"Jurnalist gedib karyerdə daş daşıyası deyil ki?"

"Həmkar" rubrikasının 12-ci sayının qonağı jurnalist, hazırda Gənclər Təşkilatları Milli Şurasının mətbuat xidmətinin rəhbəri kimi fəaliyyət göstərən Orxan Əlidir.

"... istədiyimi yaza bilirəm

- Jurnalistikaya hələ məktəbdə oxuyanda həvəsim olub. İlk dəfə üçüncü sinifdə oxuyanda "Günəş" jurnalında şeirlərim çap olunurdu. Sonra bir sıra məktəbli qəzetlərində yazılar yazmağa başladım. Amma bunlar hamısı həvəskar işlər idi. Universitetə imtahan verəndə atam deyirdi ki, hüququ yaz. Amma mən təkcə jurnalistikanı yazmışdım. Ora da qəbul oldum. Elə birinci kursun 3-cü ayında fakültənin müəllimi Nəsiman Yaqublunun açdığı "Jurnalist" qəzetində yazılar verməyə başladım. Sonra elə ordan da "Bakı an" adlı qəzet təsis elədik və bir neçə nömrə çıxdı. Beləcə jurnalistikada ilk addımlarımı atmağa başladım…

- Deyəsən jurnalistlərin hamısı şairdi...

- Belə deməzdim. Amma qələm adamlarının şairliyin olması təəccüblü deyil. Bir də ki, həmkar, öz aramızdı Azərbaycan xalqı elə şair xalqdı.

- İndi praktiki jurnalistikadan uzaqlaşmısan. Jurnalist üçün mətbuat katibi işləmək onun əl-qolunu bağlayır. Sən necə düşünürsən

- Yox mən praktiki jurnalistikadan uzaqlaşmamışam. İndi də yazıram. Həm köşə yazıları, həm də araşdırmalar və s. Mətbuat katibi olmaq mənim əl-qolumu bağlamayıb. Çünki Milli Şurada jurnalist kimi fəaliyyətim üçün heç bir məhdudiyyət yoxdur. Əksinə, mən əvvəlkindən fərqli olaraq daha sərbəst və istədiyimi yaza bilirəm.

"Nazir deyiləm ki..."

- Əvvəllər istədiyini yaza bilmirdin?

- Yazırdım. Amma ürəyim istədiyi kimi yox. Bəzən isə sadəcə yazı xatirinə. Amma gördüm ki, bu mənlik deyil.

- Hansı qəzetdə işləyəndə belə idi?

- Bunu hamı bilir. Mənim bundan əvvəlki iş yerim olan "İki sahil" qəzeti. Düzdür orda da istədiyim kimi yazırdım. Amma mövzular məni çox sıxırdı. Həm də nə qədər də olmasa bəzi şeyləri yazmaq olmurdu. Qəzetin formatı buna imkan vermirdi. Demirəm ki, qadağa var idi. Hətta bir dəfə çox ciddi bir araşdırma apardım. Bir neçə yazı verdim silsilə olaraq. Ən maraqlı yerində dayandırmalı oldum...

- Niyə?

- Bunu açıqlamaq istəmirəm...

- Maraqlı olan da həmin açıqlamaq istəmədiyin məqamdır.

- Artıq elə yerə gəlib çatmışdım ki, kimlərinsə maraqlarına toxunurdum. Belə bir yazının isə "İki sahil" kimi nüfuzlu qəzetdə dərc edilməsi böyük səs-küyə səbəb ola bilərdi.

- "İki sahil"lə indiki işində maddi mənada nə fərq var?

- "İki sahil" qəzetində əksər redaksiyalardan fərqli olaraq məvacibim pis deyildi. Amma deyim ki, mənə tam çatırdı yox. İndiki məvacibim ordakından da azdır. Amma əvvəlkindən fərqli olaraq daha çox imkanlar yaranıb. Jurnalist kimi müxtəlif yerlərlə əməkdaşlıq etməyə şərait var. Həm də başqa xırda da olsa işlərim var.

- Ümumi cavab oldu. Bir qədər konkretləşdirsək?

- Nazir deyiləm ki, deyim ancaq maaşa baxıram. Xırda biznes var. Qaynımla birgə kompüter alış-satışı ilə məşğul oluruq. Allah bərəkət versin, 3-5 manat gəlirim olur. Amma o da həmişə yox.

"Ekranda yalnız akademikin qalstuku görünürdü"

- Deyəsən tələbə vaxtı yaxşı operatorluğun da olub...

