Şair Kələntər Kələntərlinin
xatirəsinə
Əlimdə bir şəkil var, xatirələrlə dolu bir şəkil.Bu vaxti ilə mərhum şair Kələntər Kələntərli ilə çəkilən şəkildi. Xəstə idi. Ona baş çəkməli idim, odur ki, dostumla şairin yaşadığı "Yeni Bakı" massivinə gəldik. Avqust ayı idi, rayonların birinə dostumla bir neçə günlük istirahətə gedirdim.Bakını çıxmagımıza az qalmışdı,Masazır qəsəbəsində idik,ani olaraq Kələntər müəllimi görmək istədim. Dostumdan xahiş etdim ki,Kələntər müəllimlə görüşək, ona bir baş çəkək və sonra yolumuza davam edək. Şair bir az nasaz idi.
Bir neçə adamdan şairin evini soruşduq,kimisə
axtardıgımızı görən bir
qonşu bizə
yaxınlaşıb,şairin hansı binada
yaşadıgını lap dəqiqliyi ilə,hətta
neçənci mərtəbədə qaldığını
da dedi.
Mərtəbələri
saya-saya pilləkənləri qalxdıq. Qapı
açıq idi, amma
nəzakət xətrinə qapını döydük.
İçəridən şair biraz da xəstə-hal səslə
"gəl" dedi.
İçəri
daxil olduq,hal-əhval tutduq,haradan gəlib hara getdiyimizi də
söylədim.Xoş gəlmisən, qardaşoglu, deyib bizə
əyləşməyə yer göstərdi.Mənə
şirin ləzgi ləhcəsiylə həmişə "qardaşoglu"
deyirdi. Əyləşdik.Otagın bir güncündə böyük
bir kitab rəfi var idi və bu rəfdə də zəngin kitabların oldugunu gördüm. Maşallah zəngin
kitabxananız var,-dedim.Kələntər müəllim isə
özünə məxsus bir cavab verdi,hələ bu
gördüklərin mənim kitablarımın dörddə
biridir.Hər dəfə mənzil dəyişəndə
kitabları özümlə daşıya bilmirəm,çoxu
it-bata düşüb.
Yeridir
deyim ki, Kələntər müəllim uzun illər boyu kirayələrdə
yaşayıb. Şəhərin neçə-neçə
yerində kirayənişin qalıb. Hər yerdə də
hörmət-izzət yiyəsi olub. Məhləyə
daxil olanda hamı ayağa durub, hörmət
ifadə eləyib.
İndi
bu şəhərdən uzaq yerdə təzə binada məskun
olduğu mənzili ona yerlisi, jurnalist, iş adamı Etibar
Sturvia bağışlayıb. Şəraiti də pis deyil. Buna
görə də Etibar müəllimə
sağ olsun deyirik. Şairin bu qoca, xəstə
çağında ona əl tutub, qulluğunda durub. Başqa məişət
qayğılarını da çəkib.
İşlədiyi Teleradio QSC şairdən
diqqətini heç vaxt
əsirgəməyib, o, şəxsən bir rəhbər kimi Arif Alışanovdan həmişə
razılığını ifadə eləyib.
Söhbətimiz
kitablardan başladı,söhbət əsnasında ondan dostum
üçün bir kitabını istədi.Evdə kitabın
olmadığını dedi,lakin sagalım dostuna sənin vasitənlə
yollayaram.Sagliq olsun,- dedim.
Balaca
otaqda şairin radiosu gözumdən yayınmadı,
yarızarafatla dedim Kələntər müəllim radionuz varsa
demək hər şey qaydasındadı, cavabı isə belə
oldu: "radiom 24 saat işləyir, onsuz bir anım yoxdu,
özümü radioyaya elə öyrətmişəm
ki..."
Radio
demişkən,mən Kələntər müəllimi bir
yaradıcı adam kimi radiodan taniyiram, yəni radioya işə
gəldiyim vaxtdan. Əmək fəaliyyətimə başlayanda ilk
xeyir-duamı da ondan
almışam. Kələntər Kələntərlini
atamın dostu, evimizin
qonagı kimi isə lap
uşaqlığımdan tanıyıram. Bir dəfə də onunla Dərbənddə toyda
olmuşuq,onda yaşım az
idi. Şairin kimliyini o vaxtlar
bir o qədər də
anlamırdım və heç vaxt da aglıma gətirməzdim
ki, illər sonra mən
bu ağsaqqal, nurani adamla bir
kollektivdə işləyəcəm və yaxud
onunla səmimi münasibətdə olacam.
