İslamı tanıyaq, sevək və yaşayaq

III söhbət

"Ey insanlar! Sizi və sizdən öncəkiləri yaradan Rəbbinizə ibadət edin". (Bəqərə surəsi, 21-ci ayə)

Əvvəl də dəfələrlə qeyd etdiyim kimi İslamı tanımağın və sevməyin yolu Allahı tanımaqdan gedir. Çünki insan özünə yol və əqidə seçəndə həmişə bu yolun banisinin kimliyini, keyfiyyətlərini ədalətli olub-olmamasını bilməsi vacib olur. Təsadüfi deyil ki, ilk vaxtlar Peyğəmbər Rəhman olan Allahın elçisi olduğunu bəyan edəndə bir ərəb qadını həmin Rəhmanın kim olduğunu,nəsəbini soruşmuşdu (ərəblərdə bir adamı tanıyanda onun hardan olmasını,nəsəbini soruşardılar).Həmin vaxt Allah "İxlas" surəsini nazil etmişdir: "De: O Allah birdir.Allah möhtac deyildir! O, nə doğmuş,nə də doğulmuşdur.Onun heç bir tayı və bərabəri də yoxdur".Yəni Allahın heç bir şeyə ehtiyacı yoxdur.Əksinə,yaratdığı aləmlərin,məxluqatın Ona ehtiyacı vardır.Bəs onda görəsən Allahın insanı yaratmaqda məqsədi nə olmuşdur? Buna da cavabı Allah Quranın "Zariyat" surəsində vermişdir: "Mən insanları yalnız və yalnız mənə ibadət etmək üçün yaratmışam".Qalan şeylər isə yalnız məişətdir: işləmək,mənsəb,ailə,var-dövlət sahibi olmaq və sairə... İnsan yaradılışının əsas qayəsi Allahı ibadətə layiq tək İlah bilərək Ona ibadət etməkdir.Yəni Onun bütün əmrlərinə,qadağalarına,qanunlarına qeyd-şərtsiz uymaqdırgNə qədər ki, insanın yaradılış qayəsi Allaha ibadət etməkdir,onda bu ibadətin qaydalarını öyrənmək də isanın yaradılış qayələrindəndir.Çünki insan öz yaradılış qayəsi olan ibadətin yollarını bilməzsə,onda yaradılış qayəsi olan ibadəti də həyata keçirə bilməz.Çünki elmin nəzəriyyəsini bilmədən,onda bu elmi həyata keçirmək olmaz.

Allaha ibadətin yolu isə onu sevməkdən keçir.İnsan öz Yaradanını olduğu kimi,haqqı ilə bilsə,Onu sevməyə bilməz.

Allahın varlığını necə tanıyırıq? Allah özü və Peyğəmbəri vasitəsilə öz ad və sifətlərini bizə bildirib.Görək nədir bunlar?..

Allah ər-Rəhmandır-Mərhəmətlidir,əzəldən bütün yaradılmışlar haqqında xeyir və rəhmət iradə edəndir, sevdiyi, sevmədiyini ayırd etmədən bütün məxluqatını saysız nemətlərə qərq edən,həyatları üçün bütün zəruri ruziləri verəndir...g

Allah ər-Rəhimdir-Rəhimlidir, həddindən artıq mərhəmətedicidir.

Allah əl-Quddusdur-Müqəddəsdir Allah əl-Mumindir-Haqqı təsdiq edəndir, Ona sığınanlara aman verib onları qoruyandır.

