BU BİR TARİXİ CIXIŞDIR

Məhəməd Əmin Rəsulzadənin Həsən bəy Zərdabinin dəfnindəki nitqi

Həsən bəy Zərdabinin nəvəsi Rəbiyyə Zərdabi təqdim edir

M.Ə.Rəsulzadənin H.Zərdabinin dəfn mərasimindəki nitqi. "İrşad" qəzeti, N 122, 2 dekabr 1907; Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Əsərləri, I cild (Toplayanı, tərtib və transliterasiya edəni professor Şirməmməd Hüseynov). Bakı: Azərnəşr, 1992, s.150-151 (470 s.).

Həzarat! İndicə keçən natiq Əbülhəsən gördünüz ki, nə ürəkdən, ürəyinin ən dərin guşəsindən bugünkü hali-övzamızdən, şəhərimizin bir zülm-mücəssəm və qədr dəhşətnakə giriftar olmasından şikayət etdi. (s.150)

Bu bəlayi-əzimdən qurtarmaq, bu dəhşətli zülm və qəddarlar əlindən xilas olmaq üçün o təklif ediyordu ki, rəislərimizə yalvaraq, yaxaraq, taki onlar bizə rəhm edib yazıqlansınlar, bizim halımıza yanıb əhvalımıza çarəsiz olsunlar.

Heyhat! Möhtərəm natiq səhfdədir. Bizdə rəis yoxdur. Bizim rəislərimiz cəmaətimizin başına cəlladlar olmuşlar. Biçarə cəmaəti bu cəlladların əlindən qurtarmalıdır. Bu xilaslıq da cəmaətin öz əli ilə gərək olsun. Başqa bir yol yoxdur. Cəmaət özü-öz azadlığına gərək çalışsın. Rəislərə yalvarmaq, onlardan mərhəmət istəməklə onun halına heç bir fayda olamaz. Çün həmişə qoyun nə qədər xırıldasa, nə qədər nalə iltica etsə də qəssab onun dərisin soymağa, ətin çəkib taraş etməyə çalışar

İştə cəmaəti bu dərəcəyə çatdırmaq, öz həqqini alacaq mərtəbəyə yetirmək üçün onun gözlərini açmaq, Həqqi və batili ona bildirmək lazımdır. Dəyər ki, cəmaət öz həqq və ixtiyarını, öz bacarıq və gücünü bilsin, o zaman heç kəs onu sıxıntı altında saxlaya bilməz

Cəmaəti ayıltmaq, onu dərrakəli etmək üçün nə lazımdır? - maarif, maarif, maarif! Ancaq elm və bilik ilə cəmaət özünün nə olduğunu və nə edə biləcəyini qana bilər.

İştə bu yolda da təşyiinə yığışdığımız bu insan Həsən bəy Zərdabi mərhum işləyib ömrünü keçirmişdir. İştə bu qoca ədib də haman cəmaətin hər dərdinə dərman olan ürfan toxumlarını səpmişdir ki, bu barələrdə çox danışıldı və vaxt müsaidət etmədiyindən nitqimi uzun etməyib qurtarıram.Ayilin və bilin musəmanlarin atası ölmuşdur.

Həmin bu maarif mücahidi olan piri-rövşənzəmirə xitabən cəmaətin maarifmənd və mütərəqqi olduğunu özünə məslək tutan "Nicat" maarif cəmiyyəti tərəfindən deyirəm ki, yat, Allah sənə rəhmət eyləsin!!Ey Turk mucahidi!!!

Ədalət.-2012.-1 fevral.-S.3.