"Bu gün hamı "gülməli" artist olmaq istəyir"

Əbdül Mahmudbəyov: "Postmodernizim deyilən bir cərəyanın arxasınca olan dartınmalar bizi uçuruma aparan amillərdən biridir"

Bu yaxınlarda "Qan yaddaşı" adlı sənədli film tamaşaçılara təqdim olunacaq. Filmin müəllifi, tanınmış kinorejissor Əbdül Mahmudbəyovla həm sözügedən film, həm də ümumilikdə kinomuzun inkişafından və digər narahatlıq doğuran kultroloji məsələlərdən danışdıq. Həmin müsahibəni sizlərə təqdim edirik.

- Mənim çəkdiyim bu sənədli filmdə, uzun illərdən bəri mütəmadi olaraq haqsızlığa düçar olan Azərbaycan həqiqətləri, məruz qaldığımız soyqırımları, ədalətsizliklər və s. problemlər öz əksini tapır.

Tarixi qaynaqlardan, arxiv materiallarından və xalqımızın yaddaşından gələn bir səs bu gün Müsəlman-Türk dünyasının hədsiz haqsızlığa məruz qaldığını açıqca göstərməkdədir. Bunlar həm ideoloji, həm də fiziki zərbələrdir. Heç kəsə sirr deyil ki, uzun illərdən bəri müsəlman ölkələrinə davam edən "Səlib yürüş"ləri deyilən bir anlayış var. Zaman-zaman müəyyən təriqətlər, "izim"lər yaradaraq əslində islamı gözdən salmaq məqsədi daşıyan bir sıra qurumlar indi də var və daha da səylə çalışırlar ki, Türk-İslam dövlətlərini dünyaya terrorçu kimi tanıdıb öz mənfur məqsədlərinə çatsınlar. Lakin onlar bilmirlər ilahi qanunauyğunluq deyilən bir anlayış da var, onlar nə qədər çalışsalar bunu dəyişə bilməzlər. İsalam dininin təməli gözəllik, sülh, insanları bir-birinə sevdirməkdi. Bu dində heç bir terrordan, qırğından və aqressiyadan söhbət gedə bilməz. Bugünkü təbiət hadisələrinin özü belə islama qarşı olunan ədalətsizliyə bir xəbərdarlıqdı. Müəyyən dövlətlərin şəxsi dövlətçilik marağının olduğunu bilirəm, amma din xadimlərinin bu məsələyə rəvac vermələrini heç cür anlamıram. Axı İncil kitabının özündə də həzrəti Peyğəmbərin zuhur barəsində və İslamın haqq din olduğunu təsdiq edən kifayət qədər dəlillər var...

İslama olunan təcavüz eyni ilə Türk xalqlarına qarşı yönəldilib. I Pyotrdan başlanan Türk dünyasına xəyanət planı indi də davam etməkdədir. Məqsəd isə Türk dövlətləri arasında qondarma xiristian dövlətləri yaradaraq onların bir-birinə qaynayıb qarışmasına maneçilik törətməkdir. Bu flimdə həmin problemlər, eləcə də erməni vandalizminin gerçəklikləri açılır.

- Hansı tarixi qaynaqlara istinad etmisiniz?

- Bu filmdə 60-a qədər tarixi mənbəyə müraciət etmişəm. Ən qəribəsi odur ki, mən bu tarixi dəlillərin heç birində Müsəlman-Türk alimlərinə istinad etməmişəm. Elə ruslara, ingilislərə, hətta erməni alimlərinə belə istinad edərək əsl həqiqətin üzə çıxmasına çalışmışam.

- Film tamaşaçılara nə vaxt təqdim olunacaq?

- Yaxın günlərdə nümayiş etdirəcəyimiz bu film iki hissədən ibarətdir. Çəkilişlərdə göstərdikləri müəyyən köməkliklərə görə ATV kanalına öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

- Film və seriallar üçün yazılan ssenarilərin yarıtmazlığı müzakirə olunur. Sizin bu məsələyə münasibətiniz necədir?

