəmizin qaz ehtiyatları günbəgün çoxalır. Yeni qaz yataqlarının tapılması və istismara verilməsi, eləcə də bir çox yerlərdə geoloji işlərin aparılması onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan yaxın gələcəkdə təbii qazın istehsalına görə, yüksək yerlərdən birini tutacaq və qazdan əldə etdiyi gəlirlər milyardlarla dollara çatacaq. Həmin məsələlərlə bağlı iqtisadçı- ekspert Vüqar Bayramov bildirib ki, təbii qazın nəqli ilə bağlı İran və Avropa Komissiyası ilə müqavilə imzalanması praktiki yaxın gələcəkdə qaz satışından Azərbaycanın gəlirinin artacağından xəbər verir. Vüqar Bayramov deyib: "İranla müqavilədə hələlik bir milyard kub metr təbii qazın ixrac edilməsi nəzərdə tutulub. Bu da böyük həcm hesab edilə bilməz. Amma güman edilir ki, Avropa Birliyinə ixrac ediləcək mavi yanacağın həcmi kəskin artacaq". Ölkənin qaz satışından gəlirlərinin 2015-ci ildən başlayaraq kəskin qalxacağını vurğulayan iqtisadçı-ekspert bunu 2014-cü ilin sonlarında "Şahdəniz-2" platformasının istifadəyə veriləcəyi ilə izah edir.

İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov onu da qeyd edir ki, yaxın on il üçün dövlət gəliri baxımından Azərbaycan iqtisadiyyatını iki mərhələyə ayırmaq olar. Birinci mərhələ 2011-2015-ci illərdə dövlət gəlirlərinin formalaşmasında neft gəlirlərinin üstünlük təşkil edəcəyidir. İkinci mərhələ isə 2015-2020-ci illərdə qaz satışından əldə olunan gəlirlərin kəskin artması nəticəsində dövlət gəlirlərində bu mənbədən əldə olunan vəsaitin dominantlıq etməsidir. Ekspertin fikrinə görə, Azərbaycanın növbəti iyirmi ildə inkişaf şəklini çızsaq, neft gəlirlərinin deyil, qaz gəlirlərinin dominantlıq etməsi diqqət çəkir. Ekspert fikrini davam etdirərək bildirib: "Mavi yanacaq hesabına gəlirlərin formalaşmasının neft gəlirlərindən əsas fərqi birincinin qiymətinin stabil olmasıdır. Son beş ildə təbii qazın qiymətində azalmalar müşahidə edilməyib. Əksinə artımlar baş verib. Neftin qiyməti isə gündəlik dəyişir. Bu da dövlət gəlirlərinin proqnozlaşdırılması məbləği ilə bağlı problemlər yaradır. Qazın qiymətinin stabil olması və artan tendensiya üzrə inkişaf etməsi ölkənin stabil, proqnozlaşdırılan gəlirlər əldə etməyinə müəyyən imkanlar yaradacaq".

Əksər ekspertlər Azərbaycanın yaxın 15-20 il ərzində təbii qazdan milyardlarla dollar qazanacağını bildirirlər. Onlar bir fikri də xüsusilə vurğulayırlar ki, məmləkətimizin təbii ehtiyatlarının zəngin olması əsas problemlərin həllində önəmli rol oynaya bilər. Ən başlıca məsələ isə yaxın gələcəkdə müstəqil Azərbaycanı iqtisadi cəhətdən güclü, hərbi baxımdan hər cür qüvvəyə malik olan bir dövlət kimi görmək mümkün olacaq. Deməli, ölkə iqisadiyyatı nə qədər zəngin olarsa və inkişaf edərsə, ilk növbədə həmin məmləkətdə sürətli inkişafın nəticəsi öz əksini tapmış olar. Sürətli inkişaf isə həm ölkənin iqtisadi və hərbi qüvvəsinin artmasına, həm də insanların rifah halının yüksəlməsinə gətirib çıxara bilər. Artıq məmləkətimizdə qeyri-neft sektorunun inkişafına böyük sərmayələr qoyulur. Turizmin yüksələn xətlə inkişaf etməsi və kənd təsərrüfatının yüksəlişinə dövlət qayğısı dediklərimizə əyani sübutdur.

Prezident İlham Əliyev çıxışlarının birində qeyd edib ki, 2011-ci il ölkədə turizm ili olacaq. Yəni məmləkətimizin müxtəlif regionlarında turizmin inkişafı diqqət mərkəzində saxlanılacaq və Bakıda bu il beş ulduzlu dünya standartlarına cavab verən mehmanxanalar istifadəyə veriləcək. Bunun özü isə onu deməyə əsas verir ki, neft və qazdan əldə olunan qazanc ölkənin sürətli iqtisadi inkişafına yönəlib və artıq bu istiqamətdə ilk uğurlar əldə edilib.

Azərbaycanın təbii ehtiyatları və sərvətləri həmişə bol olub. Elə buna görə də bir çox ölkələrin gözü bizim məmləkətdə olub. Ona görə bizim məmləkətimizdə olub ki, nefti, qazı və digər yeraltı sərvətləri zəngin olan məmləkətimizdən nəyisə qoparmağa çalışıblar. Ən azından bu varlı ölkənin sərvətindən nəsə qoparmaq kimlərinsə böyük marağında olub.

