İstiqlal şairi

ƏHMƏD CAVAD – 120

Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamına əsasən istiqlal şairi Əhməd Cavadın 120 illik yubileyi respublikamızın hər yerində böyük təntənə ilə qeyd olunur. 1937-ci ildə reprssiyaya məruz qalmış Əhməd Cavad Axundzadənin 120 illik yubileyi şərəfinə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyətşünaslıq üzrə Elmi-Metodiki Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə «Park İnn» hotelində «Əhməd Cavad - istiqlal şairi» mövzusunda «dəyirmi masa» keçirilmişdir.

Tədbiri Elmı-Metodiki Mərkəzin direktoru, fəlsəfə elmləri doktoru Vilayət İsmayılov açaraq qeyd etdi ki, Əhməd Cavad 1892-ci ildə Şəmkir rayonunun Seyfəli sovetliyinin Mehrili tirəsində ruhani ailəsində anadan olmuşdur. 1912-ci illərdə Gəmcə Ruhani Seminarıyasını müvəffəqiyyətlə bitirən Ə.Cavad 1922-1927-ci illərdə Azərbaycan Pedaqoji İnstutunda ali təsil almışdır. Ömrü boyu xalqının azadlığı, müstəqilliyi və milli dövlət quruculuğu amalı ilə yazıb-yaradan, mübarizlərə qoşulan Əhməd Cavadın əsərləri bu gün də sevilə-sevilə oxunur. Ötən əsrin əvvəllərində milli-azadlıq ruhunda şeirlər yazan, əsərlərində dövrün ictimai-siyası mənzərəsini dolğunluğu ilə əks etdirən, 1918-1920-ci illər AXC-nin ideoloqlarından olan Əhməd Cavad Axundzadə məhz bu səbəblərdən 1937-ci ildə bolşevik-kommunist rejimi tərəfindəm məhv edilmişdir.

Sonra «Azərbaycan» qəzetinin əməkdaşı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Cavadşünas-alim Rəhman Salmanlı «Əhməd Cavadın həyat və yaradıcılığı» mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi. R. Salmanlı istiqlal mübarizi Əhməd Cavadın keməkeşli ömür yolundan və çoxcəhətli yaradıcılığından ətraflı söhbət açdı. Natiq vurğuladı ki, ölkəmizin müstəqilliyi, xalqımızın azadlığı uğrunda mübarizələrdə təzyiq və təqiblərə məruz qalan Əhməd Cavad Axundzadə antisovet fəaliyyətinə görə Azərbaycan Xalq Daxili İşlər Komissarlığı tərəfindən 1937-ci il iyun ayının 4-də həbs edilmiş, NKVD zirzəmilərində 4 ay 9 gün olunmazın işgəncələr verildikdən sonra - «xalq düşməni» adlandırılaraq oktyabr ayının 13-dən 14-nə keçən gecə güllələnmişdir. Bundan üç ay sonra azadlıq mücahidinin ömür-gün yoldaşı Şükriyyə xanım həbs edilərək Qazaxıstana sürgün edilmiş, azyaşlı uşaqları başsız qalmışlar. Məruzəçi çıxışında onu da bildirdi ki, məhrumiyyətlərə baxmayaraq Əhməd Cavadın həmişəyaşar poeziyası bu gün də müasirdir, bu gün də oxucular tərəfindən sevilə-sevilə oxunur.

«Əhməd Cavad yaradıcılığının dövrləşdirilməsi və mərhələ təsnifatı» movzüsunda məruzə ilə çıxış edən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin professoru, filologiya elmləri doktoru Təyyar Salamoğlu şairin 1916-cı ildə işıq üzü görən «Qoşma», 1919-cu ildə nəşr olunan «Dalğa», 1958-ci ildə «Azərnəşr» tərəfindən buraxılan «Şeirlər», 1991-ci ildə Rəhman Salmanlının tərtibçiliyi ilə oxuculara çatdırılan «Sən ağlama, mən ağlaram» şeirlər kitabları, şairin Cümhuriyyətə qədərki və sovet dövrü yaradıcılığı, eləcə də Türkiyə mətbuatında dərc olunan əsərləri barədə ətraflı məlumat verdı. 1920-1930-cu illər ədəbiyyatından söhbət açan T.Salamoğlu şairin əsərlərinin ictimai rəydə oynadığı təsir gücündən danışdı.

Müzakirələrdə «Ədəbiyyat qəzeti»nin redaktoru şair Ayaz Vəfalı, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, professor Himalay Qasımov, AMEA-nın Ədəbiyyat İnstitutunun XX əsr (sovet dövrü) Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya elmləri doktoru Əlizadə Əsgərli, AMEA-nın Folklor İnstitutunun elmi işçisi Nizami Muradoğlu və başqaları çıxış edərək Əhməd Cavadın əsərləri və sənətkarlıq xüsusiyyətlərindən danışmış, şairin tərcümə əsərlərinin nəşrilə əlaqədar təklif və tövsiyələrini bildirmişlər.

Faiq Qismətoğlu

Ədalıət.-2012.-5 dekabr.-S.6.