SƏDAQƏTLİ DOST İDİ O...

(Vahid Əlifoğlunun vəfatından iki il ötür)

Ömrün ixtiyar çağında ölümün labüdlüyü, həyatın əvvəli olduğu kimi, sonunun da mövcudluğu inkarolunmaz faktora çevrilir və istər-istəməz taleyin qisməti ilə barışırsan, bilirsən ki, geriyə yol yoxdur, necə deyərlər, qarşıda sıldırım qaya, sonra güclü külək səni dənizin ağuşuna atacaq! Nə qalacaq səndən? - Ancaq ömür payında rastına çıxan insanların yaddaşına hopan şirin xatirələri! Nədənsə, mən qismətinə iztirablı, kədərli illər, günlər düşən insanları daha çox xatırlayır, onların vaxtsız-vədəsiz ölümünə heyfislənirəm və bəlkə mən elə gəlir o adamlar uzunömürlü olsaydı, dünyanın müsibətlər, bədbəxtliklər yükü azalardı. Heyf, heyf, yalan, riya bilməyən, qanında, ruhunda paklıq, ləyaqət, təmizlik olan, mehribanlığı, istiqanlığı ilə qəlbimə hakim kəsilən bir insanın - Vahid Əlifoğlunun ölümü, nə qədər dözümlü olsam belə, sarsıtmaya bilmədi məni. Hər gün görüşmürdük, amma o, hər dəfə Biləsuvara gələrkən həmsöhbət olur, siyasətdən başlayıb, ev-ailə dərd-sərinə kimi hər şeydən danışardıq. Bəzən 15-20 dəqiqəlik görüşümüz 2 saata kimi çəkirdi. Çadır həyatı, ordakı aura öz yerində, lakin doğma yurd-yuvasından ayrılan, taleyin çətin sınaqları ilə üzləşərkən 5 kq düyü üçün, 5 kq şəkər tozu üçün sınan, əyilən, bir-birinə kəf gələn, bəzilərinin iyrənc xisləti odsuz-ocaqsız yandırıb-yaxırdı Vahidi. Qaçqın, məcburi köçkün həyatının çətinlikləri öz yerində, insan ləyaqətinin ayağa düşməsi, nadanlar tərəfindən tapdanması daha çox əzab verirdi ona.

Vahid məndən əvvəl Rac Muradovla RHİB-nın humanitar məsələlər üzrə müavini ilə dost olmuşdu. Səmimi, mehriban, isti münasibətləri var idi. Mən aparatda məsləhətçi işləyirdim, Vahid 3 saylı çadırın nümayəndəsi idi. İslər çox, qayğılar nə qədər desəng

Yaxından tanışlığımız 1994-cü ilin noyabrına təsadüf etdi. 32 il rayon qəzetinin əməkdaşı, jurnalist olduğumdan şair Vahidi dövrü mətbuatda tanıyırdım və sevirdim. Budur ilk məhrəm söhbətimiz:

- Haralısan, Vahid qardaş?

- Füzulidən, Seyid Əhmədli kəndindən.

- Rəhmətlik Vəzir Hacıyevi tanıyırdınmı?

Dərindən köks ötürdü:

- Mənim böyük qardaşım idi o. Daha heç nə demirəm.

Əlimi alnına söykəyib. Vəzirli günlərimə qayıdıram. Bir ay Bakıda kursda olmuşuq. O, "Araz"ın yazarı, mən "Məhsul"un məsul katibi. Bir otaqda qaldığımızdan, tez isinişmişdik bir-birimizə. Yoldaşlığımız, dostluğumuz tuturdu. Sonralar hərdən zəng edib, kefimi soruşurdu o. Ziyalı insan idi Vəzir, qələmə, sözə dərin hörmətlə yanaşırdı, fikir və düşüncələrində təzəlik, yenilik etmək bacarığına malik idi; ləyaqətini, şəxsiyyətini göz bəbəyi kimi qoruyurdu. Bir fikri hələ yaddaşımdan silinməyib. Deyərdi: partiyalı mətbuatda işləməyin yaman çətinliyi var. Fəhlə, kəndli aristokratına, binamusun, qeyrətsizin birinə orden-medal verirlər və səni də məcbur edirlər ki, ay aman, tez ol, onun haqqında təcili olaraq mədhiyyə yaz, tərifini ala buluda qaldır. V.Hacıyev arayıb-axtarırdı, bəzi insanlarda bizim görə bilmədiyimiz keyfiyyətləri qələmə alırdı. Onun səriştəli, sanballı yazıları tez-tez mərkəzi mətbuatda görünürdü. (o zamanlar "Kommunist", "Sovet kəndi", "Azərbaycan gəncləri" kimi qəzetlərdə çap olunmaq hər rayon yazarının hünəri deyildi).