Ancaq buna baxmayaraq, həmişə Azərbaycanın dünya siyasətində özünəməxsus yeri və mövqeyi var. Bu da ondan irəli gəlir ki, artıq dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələri və super dövlətləri belə milli sərvətimizə - neftimizə, qazımıza görə, bizimlə razılaşmaq məcburiyyəti qarşısında qalıblar. Artıq Azərbaycan bir çox Avropa ölkələrinə və eləcə də digər məmləkətlərə neft ixrac etməklə yanaşı, qaz da ixrac edir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan Rusiyaya da qaz ixrac edir və bununla yanaşı, "Nabucco" qaz kəmərinə qoşulmağı planlaşdırır, bütün bunlar gələcəkdə qaz satışından əldə edilən gəlirlərin ölkə iqtisadiyyatında əsaslı rol oynayacağından müjdə verir. Deməli, neft sektoru ilə yanaşı, təbii qazın istehsalının və inkişafının sürətləndirilməsi də böyük uğurlara təkan verir.

Əlbəttə, ölkəmizin qaz ehtiyatları günbəgün çoxalır. Yeni qaz yataqlarının tapılması və istismara verilməsi, eləcə də bir çox yerlərdə geoloji işlərin aparılması onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan yaxın gələcəkdə təbii qazın istehsalına görə, yüksək yerlərdən birini tutacaq və qazdan əldə etdiyi gəlirlər milyardlarla dollara çatacaq. Həmin məsələlərlə bağlı iqtisadçı- ekspert Vüqar Bayramov bildirib ki, təbii qazın nəqli ilə bağlı İran və Avropa Komissiyası ilə müqavilə imzalanması praktiki yaxın gələcəkdə qaz satışından Azərbaycanın gəlirinin artacağından xəbər verir. Vüqar Bayramov deyib: "İranla müqavilədə hələlik bir milyard kub metr təbii qazın ixrac edilməsi nəzərdə tutulub. Bu da böyük həcm hesab edilə bilməz. Amma güman edilir ki, Avropa Birliyinə ixrac ediləcək mavi yanacağın həcmi kəskin artacaq". Ölkənin qaz satışından gəlirlərinin 2015-ci ildən başlayaraq kəskin qalxacağını vurğulayan iqtisadçı-ekspert bunu 2014-cü ilin sonlarında "Şahdəniz-2" platformasının istifadəyə veriləcəyi ilə izah edir.

İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov onu da qeyd edir ki, yaxın on il üçün dövlət gəliri baxımından Azərbaycan iqtisadiyyatını iki mərhələyə ayırmaq olar. Birinci mərhələ 2011-2015-ci illərdə dövlət gəlirlərinin formalaşmasında neft gəlirlərinin üstünlük təşkil edəcəyidir. İkinci mərhələ isə 2015-2020-ci illərdə qaz satışından əldə olunan gəlirlərin kəskin artması nəticəsində dövlət gəlirlərində bu mənbədən əldə olunan vəsaitin dominantlıq etməsidir. Ekspertin fikrinə görə, Azərbaycanın növbəti iyirmi ildə inkişaf şəklini çızsaq, neft gəlirlərinin deyil, qaz gəlirlərinin dominantlıq etməsi diqqət çəkir. Ekspert fikrini davam etdirərək bildirib: "Mavi yanacaq hesabına gəlirlərin formalaşmasının neft gəlirlərindən əsas fərqi birincinin qiymətinin stabil olmasıdır. Son beş ildə təbii qazın qiymətində azalmalar müşahidə edilməyib. Əksinə artımlar baş verib. Neftin qiyməti isə gündəlik dəyişir. Bu da dövlət gəlirlərinin proqnozlaşdırılması məbləği ilə bağlı problemlər yaradır. Qazın qiymətinin stabil olması və artan tendensiya üzrə inkişaf etməsi ölkənin stabil, proqnozlaşdırılan gəlirlər əldə etməyinə müəyyən imkanlar yaradacaq".

Əksər ekspertlər Azərbaycanın yaxın 15-20 il ərzində təbii qazdan milyardlarla dollar qazanacağını bildirirlər. Onlar bir fikri də xüsusilə vurğulayırlar ki, məmləkətimizin təbii ehtiyatlarının zəngin olması əsas problemlərin həllində önəmli rol oynaya bilər. Ən başlıca məsələ isə yaxın gələcəkdə müstəqil Azərbaycanı iqtisadi cəhətdən güclü, hərbi baxımdan hər cür qüvvəyə malik olan bir dövlət kimi görmək mümkün olacaq. Deməli, ölkə iqisadiyyatı nə qədər zəngin olarsa və inkişaf edərsə, ilk növbədə həmin məmləkətdə sürətli inkişafın nəticəsi öz əksini tapmış olar. Sürətli inkişaf isə həm ölkənin iqtisadi və hərbi qüvvəsinin artmasına, həm də insanların rifah halının yüksəlməsinə gətirib çıxara bilər. Artıq məmləkətimizdə qeyri-neft sektorunun inkişafına böyük sərmayələr qoyulur. Turizmin yüksələn xətlə inkişaf etməsi və kənd təsərrüfatının yüksəlişinə dövlət qayğısı dediklərimizə əyani sübutdur.

Prezident İlham Əliyev çıxışlarının birində qeyd edib ki, 2011-ci il ölkədə turizm ili olacaq. Yəni məmləkətimizin müxtəlif regionlarında turizmin inkişafı diqqət mərkəzində saxlanılacaq və Bakıda bu il beş ulduzlu dünya standartlarına cavab verən mehmanxanalar istifadəyə veriləcək. Bunun özü isə onu deməyə əsas verir ki, neft və qazdan əldə olunan qazanc ölkənin sürətli iqtisadi inkişafına yönəlib və artıq bu istiqamətdə ilk uğurlar əldə edilib.

Faiq QİSMƏTOĞLU

Ədalət.- 2011.- 18 yanvar.- S. 4.