Allah əl-Cəbbar-acizlərə, zəiflərə kömək edəndir, əl-Xaliq-Yaradandır, əl-Bəri-yoxdan var edəndir, əs-Səmii-hər şeyi,hər kəsi hər yerdə eşidəndir, əl-Basir-hər şeyi hər yerdə görəndir,Ondan gizli heç nə yoxdur,əl-Mövla-Havadardır,ən-Nasir-imdada çatandır, əl-Afuvv-çox bağışlayandır,əl-Kəbir-Əzəmətlidir, əl-Mütəal-hər şeydən Ucadır, əl-Həqq-Haqq olandır, əl-Mətin-Yenilməzdir, əl-Aliim- hər şeyi Bilən,xəbardar olandır, ət-Təvvəb-tövbələri qəbul edəndir, əl-Həkim-Hikmətlidir, əl-Kərim-səxavətli,əliaçıqdır, əl-Qarib-hər kəsə yaxın olandır, əl-Mucib-duaları,istəkləri qəbul edəndir, əl-Ğafur-çox bağışlayandır, əl-Vadud- çox sevən,nəvaziş göstərəndir, əl-Valiyy-dostdur, əl-Hafiz-Qoruyandır, əl-Fəttah- ən gözəl və insaflı hökm edəndir, əl-Basit-bol ruzi verəndir, əl-Mənnan- nemət bəxş edəndir, əl-Vakil-bəndələrinin işlərini ram edəndir, əl-Muhsin-sonsuz yaxşılıq edəndir, əl-Həsib-Ona təvəkkül edənlərə sahib çıxandır, Əş-Şafi-şəfa verəndir, əl-Muqit-hər kəsin ruzisini verəndir, əs-Səyyid-Ağadır, əl-Həkəm-ədalətli Hakimdir, əl-Vahhab-istəmədən verən,verdiyinin qarşılığını tələb etməyəndir, əl-Əlad-ən Ucadır, əl-İlah-məbud, ilahdır...

Ən əsası isə Allah Rəbbdir-Sahibdir.Bu Allahın bizim üçün ən önəmli olan adıdır.Təsadüfi deyil ki, Quranın ilk ayəsi məhz bununla başlayır: "Aləmlərin Rəbbi olan Allaha həmd olsun".Bir şeyin həm sahibi,həm də tərbiyəçisi olan varlıq Rəbb adlanır.Allah da bu kainatın,insanların Yaradanı olmaqla bərabər,həm də onun Rəbbidir-tərbiyəçisidir. Yəni Allah bizi yaratmaqla bizi özbaşına, başıboş buraxmamış,həm də bizim tərbiyəçimiz olmuş,bizə düzgün yol göstərmiş,bununla da bizi bəlalardan,pisliklərdən,bəlalara aparan yollardan çəkindirmək üçün Peyğəmbərləri vasitəsilə din və şəriət göndərmişdir.

Şübhəsiz ki,Allaha iman gətirmək, imanın əsaslarının ən mühümü,ən əzəmətlisi,ən təqdirəlayiq olanıdır.Allahın yuxarıda sadalanan ad və sifətlərinə iman gətirməyin müsəlmana,onun Rəbbinə etdiyi ibadətə çox böyük müsbət təsiri vardır.Bu adların mənasını bilmək insanda istər-istəməz həmin Rəbbə qarşı istək,sevgi yaratmalıdır.Çünki necə ola bilər ki,insan ona qarşı bu qədər mərhəmətli,rəhmli,nemət verici,qoruyucu,ədalətli,qarşılıqsız nemətlər bəxşedici Rəbbini sevməsin,ona ibadət etmək istəməsin...Axı insan ona ən az yaxşılıq edən bir insanı da sevir,ona hörmət edir,ona bunun əvəzində nəsə bir yaxşılıq etmək istəyir,onun xahişlərini,tapşırıqlarını yerinə yetirir.Bəs indi bizi bu dünyaya gətirən, özbaşına qoymayıb bizim tərbiyəmizlə, qorunmağımızla, ruzimizlə, şəfamızla məşğul olan bir Yaradanı necə sevməyə bilərik?Misal üçün, Allahın "əl-Ğaffər", yəni bağışlayan adının insanın Onu sevməsinə və Onun mərhəmətindən ümidini üzməməsinə böyük təsiri vardır.Allah sevgisi də öz növbəsində insanın dünya və axirət səadətinə nail olmasına və böyük xeyrə çatmasına gətirib çıxarır.Həmçinin,Allah sevgisi qulun öz Rəbbinə mükəmməl surətdə ibadət etməsi üçün ən böyük yardımdır və o hər bir xeyir qapısının açarıdır.İnsanın hər hansı əməli mükəmməl və Allahın istədiyi formada etməsi üçün ilk öncə Onu sevməsi gərəkdir.Çünki insan öz Rəbbini nə qədər çox tanısa,bir o qədər Ona yaxın olar,Ona daha çox ibadət edər,Ona qarşı günah işlətməkdən daha çox çəkinər.Allahı tanımaq insanların qəlblərində Ona qarşı sevgini yaradar və tədricən artırar.Çünki Allahın adları hər cəhətdən kamildir.İnsanların qəlbləri isə hər cəhətdən kamilliyi hər zaman sevir.İnsanın qəlbində Allah sevgisi qərar tutduqda isə əzaları da yaxşı əməllər etməyə müvəffəq olur.Nəticə etibarı ilə Allahın insanları xəlq etməkdə olan Hikmət-Ona ibadət etmək yerinə yetmiş olur. Peyğəmbər əlini sinəsinin üstünə qoyaraq demişdir: "Hər kəsin qəlbində bir ət parçası vardır.Həmin ət parçası təmiz olarsa,insan da düz olar,yox əgər düz olmazsa,insan da düz olmaz".Onda həmin qəlbi mütləq Allah sevgisi ilə doldurmaq lazımdır ki, ora daha başqa sevgi,başqa əməllər girməsin.Çünki qəlb heç vaxt boş qala bilmir.Ora Allah sevgisi girməsə,mütləq başqa sevgilər girəcək,Allah sevgisi olmayan qəlb isə sahibini Allahın sevmədiyi yollara yönəldəcək və bununla da insan həm bu dünyasını,həm də Axirətini itirmiş olacaq...g