Vahidlə Racın dostluğu ilə bağlı bir xatirə yarpağı:

Çadır şəhərciklərinə 4 maşın duru yanacaq (ağ neft) gətirilmişdi və onun bölgüsünü Ras Vahidə həvalə etmişdi. "Vahid insan psixologiyasını yaxşı bilir, kimin əyri, kimin düz olmasını tez ayrıd edib, haqqı nahaqqa verən deyil" - Rac bu qənaətdəydi və iş, əməl göstərdi ki, o, tamamilə haqlıdı. Nə isə, yanacaq paylandı və iki gün sonra bizim aparat iclasında əsl mərəkə qopdu: başqa bir şöbənin müdiri hamıya şok yaşatdıg O, birbaşa başçı Əli Babayevə dedi:

- Vahid Hacıyev yanacağın bir maşınını İmişlidə sataraq pulunu R.Muradova çatdırıbg

Racın dil-dodağı titrədi, nitqi tutuldu. O, elə sarsıldı ki, özünü müdafiə etməyə, bu böhtana cavab verməyə sanki söz tapmadı. Onu və Vahidi yaxından tanıdığım üçün mən qəzəblə, əsəbi halda ayağa qalxıb, onların hər ikisini müdafiə etdim, "bəsdirin, - dedim, -nə qədər şər-böhtan yolundan əl çəkməyəcəksiniz". Sonra özümdən asılı olmayaraq o şöbə müdirinə ən iyrənc, nalayiq söyüşlər verdim. Arxayın idim, qorxum yoxdu, çünki başçı mənim uzaq qohumum idi.

Vahidlə bağlı daha bir xatirə:

1997-ci ilin dekabr ayında Heydər Əliyevin Lissabon zirvə toplantısında uğurlu diplomatiyası Qarabağın lap tezliklə azad olunmasına inamı artırmışdı. Çayxana söhbətimiz yadımdadır: yamanca sevinirdi Vahid, gözlərinə bir dünyanın işığı dolmuşdu, az qalırdı qanad açıb doğma yurd-yuvasına dönsün. Mən nə qaçqın, nə didərgin ömrü yaşamamışam və çadır həyatının ağrı-acılarını heç zaman onun kimi duya bilməzdim. Amma nə etməli, təsəlli, ürək-dirək verməkdən başqa əlimdən nə gəlirdi:

- Yaxşı, düzünü de, torpaqlarımız azad olsa, qayıtsan o yerlərə və bir gün məni Seyid Əhmədlidə görsən, neylərsən?

- Boynunu qucaqlayıb, bağrıma basaram. Quzu kəsib kabab çəkərəm.

Başımı yellədim.

- Yox, Vahid, bunları saxlag Mən oralara gələn kimi, birbaşa gedərəm Yağlıvənd qəbirstanlığına - Vəzirin məzarını ziyarət edərəm.

Kövrəldi, papirosa dərin qüllab vurdu:

- Allah niyyətinə yetirsing Susdu, susdu və mən hiss elədim ki, çöhrəsini yenidən qatı duman aldı, ümid çırağı öləzidi.

- Heç inanmıram erməni alçaq o yerləri, bizim Qarabağı özbaşına boşalda. Arxasında rus dayanıb onların, rusun da hərbi texnikası, silah-sursatı dünyaya lərzə salırg Bir bənd şeirini dilə gətirdi.

