TİTANİK

Nə vaxtsa oxumuşdum ki, ""Titanik" İngiltərədən Amerikaya səfər edərkən 1912-ci ildə aprel ayının 14-dən 15-nə keçən gecə aysberqə toxunmuş, bu səbəbdən okean sularına qərq olmuşdur, xeyli sayda insan tələf olmuşdur", "1912-ci ildə "Titanik" batandan az sonra Rusiyada istehsal olunan kibrit qutularının üzərində gəminin təsviri və "Titanik" yazılmışdı", "Gəminin batmasının əsl səbəbi qaçaq yolla aparılan Misir Fironlarından II Ramzesin arvadının mumiyası olmuşdur", "Titanik" barəsində yazılmış əsər gerçək gəminin batmasından xeyli əvvəl yazılmışdır", "Titanik" dünyada SOS siqnalı verən ilk gəmi olmuşdur"...

Hafizəmdə 1980-ci illərin sonlarında "Titanik" barədə oxuduqlarım təsirli iz salanda unudulmuş "Titanik" yeni-yeni gündəmə gələrək xarici ölkə mətbuatından sızırdı. Və hələ böyük sevgi dramını özündə yaşadan, yüzlərlə insanı okean sularına qərq edən, ilk və son səfərində özü də dəryanın dibinə çökmüş əfsanəvi "Titanik" barədə kinorejissor və rəssam Ceyms Kameron tərəfindən filmin çəkilişinə çox var idi.

Təsadüf, yoxsa zərurət

1997-ci ildə çəkilmiş film ekranlara çıxaraq təkcə milyonların qəlbinə yol tapmadı, həm də öz sirli dünyası ilə həyatla əfsanə, həqiqətlə uydurma, gerçəkliklə mif, təsadüflə zərurət arasındakı bağlılığın və bu bağlılıqda bizim hələ də anlaya bilməyəcəyimiz həqiqətlərin heyrətamiz təsdiqi oldu.

Amerikalı yazıçı Morqan Robertson 1897-ci ildə "Boş yerə" adlı romanını deyəsən boş yerə yazmayıbmış. Bir vaxtlar özü də dənizçi olmuş Morqan olacaqları bilirmiş kimi qələmə almışdı. Roman 1998-ci ildə çapdan çıxdı, ilk vaxtlar müəllifin gözlədiyi uğuru qazanmasa da romanla 14 il sonra baş vermiş həqiqət arasında eynilik heyrət doğuracaq qədər maraqlı və ağrılı oldu. Romanın yazılışı ilə ekran versiyası arasında yüz illik zaman fasiləsi, ekran versiyası ilə "Titanik" in batmasının yüzüncü ili arasındakı 14 illik vaxt, Morqan Robertsonun "Titanik"in batmasından 3 il sonra qəfləti ölümü, "Titanikin" yüzüncü ilinə 3 il qalmış gəminin sonuncu sakini, həm də özünün 100 yaşının tamamına 3 il qalmış İngiltərəli Millvina Dinin ölümü , bütün bunlar təsadüfdürmü?

"Titanik" filmində artıq 101 yaşlı qocalmış Rouzu canlandıran amerikalı aktrisa Qloriya Stüart filmə çəkilərkən 86 yaşında ikən ömrünü məhz həmin yaşa çatdıra bildi. Məhz bu roluna görə "Oskar" və "Qızıl qlobus" mükafatlarının nominantı olan aktrisa ötən il 100 yaşında dünyasını dəyişdi. Cavan və gözəl Rouzun rəsmi isə elə ötən il hərraca çıxarılaraq 16000 dollara alıcı tapdı (Hollivud ulduzu Keyt Uinsletin filmin çəkilişi üçün kinorejissor və rəssam C.Kameron tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəri). Amma gəmidən 2 aylıq xilas olmuş M.Din nə səbəbdənsə filmi görmədən bu dünyadan köçdü.

2010-cu ilin sonlarında aldığım informasiyada isə "Titanik"in necə batdığına dair yeni versiyanın gəminin sağ qalmış sərnişinlərindən birinin nəvəsinin açıqlamasının həqiqətə nə dərəcədə yaxın olduğunu bilməsəm də hələ talesiz "Titanik" barəsində uzun illər danışılacaq mövzuların tükənməyəcəyinə əminəm.