İndi bizə bu qədər nemətlər verən Allah həqiqi sevgiyə layiq deyilmi?..Əlbəttə,hamı bir ağızdan cavab verəcək ki, əlbəttə layiqdir və biz də Onu sevirik.Amma görəsən həqiqətənmi belədir?..

Nə qədər insanlar var ki, "mən iman gətirdim" deməklə işin bitdiyini zənn edirlər.Bir o qədər də insanlar var ki, "mən Allahı sevirəm" deməklə də işin bitdiyini zənn edirlər.Ətrafımıza baxaq...Kimisə sevdiyini bildirənlərin bu sevgisi yalnız dillərində deyilən sözlərdən ibarətdirmi?..Yoxsa bunun isbatı üçün bəzi şeylər tələb olunur? Məsələn, baxıngSevənlər sevdiklərini nə ilə isbat edirlər?Bunu çox aydın görəcəksiniz ki,sevdiklərini təsdiq edən bir çox sübutlar vardır.Yəni bu quru-quruya bir "sevirəm" demək deyildir.Ətrafa baxsaq,bunu çox dəqiqliyi ilə görəcəyik. "Sevirəm" deyənlər sevdiklərinin yolunda hər şeyə,hətta ölümə də hazırdırlar.Bu, gündəlik həyatda rast gəldiyimiz sevmənin isbatlarıdır.Adi həyatda sevginin bir isbata ehtiyacı olduğunu gördüyümüz halda, Allahı sevmənin yalnız quru sözlə deyilməsinin kifayət olması ilə razılaşmaq olarmı?Əlbəttə yoxgƏslində isə, "mən Allahı sevirəm" kəlməsini adi sözlə deyib,bunu əməllə isbat etməyənlərin özləri belə bu sözlərinə inanmırlar.Bu yalnız Şeytanın və öz nəfslərinin onları aldatmasıdır. "Allahı sevirəm" demək yalnız quru sözlə olmur,bunun üçün bu sevgini isbat edəcək əməllər də vacibdir,əks təqdirdə bu artıq əsl sevgi olmayacaqdır.Necə olur ki, insan sevdiyinə sevgisini sübut etmək üçün çox qəhrəmanlıq etməli,əzablara dözməlidir,onun xahişlərini canla-başla yerinə yetirməlidir, amma Allaha olan sevgisini sübut etmək üçün bircə quru söz deməsi kifayət edə bilər?.. Əlbəttə yox...Çünki bu heç adi məntiqə də sığan fikir deyil. Deməli,Allahı sevdiyini bildirən şəxslərdən bir çox əməllər tələb olunur ki,bunlar da Allahdan başqa ibadətə layiq haqq Məbud (İlah,ibadət edilən) olmadığına, Mühəmmədin də onun qulu və elçisi olduğuna tam ixlasla şəhadət etmək, şirkdən(Allaha ibadətdə şərik qoşmaqdan) və şirk əhlindən uzaq olmaq,namaz qılmaq,oruc tutmaq, Allahın dostları ilə dost,düşmənləri ilə düşmən olmaq və sairədir... Bu sadalananlar və İslamın əmr etdiyi digər əməllər olmadan heç kim Allahı sevdiyini iddia edə bilməz,iddia etsə də belə,Allah tərəfindən qəbul olunmaz.

(Ardı var) Azər Əzizov advokatazer@mail.ru

Ədalət.-2012.-10 fevral.-S.4.