Onun haqqında o vaxtkı təəssüratım belədir. Bakıdan Dərbəndə gedənə kimi yolda onu kim görürdüsə saxlayıb hal-əhval tuturdu. Vaxtı ilə Dərbənddə toyda çəkdirdiyimiz şəkil də bu gün mənim arxivimdədi, o şəkilə baxanda o illəri xatırlayıram. Dərbənddə iştirak etdiyimiz toy bir video lenti kimi gözlərim önündən keçir.
Bayaq qeyd etdim ki, Kələntər müəllimdən iş əmək fəaliyyətimə başlayanda xeyir-dua almışam. İşə təzə başladıgım vaxtlar idi. Əməkdaşı oldugum "Xalq yaradıcılığı" redaksiyasına gəlmişdi. Redaksiyanın bütün əməkdaşları da onun xətrini çox istəyirdi. O ərəfələrdə də ilk verilişim efirə getmişdi. Söylədi ki, verilişini dinlədim, bu mərtəbəyə də ona görə qalxdım ki, sənə bir daha uğurlar olsun, - deyim. Sözün düzü, redaksiyanın ən gənc əməkdaşı kimi bu müdrik, ustad şairdən, qocaman radio işçisindən xoş sözlər eşitmək mənə bir qol-qanad verirdi. Düşünürdüm ki, nə vaxtsa ondan bir müsahibə alaram, ancaq onunla müsahibəyə hazırlıqlı olmağı da qarşıma məqsəd qoymuşdum, çünki o radio-televiziya işini mükəmməl bilirdi, düşünürdüm ki, onunla hazırlıqsız həmsöhbət olsam müəyyən səhvlərə yol verərəm. Özümdən özüm üçün bir az da vaxt istədim. Bu vaxt ərzində də yaradıcılığı ilə daha da yaxşı tanış olmağıma qərar verdim.
İllər
keçdi, dörd ildən sonra müsahibə almaq
üçün ona zəng etdim, hal-ehval tutandan sonra
verilişimə dəvət etdiyimi söylədim, dəvətimi
qəbul edib məmnunluqla sabah gələcəyini dedi.
Səhərisi
günü görüşümüz baş tutdu. O,
vaxtından qabaq gəlmişdi. Həmişə
oldugi kimi bu dəfə də Kələntər Kələntərli
özünəməxsus səliqəli geyimdə idi. O, hər mövsümdə zövqlə və
səliqəylə geyinərdi. Cibində gəzdirdiyi daraqla da əlverişli
şəraitdə saçını darayardı. Əlində
də həmişə balaca bir çanta gəzdirərdi.
Geyim
insanın bütün xarakterini ifadə eləyir, hər kəsi
yaxından tanımayan adam insanın geyiminə baxıb,
xarakterini müəyyənləşdirə bilər. Qəribə
bir deyim də var, insanı geyiminə görə
qarşılar, ağlına görə yola
salarlar.
Deyirlər
söz vaxtına çəkər; doğurdan belədir. Bu il isə ondan aldığım
radio müsahibənin iki
yaşi olur. Nə yaxşı ki, vaxtında onun səsini lentin yaddaşına köcürə
bildim. Bəzən adama elə
gəlir ki, hələ qabaqda vaxt çoxdu, hər şeyi yerbəyer eləməyə
vaxt çatacaq, tələsməmək də
olar. Ancaq sən saydığını
say.
Kələntər Kələntərli enişli-yoxuşlu,
ağrılı-acılı bir həyat yaşayıb. Lap körpəliyindən
atasını itirib, ailənin yükü üzərinə düşdüyünə
görə azyaşlı
vaxtında bazarda tənbəki satıb, ailənin müəyyən
ehtiyaclarını ödəyib.
Lakin heç vaxtı həyata baxışları dəyişməyib,
həyat eşqindən
uzaq düşməyib,
daim yazıb ,yaradıb. Görünür onun qarşılaşdıgı
çətinliklər həmişə
ona mübariz olmağı aşılayıb.
Əslində elə həyatın
fəlsəfəsi də
budur.
