BİR SƏSİN SEHRİ VƏ HƏYATI...

(əvvəli 11 yanvar sayımızda)

Mən həmişə düşünmüşəm ki, səs, musiqi bəşər övladından qabaq mövcud olub. Və İnsanlar bu ahəngin, bu səslərin içərisində yaradılıb. Bu fikirlər bir qədər qəribə səslənsə də heç kim bunları həqiqətdən uzaq, qeyri-adi, ya da əsası olmayan iddia adlandırmasın. Yalnız təbiətə, Tanrının yaratdığı qüsursuz düzənə baxanda belə bunları görməmək mümkün deyil. İndi hər kəsə bəllidi ki, insanlıq yaradılmamışdan qabaq bu dünya inşa edilmişdi. Təbiət vardı, dənizlər vardı, dənizlərdə ləpələrin ahəngdar xışıltısı, çayların, bulaqların şırıltısı, bəmbəyaz, köpüklü şəlalələrin gurultulu səsi, meşədəki yarpaqların pıçıltısı, küləklərin sədası vardı. Təbiətin musiqisi vardı. Məgər müasir musiqidə təbii səslərə bənzər səslərin yaradılması üçün çalışmırlarmı? Məgər insan sadaladığım və sadalamadığım bu ecazkar ahəngi dinləmək üçün on, yüz kilometrlərlə yol qət edib təbiətin qoynuna can atmırlarmı? Kim təbiətin səsini dinləməkdən imtina edər ki?

Bəli, insan var olandan bu təbii musiqinin içərisində olub və mən deyərdim ki, onun səs, musiqi duyumunun formalaşmasında, inkişafında təbiətin əvəzsiz rolu olub. Bəlkə də bəşər ulu əcdadlarının bu günədək yaşatdığı həmin genetik kodların hesabınadı ki, təbii səslərə, su kimi axan, bulaq kimi qaynayan, ruhun qidasına çevrilən musiqəyə, ifaya heyran olur. Daxilən təzələnir, paklaşır, təbiətin bir parçası olduğunu hiss edir.

Onun da səsi, xüsusilə də ifası su kimi saf, su kimi ahəngdar, gözəl, axıcı idi. O, mahnılarını yalnız ifa etmirdi, onu dinləyən hər kəsi səsinin sehrinə salıb uzaqlara aparır, hər kəsə izaholunmaz ovqat verir, ruhuna oxşardı. Onu çoxları tanıyır, çoxları sevir. Çoxları bu gün də həmin səsi dinləməkdən doymur... Mən Valentina Tolkunovanı deyirəm...

"MƏNİMLƏ DANIŞ, ANA"

Valentina Tolkunova onu sevənləri heyrətləndirməkdə davam edirdi. Qısa fasilələrlə, amma biri-birinin ardınca efirdə səslənən mahnıları müğəninin möhtəşəm ifası ilə inanılmaz populyarlıq qazandı. O vaxt bəlkə də kimsə inanmazdı ki, gənc bəstəkar V.Miqulyanın yazdığı "Mənimlə danış, ana" mahnısı ilə Valentina Tolkunova hər kəsi büsbütün heyran edəcək. Mahnıya qulaq asanda adama, şəxsən mənə elə gəlir ki, sehirli bir səsin əhatəsində sonsuzluğa gedirsən... Hər kəs anasının doğma hərarətini, isti nəfəsini, laylasını, ən nəhayət doğma anasını gözlərinin önündə görür... Bu möhtəşəm ifa, bu əsrarəngiz səs Valentinadan başqa mahnı müəllifinə də inanılmaz şöhrət gətirdi. Çoxları Miqulyanın başqa mahnılarını səbrsizliklə gözləməyə başladı. Və mən inanmıram ki, bu mahnı kiminsə ifasında o qədər həzin, o qədər ecazkar, o qədər doğma... səslənə bilər. Elə "Dayanacaqda gözləyirəm", "Biz qayıqda gəzdik", "Köhnə söz"... mahnılarını da...

Ümumiyyətə, Valentina Tolkunova sənətdə ara vermədən, bütün ciddiyyəti ilə çalışdı. Üzərinə götürdüyü hər bir işin məsuliyyətini his edərək yaşadı. Elə bu tükənməz enerjinin sayəsində idi ki, onun oxuduğu 300-dən çox mahnı, romans var. 1987-ci ildə xalq artisti adına layiq görüldü. Belə demək mümkünsə, Valentina Tolkunova ölkəsinin bütün mükafatlarını almış bir müğənnidir. Musiqiçilərin, sənətşünasların fikrinə görə, nəinki Rusiyanın, eləcə də bütün dünyanın səs-küylü estrada musiqisində Valentina Talkunovanın xüsusi yeri, fəxr olunası mövqeyi vardır. Bütün məsuliyyəti ilə demək olar ki, o həm səhnə maneraları, həm də zahiri görünüşü ilə əsl rus qadını imicini qazanmışdı. Həqiqətən də məhz Tolkunovaya məxsus dəb, ifa tərzi, səhnə mədəniyyəti formalaşmışdı. Onun vokalın xalq ifa tərzi ilə estradanın sintezi xüsusi bir janr yaratmışdı, desək, səhv etmərik.

ŞƏXSİ HƏYATI...