- Hə, bildim nəyi deyirsən. Bir dəfə hələ jurnalistikada oxuyanda fakültənin studiyasında Universitet televiziyası üçün veriliş hazırlayırdıq. İndi "Xalq qəzeti"ndə işləyən qrup yoldaşım Əfsanə Ələsgərli məndən xahiş etdi ki, bəs çəkiliş eləmək lazımdır, operator yoxdu. Mən də razılıq verdim. Kameranı götürüb AMEA-da bir akademikin yanına getdik. Kameranı qurdum. Qırmızı düyməni basdım. Akademik də danışmağa başladı. Cəmi 1 dəqiqədən sonra kameranın enerjisi bitdi. Əlavə bateriya da olmadığından vəziyyət çətinləşdi. Amma hələ Əfsanəyə bir söz demədim. Təxminən sönmüş kamera qarşısında 1 saatdan çox danışan akademik sonda təşəkkür elədi. Universitetə qayıdanda isə cəmi 1 dəqiqəlik çəkiliş etdiyimi Əfsanəyə deyəndə qız sözün həqiqi mənasında dəli oldu. Sən demə, Əfsanə bu akademiki müsahibəyə razı salana qədər 1 ay gözləyib. Ən gülməli məqam isə həmin 1 dəqiqəlik çəkilişdə idi. Kameranı elə "mükəmməl" qurmuşdum ki, ekranda yalnız akademikin qalstuku görünürdü.

- Orxan, hazırki işin jurnalist həmkarlarla əlaqələrinə təsir etməyib? Yəni o mənada ki, sən indi bir qurumun mətbuat katibisən, tədbirlərdə, yığıncaqlarda onlarla az-az görüşürsən...

- Yox, əksinə mətbuat katibi olandan sonra jurnalistlərlə daha sıx əlaqələrim yaranıb. Demək olar ki, tez-tez görüşürəm. Həm də Milli Şurada o qədər tədbir olur ki, jurnalistləri görmək sarıdan problemim yoxdu. Jurnalist dostlarla isə zəngləşirik. Çox vaxt görüşürük, çay içirik.

- Kimlərlə?

- Məsələn, "525-ci qəzet"dən Bəxtiyar Məmmədli, "Şərq" qəzetinin keçmiş əməkdaşı Seymur Qasımbəyli, Seymur Verdizadə, Elşad Eyvazlını demək olar ki, hər gün görürəm.

"O qədər məşhur imzalar var ki, yazdığı bir şey deyil"

- Bu sualı əksər həmkarlarıma vermişəm. İstərdim ki, sən də cavablayasan. Səncə müxbir nə qədər əməkhaqqı almalıdır ki, heç olmasa ortabab dolansın?

- Minimum 500. Bu da əgər subay olsa. Evlidirsə, onda heç 500 də çatmaz. Amma bizdə 300 manata hətta 250 manata dolananlar da var. Bildiyimə görə elə redaksiyalar var ki, müxbir 150 manat maaş alır. Bu heç onun yolpulu eləmir.

- Əgər dolana bilmirsə, niyə işləyir?

- Bilirsən, jurnalistika xəstəlik kimi bir şeydi. Bilmirəm bəlkə bu yalnız mənim subyektiv fikrimdir, amma jurnalist yegənə peşə sahibidir ki, qələmdən pul çıxardır. Jurnalist gedib karyerdə daş daşıyası deyil ki? Demirəm ki, bu iş ayıbdır. Amma bu insan əgər jurnalistdirsə, deməli, onun həm də bir vicdan borcu var. Məsələn, işləməsə belə sabah bir hadisə ilə rastlaşanda ona biganə qala bilməyəcək.

- Səncə imzanın məşhurluğu jurnalistin peşəkarlığından xəbər verir?

- Bəzi hallarda elədir. Amma bu o demək deyil ki, hansısa imza məşhurdursa həmin adam peşəkardır. O qədər məşhur imzalar var ki, yazdığı bir şey deyil. Sadəcə hanısa sensasiya ilə məşhur olur. Amma elə tanınmayan imzalar var ki, çox peşəkar insanlardır. Bir də məşhurluq məşhurluğu sevənlər üçündür.

- Həmin məşhur olub peşəkar olmayan imzalar kimlərdir?

- Ad çəkmək lazım deyil. Çünki həmin insanların özlərinin oxucuları var. Mən kimisə xoşlamıramsa, o demək deyil ki, onu hamı sevməməlidir. Mən subyektiv olaraq fikrimi dedim.

- Elə subyektiv olan fikrində kimlərdir onları de

- Məni jurnalistlərlə düşmən eləmək fikrin var?