"Titanik" Kaledoniya kanalında dirildi

Faciə zamanı sağ qalmış, lakin artıq dünyasını dəyişmiş bir sərnişinin nəvəsi Ledi Pattenin yazdıqlarına görə gəmi indiyədək söyləndiyi kimi, həddindən artıq sürətlə hərəkət etdiyi və nəticədə aysberqdən qaçmağın mümkünsüz olmadığı səbəbindən batmayıb. Faciəyə səbəb sükançının səhvi olub.

"Aysberqi görən zaman gəmini ondan qaçırtmaq üçün kifayət qədər vaxt olub. Amma onu idarə edən şəxs kobud səhvə yol verərək, "Titanik"i tərs tərəfə döndərməyə başlayıb. Sonradan o səhvini düzəltməyə çalışsa da, gec olub və gəmi aysberqə dəyib",-deyə Patten yazır. O, bildirir ki, hətta toqquşmadan sonra da sərnişinləri xilas etmək mümkün imiş: "Əgər həmin an gəmini saxlasaydılar, sərnişinlər həlak olmayacaqdı". Çünki yaxınlıqdakı gəminin "Titanik"ə çatması üçün cəmi 4 saat vaxt lazım idi. "Titanik"in məxsus olduğu (vhite Star Line) şirkətin rəhbəri isə insidentin onun şirkətinin imicinə zərbə vuracağını düşündüyündən kapitanı sürətlə üzməyə davam etməyin vacibliyinə inandıra bilib. Nəticədə aysberqin zədələdiyi yerdən su gəminin içərisinə daha sürətlə dolmağa başlayıb və "Titanik" suyun dibinə mümkün olandan bir neçə saat tez gedib". Bu sirri 100 ilə yaxın heç kim bilməyib. Gəminin heyət üzvlərindən olan Çarlz Laytoller bu həqiqəti yalnız sevimli arvadına-mənim nənəm Silviyaya danışıb. Nənəm mənim 16 yaşım olanda dünyasını dəyişib. O, bu haqda mənə danışsa da, bu haqda kiməsə nəsə deməyimi qadağan etməmişdi", - deyə Patten bildirir.

Hansı səbəbdən batmasından asılı olmayaraq bu gəmi möhtəşəmliyi ilə yanşı insan tələfatının sayına görə faciəvi idi. Ətrafında gedən sirrli, müəmmalı söz-söhbətlər isə macərasevənlərin diqqətini özünə çəkməkdə davam edir. "Titanik"lə bağlı olan əşyaların hərraclarda alınıb-satılmasından tutmuş, kolleksiyaçıların kolleksiya toplamasına qədər, kiçik modelindən tutmuş oxşarını, eynisini yaratmağa qədər .

İngiltərəli Sten Freyzer də batan "Titanik" sərnişin gəmisinin modelini hazırlayıb. Evinin arxasındakı bağçada, Kaledoniya kanalında duran "Titanik"in uzunu 38 metrdir. "Titanik"lə bağlı faciənin bir əsrlik il dönümünə hazırlaşdığını deyən Sten Freyzer bu işdə anasının xatirəsinin ona yardımçı olduğunu söyləyib. O, gəmidə muzey və kafe olacağını deyir. Onun maketini hazırlayanda bağçamda iki köhnə maşınım vardı. İşə başlayandan sonra qonşular da yardım etdilər. Nəticədə 1:10 miqyasda maket hazırlaya bildim",-Freyzer söyləyib.

"Titan", yoxsa "Titanik"

Rəqəmlər hadisələrin özü qədər müəmmalı və həm də maraqlıdır.