- Təndir neynir yaş xəmiri,

Kündələmə boş xəmiri,

Taleyimiz daş xəmiri

Yoğrulmağı çox uzundu.

İş gününün sonuna az qalıb. Pəncərədən eşiyə baxıram. Narın payız yağışı, buludlu hava ovqatımı korlayır. Pah, budu, Vahid gəlir. O, binaya girib, otaqlara baş çəkir və mənim yanıma gəlir. Xoş-beş, salam-kalam.

- Gəldim məvacibimi alım, mühasib də yoxdu.

- Darıxma, qardaş, - dedim, - biz maaşı almışıq. Gedək boğazımızı yaşlayaq.

Süfrə arxasında ona uydurduğum yalan danışıram:

- Yuxu görmüşəm, Vahid.

- Necə yuxudu o?

- Hə, belədi də... Əlimə məbləği məlum olmayan pul düşüb. Fikirləşdim neyləyim onu? Çarəsini tapdım. Pulu verib Marsda torpaq alım və bütün erməniləri köçürüm ora, bəlkə canımız bu əclafların əlindən qurtara.

- Ə, ağluva dua yazdır. Getməzlər o əclaflar.

- Yox, qulaq as, Vahid, sən deyən qədər də avam deyiləm mən. Elan verəcəm: bir türk ailəsinə Marsa getmək üçün 100 min verirəm. Hə, bax onda tamahına bəs deməyən türklər axışacaq Marsa və ermənilər də düşəcək onların ardınca, bütün Qalaktikaya hay-küy salacaqlar ki, bəs Mars elə Mesropundu, Aşotundu, nə bilim, hansısa dığanındı...

Vahid gülür:

- Bax, bunu yaxşı uydurmusan. Sənə "beş".

Mən dərdə qardaş deyən Vahidə elə dözümlü, səbirli olmağı arzulayıram.

- Vahid əzizim, - deyirəm, ruhdan düşmə, naümüd şeytandı. Hansı şairinsə bir bəndi var:

Düşmə ruhdan səni bir

Dərdə düçar etsə fələk

Bu günün qəmlə keçib,

Bəlkə sabah xoş keçəcək!

... İki il öncə Respublika Təhsil Nazirliyi elan verdi ki, yeni dərsliklərin yazılması üçün yerlərdən təkliflər verilsin. Mən göstərilən ünvana məktub göndərdim. Yazdım ki, orta məktəblərin yuxarı siniflərində N.Gəncəvi, M.Füzuli, Ş.İ.Xətai, S.Vurğun... kimi dahilərlə yanaşı - onlar klassiklərdi heç olmasa. I-IV sifinlər üçün hazırlanan "Oxu", "Ana dili", "Azərbaycan dili" dərsliklərində V.Əlifoğlunun 2-3 şeiri çap olunsun. Niyə? Ona görə ki, sabahın, lap elə bu günün uşaqları bilsin ki, XX əsrin sonlarında çadır şəhərcikləri olub və erməni təcavüzkarlarının işğal elədiyi rayonların yüz minlərlə əhalisi çadır ömrü yaşayıb...

Vahidlə bağlı daha bir xatirə yarpağı.

Günəş od ələyir, bütün canlı bəşər Muğanın bürkülü havasından cana doyur; 40-45 dərəcəlik istidən hamı ağac kölgəsinə, sərinliyə həsrət çəkir... bazar günü evə zəng edir Rac Muradov:

- Maşını göndərirəm, gəl apparata, - deyir.

İş yerinə çatan kimi o, yenə tapşırıq verir:

- Zəng elə çadıra, qoy Vahid təcili gəlsin. İşimiz var.

Telefona qızı cavab verdi.

Atanı çağır dedim. Tapşırığı ötürdüm ona:

Qardaşlığın deyir: Vahid tez, sözündən də tez gəlsin Biləsuvara..

- Ə, bilərsən, nə olub?

- Mənə deməyib. Görəsən nəsə var. yəqin. Beləcə dedi: Vahid, qoy üzünü orda islatsın, burda qırxdırsın...

