"DÜBEYTİ"
Ədalət Nəsibov
üçün
Sən hardan bildin, mən ağlamaq istəyirəm?! Bircə
himə bəndəm ki, qaynar damcılar
bəbəklərimi dağlayıb
yandıra-yandıra dığırlansın
üzüaşağı... Sənətkarın insafsızı ələ
düşməzmiş. Heç nə vecinə deyil. Nə dərdliyə baxırsan,
nə yaralıya.
Nə gözü yolda qalan vecinədi, nə ümidləri puç olan. Nə dünyası dağılana
yazığın gəlir,
nə muradı gözündə qalana.
Təki çalasan...
Öz içindəki
yanğıları bayıra
töküb soyudasan qəlbini, rahatladasan ruhunu...
Yox, təkcə buna görə
çalmırsan. Qorxursan... Özünü qorumaqçün
çalırsan. Hərə bir yolnan ölümsüzlük
qazanmalıdı, axı... Sən də... Dədə Qorqud
kimi ölümü öldürməkçün
çalırsan... Bilirsən ölüm mələyinin sazdan
qorxduğunu. Yaxın düşə bilmir sinəsində
sazı, əlində mizrabı olana... Böyük Ozan da bilirdi
bunu. Dünyadan doyulmaz, demişlər. Doymamışdı
yaşamaqdan. Qurdnan qiyamətə qalmaq, dünyanın
axırına çıxmaq istəyirdi. Ancaq mümkün
deyildi. Olacaqlar olmalıydı. Özü tapdı çarəsini.
Çuxasını atdı dəryaya, oturdu üstündə.
Gecə-gündüz çaldı qopuzunu. Çox
çaldı... Gücü tükənənə, gözləri
yumulana qədər çaldı. Hər şeyin bir sonu var,
olmalıdı... Yuxu basdı qoca aşığı.
Ölüm mələyi çoxdan marıqdaydı... Tez
suilanı cildinə girib üzdü Dədənin yanına.
Çaldı onu...
Könülləri çalanı
çaldı ilan...
Yuxusunu əbədilik elədi...
***
Sənin də gücün bizə
çatır. Əlindən gələni edirsən, nə
halın var görürsən. Heç birimizə
yazığın gəlmir. Qaldırırsan göyün
yeddinci qatına... Gəzdirirsən... Sonra da var gücünlə
çırpırsan yerə. Yaxşı ki, cismimizə bu
divanı tuta bilmirsən. Yoxsa, salamat adam qoymazdın...
Qayanın dibində dayanıb
çalırsan. Dərinlikdən daha ucalara qalxır
sazının səsi...Bunu da qəsdən edirsən...
Arxandakı ağacın təpəsinə
çatmağa nə qədər yol var hələ. Dolama-dolama
qaldırırsan başına eşidənləri. Bax o son
yarpaqların arasından Günəşin telləri cilvələnir.
"İşığı tutmaq asan deyil. Ürəyində
işıq yoxsa, qulaq as, gör, o qayanın dibindəki nə
çalır?! Nə qanlar eləyir?! Eşitməsən,
duymasan, başını qaldırıb mənə
baxma!"...
Bəs, deyirdilər, sazı
ağladırsan?!... Mən əksini görürəm indi. Bir
sədəfli taxta parçası əsir edib səni. Sağa
əyir-əyilirsən, sola əyir--əyilirsən. Gözlərini
də elə yummusan ki, görən deyər, bir də
açmaq fikrin yoxdu... Qorxma, aç... Bax, gör, ağaclar
necə baş əyir sənə. Sən çaldıqca xəyallarındakından
daha gözəl olub dördbir yanın. Sən eləmisən
bunu. Suları qırçınlandırırsan, budaqlara
baş əydirirsən, yarpaqları ayaqlarına
tökdürürsən...
Deyəsən, günbatan
çağıdı, axı... Hələ təpəyə
bir cığır da gedir. Düz tənha ağacın
üstünə. Həmin tənha ağacın arxasında
Günəş batır. Rəngi sapsarıdı... Sən
saraltdın yükləydiyin dərdlə onun
da rəngini...
Nə biçim sənətkarsan,
ay Ustad? Bu nə divan, bu nə zülmdü tutursan səni eşidənə?! Hərdən gözünü açıb
gülümsəyirsən. Günəş şüalarından qıyılan gözlərinin
işığı adamın
iliyinə işləyir.
Təzədən sazı qundağına
baş qoyub yumursan gözlərini.
Körpə anasına sığınıb
sinəsini iyləyən
kimi qoxulayırsan sazı. O sənə
layla deyir, sən də bizə...
Hələ saçların qapqaradı...