Romandakı "Titan" da həqiqətdəki "Titanik" də eyni limandan-İngiltərənin "Şouthamton" limanından yola düşmüşdür. Hər iki gəmi ilk dəfə səfərə çıxmışdır. "Titan" 70 min, "Titanik" 66 min ton, "Titan" 248 m. "Titanik" 252 m. olmuşdur. Hər iki gəmidə üç minə yaxın sərnişin olmuş, romanda 1500 gerçək qəzada 1503 (bəzi mənbələrdə 1513 min) nəfər həlak olmuşdur. Hər iki gəminin 3 pərvanəsi olmuşdur. Romandakı "Titan" Nyu Foundland (Şimali Amerika) yaxınlığında Atlantik okeanında aysberqə çırpılıb, 14 il sonra gerçək "Titanik" də. Bu qədər uyğunluq və oxşarlıq 14 illik zaman kəsiyində sirli dünyanın insanlara hansı mesajıdır demək çətindir. Amma maraq doğuran sirrlərlə dolu məsələlər bununla bitmir. Bir İngiltərəli jurnalist-Villam T Stead da ölümündən 20 il əvvəl "Titanik" adlı hekayə yazıbmış və gerçəkdə olduğu kimi onun yazdığı hekayədə də gəmi buz dağına çırpılaraq batmışdır. Acı həqiqət isə ondan ibarətdir ki,Villam gerşək "Titanik"lə birgə okean sularına qərq olmuşdu. Demək çətindir bütün bunlar təsadüfdürmü?

Gerçək "Titanik"in ilk və son səfərindən 20 il və 14 il əvvəl yazılmış "Titanik", "Boş yerə" zamanı qabaqlamış yoxsa...

Demək çətindir gəminin sonuna sirli Misir mumiyası çıxmışdır...

Titanikin sahibi "The White Star Line" deyilen bir şirkət imiş. Bu firmanın ortaqlarından olan Sir Ceyms Colenin atası Misirdə Ramzes mumyasının qazıntılarına qatılan 70 adamdan biriymiş. Buna görə ailəsiylə birlikdə sonsuza qədər lənətlənmişdir. Mister Cole qazıntılardan qısa bir müddət sonra digər yoldaşları kimi məlum olmayan xəstəlikdən ölmuşdür. Üstəlik cənazəsini daşıyan gəmi də Aralıq Dənizində itmişdir. Oglu Ceyms isə həyatı boyunca bu lənətdən nəsibini almışdır. Anası və bacısını evlərində baş verən yangında itirmişdi. 18 yaşına qədər yetimlər evində yaşamaq məcburiyətində qalmışdır. Yenə də müvəffəqiyyətli bir iş adamı olub "The White Star Line" adlı bir dəniz şirkətini yaratmaga nail olmuşdur. Ancaq atasının qatıldıgı qazıntının 20-ci ilində şirkətin gəmiləri tək-tək talehsiz qəzalar keçirməyə və batmaga başlamışdır. Şirkət bir müxtəlif qəzaların qarşısını ala bilməmişdir. Üstəlik mətbuatda hər gün tənqid yazıları çıxırdı. Şirkətin zərəri faciəvi ölçülərə çatmışdır. "The White Star Line" son oyununu oynamağa qərar vermişdi. Bütün mal-pulunu üç böyük super lüks gəmiyə yatırmışdı. Bu gəmilərin adları "Olympic Titanik" və "Britannik" imiş. Bu üç gəminin üzərində bir lənət varmış. İlk gəmi- "Olympic" 1911-ci ildə Atlantik okeanında bir aysberqə çırpılmışdır. Təmir üçün gətirildiyi limanda çıxan bir yanğında da tamamilə yanmışdır. "Titanik" qeyri-qanuni bir şəkildə mumya daşıdığı söz-sohbətlərinə baxmayaraq 1912-ci ildə səfərə çıxmışdır. "Titanik"in traqik hekayəsini hər kəs bilir, onun da yoluna bir aysberq çıxmışdır. "Britannik" isə I Dünya Müharbəsi əsnasında 1916-cı ildə meydana gelən bir partlamada batmışdır. Qısa müddət sonra "The White Star Line" şirkəti dənizçilikdən çəkildiyini açıqlamışdır. Ceyms Colenin atasının qatıldığı qazıntıda mumyası çıxardılan Ramzes lənəti isə beləymiş. ..MƏNİ YERİMDƏN OYNADAN HƏR KƏSİ SULARA BASDIRACAGAM...

Bu qorxulu nağıla bənzər ağrılı bir həqiqətdir. Amma gəmidəki 2 min 233 sərnişin və ekipaj üzvündən xilas olmuş 706 nəfərin hər birinin özlərindən sonra qoyub getdikləri saysız qorxulu "Titanik" nağılları yaşayır. Gəmi isə Titanik kimi batmaq zərb məsəli.

Afət Babayeva

Ədalət.-2012.-17 aprel.-S.7.