O, gələn kimi Rac mətləbini açdı:

- Hə, belədi, dostlar. Bütün ayı, günü hökumətə işləyirik. Gecəmiz yox, gündüzümüz yox. gəlin bu günü özümüzə baxaq.

Gedəyin "Şəlalə"yə!

- Ə, nə gözəl, vallah! Səndən bir dənədi, Rac! Ağlıva quzu kəsim, - Vahid dostunu təriflədi.

"Şəlalə" Masallıdan Yardımlıya gedən yolun sağındadı. Əsl cənnətdi. Hündürdən tökülən su dağların hörükləridi sanki. Ağacların kölgəsi can rahatlığı, əsl istirahətdi. Yeyib-içirik və başlayırıq çimməyə: suda zarafat, gülüş... onu yada salım ki, bura gələndə hər addımbaşı dilənçilər bizə əl açır, bir şey qoparmadan əl çəkmirlər. Biz suda olanda belə utanıb-qızarmadan qıraqda dayanıb, yalvar-yaxarla, Allaha, çörəyə, Qurana and içməklə, balalarımıza dua etməklə, pul istəyirlər. Rac da bu qeyri-adi missiyanı tapşırmışdır Vahidə. Yazıq Vahid tez-tez sudan çıxıb dilənənləri yola salırdı.

Hə, budu, axşam sərini düşüb və geri qayıdırıq. Masallıya çataçatda maşında nasazlıq olur. sürücü kapotu qaldırır. Rac deyir:

- Arağın suyu qayıdıb, çay içmək istəyirəm. Kimdə pul var? əlimizi cibimizə salırıq. Heç nə yoxdu...

- Bəs indi neyləyək? Pullarımız necə oldu, Vahid?

- Apardı dilənçilər..

Arxada oturan qardaşların "davası" başlanır. Zarafatlaşır, məzələnir, gülüşürük. Rac israrlıdı: çay olmasa, getməyəcəm. Bəlkə belə danışaq: sizin birinizin adını yazdıraq çayçının boc dəftərinə, necədi, hə?

- Əşi, yox, elə iş olar? Biabır olarıq.

Yaddaşım məni aldatmırsa, Vahid orda bir bənd deyir:

- Əlim cibimdən küsülü,

Cibimin üzü qara

İndi çay pulu üçün

Mən yazıq gedim hara?

Sürücü sükan arxasına keçən kimi Vahid tez soruşur:

- Pulun var, Nazim?

O, əlini piston cibinə salıb, dörd bükülən "Şirvan" çıxarır. Gözümüzə işıq gəlir. Çay içə-içə Rac yenə dostuna sataşır:

- Əşi, vallah o dilənçilər bizdən varlıdı... Mən bax, burda deyirəm: yadında saxla, qadaş, şairliyin, təmizliyin, ürəyiyumşaqlığın... Səni ömrün boyu ac qoyacaq... Adam dilənçiyə qəpik-quruş verər. Sən deyəsən....

Vahid onun sözünü kəsir:

- Düz deyirsən, qardaş. Mən hər əl açana bir manat verirdim. Qucağı uşaqlı bir gəlinin əlinə deyəsən o, bizə iki dəfə yaxınlaşdı "Şirvan" verdim. Neyləyim bəs, qadını, uşağı, şikəsti dilənən görəndə ürəyim bir tikə olur...

***

Vahidin ürək dostu R.Muradov haqqında bir neçə söz...

70-ci illərdə imtahan verərək, H.Əliyev təşəbbüsü ilə SSRİ-nin digər ali təhsil ocaqlarına üz tutan gənclərdən biri idi. Stavropal Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun mexanika fakültəsini qırmızı diplomla bitirmiş, Azərbaycan LKGİ MK-nın kəndli gənclər şöbəsinin müdiri işləmişdi. Atası vəfat etdiyi, ailənin tək övladı olduğu üçün, anasının yalvarışlarını eşidərək, rayona qayıtmışdı. Bu vəfasız dünyadan o da tez (1959-1996) axşam işdən evə dönərkən elə maşındaca keçinmişdi. Onun dəfn mərasimində mən matəm mitinqini açıb, bir neçə kəlmə söz dedim. Başçı Əli Babayev, müharibə veteranı Nabat Ağayevə, hərbi kommisar Gündüz Səmədov danışdılar. Sonra mərhumun yaxın dostu Vahid Əlifoğluna söz verdim. Qırıq-qırıq, boğula-boğula, güclə 5-6 kəlmə söylədi və dəsmalı gözünə basıb, hıçqırdı...