Onun Yuri Paporovla həyatı ömrünün sonunadək davam etdi. Baxmayaraq ki, Yuri xeyli müddət yaradıcılıq işi ilə bağlı 12 il kənarda - Meksikada yaşamalı oldu, lakin bu, onların evliliyinə təsir etmədi. Ailənin bir oğlu - Nikolay dünyaya gəldi. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, anasının məşhurluğunu bilsə də, özünün gözəl səsi olsa da Kolya heç vaxt müğənni olmaq istəməyib. O daha sadə yol seçib. Nikolay musiqili dram teatrında adi işıq üzrə rəssam işləyir. Tolkunova kimi məşhur, tanınmış, titullu müğənninin yeganə oğlunun sadə bir işə düzəlməsini çoxları başa düşmürdü. Çünki hər kəs bilirdi ki, anasının oğlu üçün daha sanballı bir karyera qurması üçün kifayət qədər imkanları var. Yalnız Valentina Tolkunova kimi sadə, səmimi, mənəvi keyfiyyətlərə dəyər verən insanlar övladının bu cür yol seçməsinə ürəkdən xeyir-dua verə bilərdilər.

Müğənninin qardaşı Sergey Tolkunov da sənət adamıdı, teatrda işləyir, yumşaq bariton səsə malikdir. Əsas xalq mahnıları, romanslar ifa edən Sergey Vasilyeviç də əməkdar artistidir.

Bəziləri onun haqqında deyirlər ki, Valentina Vasilyevnanın çətin xarakteri var. Amma müğənninin özü heç vaxt bu fikirlə razılaşmayıb. O həmişə deyərmiş: "Məni yaxşı tanımayanlar belə düşünə bilərlər. Mən xoşa gəlmək üçün hər kəsin istədiyi kimi yox, özüm kimi olmağa üstünlük verirəm". Valentina Vasilyevna səhnə həyatında ciddiliyini qorusa da bilirdi ki, onun da haqqında cürbəcür şayiələr gəzir. Əvvələr bundan narahat olan müğənni sonralar buna qəribə yumorla yanaşardı. "Nə vaxt ki, ekranda görünürəm, məsələn, Yuri Silanteyevlə: deyirlər ki, mən onun arvadıyam. Yaxud Mixail Tariverdiyevin və ya Kolmanockinin, Lev Leşenkanın. Hətta Lev Leşenkonun bacısı olduğumu da söyləyirlər. Niyəsə məni daim "evləndirirdilər", amma heç vaxt xalq düşünməyib ki, kiminləsə eşq romanı yaşayıram. Yalnız kiminləsə evləndirirdilər. Bu mənim xoşuma gəlirdi. Çünki mən əfsanələrə də romantik yanaşmağı xoşlayıram".

Valentina Tolkunova klassik musiqini çox sevərdi. Motsarta, Raxmaninova, Vivaldiyə, Qendelə qulaq asmaqdan usanmazdı. Bunini, Turgenevi, Leskovu təkrar-təkrar oxuyar, tarixi, fəlsəfi, pravoslavlıqdan bəhs edən kitabları xoşlardı. O həmişə xeyriyyə konsertlərinə xüsusi diqqət verib. Onun dostları deyirlər ki, Valyanın ən zəif cəhətlərindən biri onun insanlara olan sevgisi, inamı idi. Deyirdilər ki, o hiyləgərliyi, bicliyi heç vaxt bacarmayıb. Özü də həmişə deyərmiş ki, insanlar mütləq daxillərini neqativ şeylərdən təmizləməlidirlər. Qəribə bir bənzətməsi də varmış: "İnsan palçıqlı yerdən keçərkən geyindiyi təmiz paltarının, ayaqqabısının batmaması üçün möhkəm cəhd edir. Əgər bir yeri ləkələnirsə, mütləq təcili olaraq onu təmizləməyə çalışır. İnsan mənəviyyatını da, daxilini də çirklənməkdən qorumalı, onun tez-tez təmizlənməsinə çalışmalıdır. Paltarlarımız mənəviyyatımızdan qiymətli deyil axı".

ƏBƏDİYYƏT

Valentina Tolkunovanın həyatda hələ bir çox planları olsa da heç birini yerinə yetirə bilmədi. 2006-cı ildə xəstələndi. Əməliyyat olundu. Amma sonradan yenidən vəziyyəti pisləşdi. Onu Moskvadakı Botkin xəstəxanasına yerləşdirdilər və onda onkoloji xəstəlik üzə çıxarıldı. Onu tanıyanlar, sənət dostları, bəstəkarlar, dövlət adamları, bir sözlə hər kəs onu ziyarətə getmək üçün növbə gözlədi. (həkimlər xəstəni çox yormağı qadağan etmişdilər). Sadə insanlar onun üçün həyəcan keçirirdilər. Amma tale yazısı, qismət heç nəyə baxmır. Nə istedada, nə sevilməyə, nə yaşa, nə də heç nəyə... 2010-cu ilin 22 mart səhərində Valentina Tolkunova bu həyatla vidalaşdı. 24 martda bu möhtəşəm sənətkarı xalq Troyekurovski qəbiristanlığında torpağa tapşırdılar. Və beləliklə adını insanların yaddaşına, qəlbinə həkk etmiş daha bir insan əbədiyyətə qovuşdu...

BABƏK YUSİFOĞLU

Ədalət.- 2011.- 18 yanvar.- S. 5.