Müsahibə zamanı ondan istədiyim suallara cavab aldım, ancaq gördüyü yaxşılıqları, qənşərinə
çıxan xeyirxah adamları heç vaxt unutmadığını
söylədi. Səməd Vurğuna rast gəlməsəydim Sayat nənəmin nağıllarını,
söylədiyi bayatıları,
əzbərlətdiyi şeirlərı
yaddaşımdan silib
atacayqdım, dedi.
Danışdıqca kövrəlirdi, yadına
tez-tez rəhmətlik
Sayat nənəsini salırdı və dəfələrlə də
nənələr qənimət
olur deyirdi. Axır vaxtlar
nənəsini yuxusunda
tez-tez gördüyünü
də söyləmişdi.
Söhbətimiz əsnasında doğulduğu
yurddan da söz düşdü, yurda baglılığından,
yurd canlılığından
da danışdı. Hətta
yarızarafatla dedi:
"Sudur kəndi Amerikanın ştatları
kimidi. Hər məhləsi bir
obadı, gör neçə yerə bölünüb, mən də Güney deyilen yerdə doğulmuşam. İndi o sakinlər
dünyanın hər
yerinə səpələnib".
Noyabr ayının 22-si idi, atam axşam evə gec gəldi. Kədərli və yorğun görünürdü, bir az da kövrək səslə: "Kələntər müəllim rəhmətə gedib, orada idik, - dedi, səhər tezdən də Qusara dəfnə getməliyik. Allah rəhmət eləsin.
Dəqiq bilirdim
ki, Kələntər müəllim Qusar rayonun Sudur
kəndindən idi.t Axı bayaq qeyd etdim
ki, vaxtı ilə aldığım radio müsahibədə o
doğulduğu,boya-başa
çatdıgı kəndindən
danışmışdı. O kənd Şah
dağının qoynunda,
ucalığında yerləşir.
Noyabr
ayının 23-ü isə onu doğma Suduru gözləyirdi.
Bu dəfə torpaqla
əbədi görüşə gedirdi, onu qara torpaq
qoynuna alacaqdı. Həmin gün
vaxta uyğun olmayan bir rüzigar
olub, Günəş dağları isidibmiş, şairin gəlişini
qarşılamaq üçün. Amma kəndliləri deyib ki, dünən dağlar qan ağlayırdı. Eşitdim
ki, şairi Küzün kəndində anasının
yanında dəfn eləyiblər. Vəsiyyət edibmiş.
Şairin
ölüm xəbəri məni sarsıtmışdı. Bir xeyli bu
həyatsevər insanın, böyük şairin ölümünü
qəbul edə bilmədim. Düzü, bu ölümə inanmağım gəlmədi.
Həyat eşqi böyük
olan bu adamın ölümü elə bil
ki, zarafat idi...
Mən
onun duzlu, koloritli söhbətlərini çox eşitmişəm,
radioya çox bağlı idi. Bütün
verilişlərimizi dinləyirdi. Müsbət işlərimiz
onu uşaq kimi sevindirdi.
"Bulağın" ən sədaqətli dinləyicisi idi. Dilin qatlarını və
qaynaqlarını bildiyi üçün
Bulağın vurğunuydu. Atamla tez-tez maraqlı
söhbətləri olurdu: "Tahir Talıblı, bu
sözləri hardan tapırsan", -deyirdi.
Onun şairliyi
qədimlərdən gəlmişdi. Azərbaycan ədəbiyyatının
dəyərlərini tam mənimsəmişdi.
Dünya ədəbiyyatını
yaxşı bilirdi. Oxumadığı əsər
az olardı.
Azərbaycan
xalq poeziyasını əzbər bilirdi. Şeirləri
Azərbaycan dilində doğulsa da ləzgicə yazmağı da
unutmurdu. Çoxlu kitablar müəllifi oldu.
Nə yaxşı ki, səkkiz cildliyi işıq üzü
gördü. Hələ
çapını gözləyən çoxlu
əsərləri durur.
Onun Azərbaycan
yazıçılarının həyatından,
yaradıcılığından yazdığı memuarlar xüsusi diqqətə
layiq əsərlərdi.
Allah rəhmət eləsin.
Savalan Talıblı
Ədalət.-2012.-26 dekabr.-S.6.