Biz R.Muradovun vəfatının 40-cı günü də Nərimankənd qəbiristanlığına getdik. Qarşılaşdığım mənzərə bütün vücudumu titrətdi. Sarsıldım. Molla yasin oxuyr, Vahid Əlifoğlu isə dostunun məzar daşını qucaqlayıb, səssizcə göz yaşı axıdırdı.

***

Mən bilərəkdən, şüurlu şəkildə Vahidlə bağlı ancaq yaşantılarımı, xatirələrimi önə çəkdim. Onun poeziyasının bədii tapıntıları, sözə qanad verməsi... haqqında yazmadım. Lakin reallıq budur ki, son illər rayonumuzun şadlıq saraylarında masəbəyilər həzin musiqinin müşayiəti ilə şövqlə, həvəslə "Biləsuvar" şeirini söyləyirlər. "Gənclik" parkında o masabəyilərin üçünü bir yerdə saxlayıb, soruşdum:

- Toylarda oxuduğunuz "Biləsuvar" şeirinin müəllifi kimdir? İkisi başını buladı, çiynini çəkdi... Üçüncüsü dedi:

- Hə, mən bilən, bizim çadır şəhərciyində şair var idi. Vahid Əlifoğlu. Şeiri o, yazmışdı. Orta yaşlı, qarayanız, ağ saçlı, kövrək duyğulu bir insan idi.

O şeiri oxuculara təqdim edirəm:

Biləsuvar

İgidlər yazıblar ayaq izlərin,

Sinənə peyğəmbər ocağı kimi.

Çiçəyi sayrışan geniş düzlərin,

Açıldı anamın qucağı kimi.

Halallıq, bərəkət adından keçib,

İllər il gətirib yaşının üstə.

Gündüzlər günəşin odundan keçib,

Gecələr ay doğar başının üstə.

Dünyanın sevdalı günləri çoxdu,

Toylara, nişana heyran qızların.

Kim deyir Muğanın ceyranı yoxdu.

Ceyrandan gözəldi, ceyran qızların.

Sən bir şirin nağıl, bir şirin yuxu,

Oğlunam gəlmişəm, ay Biləsuvar.

Ulu keçmişimin müqəddəs ruhu,

Öpüm torpağını qoy Biləsuvar.

... Hər insanın həyatdan getməyi əsl faciədi, sondu, onun yaxınları, dostları üçün ağır itkidi. Ona görə, məncə, ölümü vaxtlı, ya vaxtsız adlandırmaq düzgün deyil.

Bu yazıma nöqtə qoymaqdan əzəl "Bu dünya Vahidsiz qaldı" deyə alışıb-yanan, özünün yaşamaq həvəsi azalan Əbülfət Mədətoğluna böyük qardaş kimi öyüd-nəsihət vermək istəyirəm.

Ulu Yaradanın bir adı da dözümdü, səbirdi, əzizim! M.Ə.Sabir: "O hansı müşkül işdi ki, səbirlə asan olmasın".

Depressiyadan qaçmaq üçün təkliklə, tənhalıqla qol-boyun olma!

Hərdən qapını örtüb, öz-özünə danış. Yadına gülməli əhvalatlar sal;

Hərdən yazı stolunu döyəclə. Bir zamanlar Seyfəddin Dağlı bizə deyəndə ki, söz adamının stolu nağaradı, gülüşərdik. İndi başa düşürəm, yox, biz səhv etmişik, o kişi haqlıymış...

Vaxtın olanda bazara, tünlüyə baş çək. Müxtəlif xarakterli insanların danışığı, alış-verişi sənə ləzzət verəcək!

Əlibala Rəhimov

Ədalət.-2012.-11 fevral.-S.13.