- 70 il əsarətdə olduğumuz dövrdə beynimizə sovet ideologiyasını elə yeridiblər ki, onun təsirindən 3-5 ilə azad olmaq qeyri- mümkündür. Tarixi şəxsiyyətlərimizi, qəhrəmanlarımızı bizə düşmən kimi təqdim ediblər. Elə indi də bəziləri o qəhrəmanlar haqqında birmənalı düşünmür. Bizdə yaxşı əsərlərin yazılması üçün milli şüurun tam formalaşması lazımdır. İstedadlı adamlar həmişə olub, indi də var. Onların varlığı özünü yaxın zamanlarda göstərəcək.

- Milli şüurun inkişaf etməsi üçün bizə nə lazımdır?

- Bu gün postmodernizm deyilən bir cərəyanın arxasınca olan dartınmalar bizi uçuruma aparan amillərdən biridir. Çünki bir çox yazarlarımız cərəyanın mahiyyətini tam bilmir. Belə olan halda həm özünü itirir, həm də axtardığını tapa bilmir. Bu kor adamın işığa tərəf getməsinə bənzəyir. Bu gün muğama, qəzələ, yuxarıdan aşağı baxanları əsl Azərbaycan ziyalısı hesab etmək olmaz. Ən yaxşı təzəlik elə köhnəlikdi. Bu gün soyunmağı, tullanıb-düşməyi mədəniyyət hesab edənər vaxt gələcək bunun yanlış olduğunu anlayacaqlar.

- Şeyx, bu gün seriallarda və filmlərdə aktyorların oynadığı rollarda bir sünülik hiss olunur...

- Pisi deyəndə, gərək yaxşını da deyəsən. Sovet dönəmində olan təhsil bu gün yoxdur. O zaman aktyorluq sənətinə kiminsə tapşırığı ilə, "dayı" hesabına və s. qondarma yollarla daxil olmaq mümkün deyildi. Amma təəssüf ki, bu gün belə neqativ hallar var və ona görə də bu problemlər aydın şəkildə görünür. Heç bir müəllim kimisə aktyor edə bilməz. Aktyorluq insanın qanında olmalıdır. Bu gün hamı "gülməli" artist olmaq istəyir. Mən filmimdə ciddi rol oynamaq istəyən aktyorları çox çətinliklə tapıram. Bunun kökündə isə təhsil problemləri dayanır.

- Bu gün çəkilən bəzi seriallarımızın xarici ölkələrin, xüsusən də türk serallarının plagiatı olduğu söylənilir...

- Bir var plov yeyənin artığını yeyəsən, bir də plov yeyənin qabağından qalanı yeyənlərin artığını yeyəsən. Belə serialları mən ancaq bu cür qiymətləndirirəm. Bizdə kino ənənələri formalaşanda qardaş Türkiyə respublikasında hələ əsl kinonun nə olduğunu belə bilmirdilər. Hesab edirəm ki, bu cür seriallar cəmiyyət üçün heç bir mənəvi dəyər kəsb etmir.

- Aktyor bütün rolları oynamalıdı, yoxsa bunun bir qaydası var?

- Dünya praktikasında peşəkarlıq baxımından belə şey yoxdur. Amma dünyada bir-neçə belə aktyorun olduğunu danmaq olmaz. Ümumilikdə isə aktyorların xarakterindən aslı olaraq, onların oynadığı rol da fərqli olmalıdır.

- Gənc rejissorlara məsləhətiniz nədir?

- Əsasən dünya kino mədəniyyətini öyrənsinlər, eləcə də müasir texnologiyaları mənimsəməlidirlər. Çünki bu gün yaxşı kinonun yaranmasında əsərin gözəlliyi və rejissor peşakarlığı ilə yanaşı texnologiyanın da rolu əvəzsizdir.

- Qarşıdan gələn 2013-cü il ilə bağlı yeni layihələriniz varmı?

- 2013-cü il üçün iki böyük layihəm olacaq. Onun biri yenə də tariximizə aiddir. Mən bu layihəni verilişlər şəklində həyata keçirəcəyəm. Digər layihəm isə yad planetdən gələnlərlə bağlı olacaq. Bu gün Yer planeti və biz yad qüvvələr tərəfindən idarə olunuruq. Mən bu məsələləri də sənədli film şəkilində tamaşaçılara təqdim edəcəyəm.

Bahadur Qobustan

Ədalət.-2012.-20 dekabr.-S.6.