Neçə başlara
qar ələmisən
bu çalğınla,
bilirsənmi...Yayın
ortasında bu yaşıllıqda neçə-neçə
yarpağı xəzələ
döndərdiyini demirəm,
hələ...
Sazın ətini yeyə-yeyə
ürəyimizi qana döndərirsən...
İnsan qəlbini nəynən
ovutsun, İlahi! Necə dərman tapsın ürək yaralarına?
Sən də bir yandan
sökürsən varlığımızı...
Elə bilirsən, fərliyəm
mən? O boyda dağı-daşı bir
ovuc kül kimi üfürər könül ahlarım...Ağrımı içimə
vururam sənə qulaq asanda...
***
Gözüm qaldı siyah teldə,
Bülbül öldü meyli
güldə.
Bir kəsim yox qürbət eldə,
Sən mənə qəmxar
ol, yaylaq.
Bülbülə bəxt yazanın
qələmi sınaydı.
Hər şeyi bol-bol verdi
ona. Gözəlliyi, zərifliyi, ətri... Amma tikanını da bol elədi. Tikandan yapdı qorumasını.
Qoymadı bülbül binəva
bir ürəknən dolansın gülün başına. Meyli olanın
yanında başa vursun ömrünü.
Kef düşdü xara-mərdimazara,
ara vurana.
Bir də şairlərə, söz
qoşanlara... Əlinə
qələm alan
yazdı gülnən
bülbülün qara
bəxtindən, nakam taleyindən...
Üstündən
karvan yeriməz
Sıxdı dumanların, dağlar.
Yayda, qışda heç əriməz
Quzeylərdə
qarın, dağlar...
Dağlardan da betər günə qoydun bizi. İçimizdə elə sıx
dumanlar var ki, özümüz də azırıq, yol tapa bilmirik.
Kim əridəcək,
nə əridəcək
ürəklərimizin buzunu?!.. Günəşin işığı, istisi
çata bilmir oralara...
Bu qədər
doğmaların, yaxınların
isində könül
niyə qürbətdədi,
bəs...
***
O otlardan, o çiçəklərdən elə bizim kəndin qıraqlarında
da var. Çıxar ayaqqabılarını, çirmə
balaqlarını. Ayaqlarını astaca qoy torpağa.
Gör iliyinə işləyən sərinlikdən
ağlın başından
gedir, getmir...
Bir də bu çalğının
yanğısı...
Hələ o bir parça ağ bulud...
Bizim Şamaxı dağlarında
da var. Elə bil dünya yaranan gündən asılıb ordan. Nə şimşək parçalayır,
nə yağış
əridir. Bir topa ağ
kədərdi donub dağların zirvəsində.
Yolunu gözləyir bu torpağı qoyub gedənlərin...Dağın,
dərənin, buludun,
şimşəyin yaddaşı
möhkəm olur.
Adamların yaddaşından
qat-qat möhkəm...Unutmağı bacarmırlar...
Bağışlamağı da. Amma
yol gözləməkləri
var...
Gedənləri
qaytarmaqları da...
***
Qırx ildimi, əlli
ildimi qulaq asıram ona. Elə bilirdim anlayıram, duyuram, tanıyıram onu. Qiymətləndirə bilirəm. Yox,
yox... Sən demə, heç nə başa düşməmişəm hələ…
Hələ məktəb illərində
haqqında yazı oxumuşdum. Məqalənin adını da, müəllifini də unutmuşam. Bir cümləsini
isə yaddan çıxarmaq nəinki mümkün deyil, hətta günahdı.
Yazırdı ki, Ədalət
çalanda qəlbində
simlərə yalvarır.
Yalvarır ki, qırılmasınlar, onu
yarıda qoymasınlar...
İndi mən kimə
yalvarım onu dinləyə-dinləyə?! Həmişə üz tutduğumuz
Uca Yaradanı da rahatsız eləmək istəmirəm
bu anda. Bilirəm ki, O da Ədalətə qulaq asır...Bu çalğı təkcə
insanlar üçün
deyil... Ayağı torpaqda olanın
bu havaları dinləməyə gücü
çatmaz. Qalxmalıdı...
Başı buludlara dəyməsə, ruhu göylərdə dolaşmasa,
"mən də nəsə eşidirəm,
duyuram" deyə bilməz heç kəs...
***
Daha qulaq asmayacam
sənə. Zalımsan...Etdiyi zülmlərdən zövq alansan...
Qulaqlarımı tutub qaçmaq
istəyirəm sən çalanda. Param-parça ürəyimi
qorumaq istəyirəm...
Bilirsənmi, nədən ötrü?!...
Ölənəcən səni dinləməkdən
ötrü...
Vəsilə USUBOVA
Ədalət.-2012.-18 avqust.-S.5.