- Yox. Sualıma cavab almaq istəyirəm.

- Deməsəm daha yaxşıdır.

"Qəzet həmişə olub və olacaq"

- Bəs oxuduğun imzalar kimlərdir?

- Hə bunda problem yoxdu. Oxuduğum və oxumadığım imzaları deyə bilərəm. Ən çox oxuduğum imza Seymur Verdizadədir. Elburusun yazılarını da oxuyuram. Əvvəllər Zamin Hacını çox oxuyardım. Amma son vaxtlarda oxumuram. Çünki artıq eyni stildən bezdim. Niyaz Niftiyevin yazıları çox xoşuma gəlir. Bundan başqa yeni yazarlar kəşf etmişəm. Ruslan Fərzəliyevin yazılarını izləyirəm Bir də sənin yazılarını. Üzünə demək olmasın yazıların camaatın başa düşdüyü dildədi (indiyə qədər müsahiblərimin haqqımda dediyi xoş sözləri ilk dəfədir ki, qəzet səhifəsində yazıram. Özündənrazılıq kimi başa düşənlər üzrlü saysınlar-İ.V) deyə çox xoşuma gəlir. Xüsusən də "Əsgərlik gündəliyim" adlı silsilə yazılarını oxudum.

- Səncə elektron media qəzet jurnalistikasını üstələyə bilibmi? Çünki son vaxtlar bu haqda fərqli fikirlər var.

- Mən buna inanmayanların sırasındayam. Qəzet həmişə olub və olacaq. Radio, televiziya qəzeti reytinqdən salmadığı kimi elektron media da bunu bacarmayacaq. Bizdə bəlkə də bu baş verə bilər. Amma dünya praktikasında qəzetin xüsusi çəkisi var. Həm də axı insanlar ən azı metroda qəzet oxumaq istəyir.

- Mütaliə edirsən?

- Bütün günü kompüterin qarşısında oluram. Amma qəzet hər gün oxuyuram. Bilmirəm, bəlkə də mənə elə gəlir, qəzetdən oxuduğun informasiya və yazı ilə saytdan oxuduğum arasında fərq var sanki. Qəzet mənə daha doğmadır. Amma evdə kitabxanam da var. Bir vaxtlar Çingiz Abdullayevin dedektivlərini çox oxuyurdum. İndi də evdə 100-dən çox kitabım var. Son vaxtlar da oxuyuram, amma bir az azaltmışam. Stolüstü kitabım "Qurani-Kərim"dir. Hər axşam bir-iki səhifə oxuyuram.

"Həmkarlarıma sözüm odur ki..."

- Bəs idmanla aran necədir?

- Çox pis. Son vaxtlar demək olar ki, məşğul olmuram. Amma əvvəllər məşğul olurdum. Çox kökəlmişəm. Deyəsən yenidən idmana qayıdacam.

- Lap peşəkar idmançılar kimi danışdın.

- Vaxtilə güləşçi olmuşam.

-Nə vaxtsa yenidən gündəlik jurnalistikayla məşğul olmaq fikrin var?

- Onu zaman göstərər. Amma bir redaksiyada işləmək fikrim yoxdu.

- Yəni müstəqil jurnalist kimi?

- Elə də demək olar.

- Fikrincə jurnalist olmaq üçün ixtisas vacibdir?

- Düzdür, özüm ixtisasca jurnalistəm. Amma bu yaxınlarda həmkarlarından birinin fizik olduğunu biləndə jurnalist üçün ixtisasın vacib olmadığını daha çox anladım.

- Kim idi o?

- Fərəh xanım Sabirqızı.

- Fuad Muradovla aran necədir?

-Yaxşı. Fuad Muradovla işləmək mənə heç bir problem yaratmır. Əksinə Fuad müəllim həmişə ətrafındakı insanlara qarşı qayğı ilə yanaşır. Əgər məsələn bir kiçik də olsa problemin varsa və onu demirsənsə belə bunu hiss edir və necə yardımçı ola biləcəyini deyir. Həm də səmimi insandır. Yəni bürokratiyadan uzaq, mənə dost kimi münasibət bəsləyən, daha çox sərbəstlik verən bir insanla işləyirəm.

- Son olaraq həmkarlara və həmkarımız olmaq istəyənlərə sözün.

- Həmkarlarıma sözüm odur ki, harda olmağından asılı olmayaraq maksimum dərəcədə obyektiv olsunlar. Jurnalistin "Dördüncü hakimiyyət" adını qoruyub saxlasınlar.

İntiqam Valehoğlu

Ədalət.-2012.-13 aprel.-S.7.