HAMINI GÜLDÜRƏN...

Özü isə qəm çəkən şair

Bəribaşdan deyim ki, onunla şəxsi tanışlığım olmayıb, uzaqdan-uzağa tanımışam. Amma felyetonlarını, şeirlərini, publisist yazılarını, xüsusilə bəhri-təvillərini sevə-sevə oxumuşam. Aktyorlarımızın ifasında bunları dinləyəndə özümü gülməkdən saxlaya bilməmişəm. Və mənə elə gəlib ki, bu misraların, bu düşüncələrin sahibi dünyanın ən güləyən insanlarından biridi. Lakin sonralar onu şəxsən tanıyanlarla olan təmaslarım məndə yanıldığımı və Rüfət Əhmədzadəni bir şair, bir insan kimi yaxşı tanımadığımı mənə anlatdı. Gördüm ki, şeirləri ilə, felyetonları ilə bizləri güldürən və hətta gülməkdən qəşş etdirən, gözümüzü yaşardan Rüfət Əhmədzadə Cəlil Məmmədquluzadə məktəbinin "Molla Nəsrəddin" ənənəsinin davamçısı kimi həm də düşünəməyə çağırır. Biz isə ancaq gülürük. Özü də nəyə güldüyümüzün fərqinə varmadan...

Bu günlərdə mənə bir kitab hədiyyə etdilər. Kukla Teatrında çalışan və xətrini çox istədiyim bir xanım - Səidə Haqverdiyeva kitabı mənə bağışlayarkən sözarası bildirdi ki, kitab Rüfət müəllimin oğlunun, yəni Zülfüqar Rüfətoğlunun ön sözü ilə başlayıb. Burada toplanan şeirləri də, bəhri-təvilləri də Zülfüqar müəllim özü seçib, sıralayıb. Bir övladın ata irsinə belə qayğısı, yəni isti, anlayışlı münasibəti təbii haldır. Ancaq burada bir məqam var ki, tərtib olunan kitabın ümumi görünüşü ilə yanaşı, onun daxili silsiləsinin bir-birini tamamlamasına ustalıqla yanaşmaq, bunun öhdəsindən gəlmək gərəkdir. Mən kitabı oxuduqca ürəyimdən keçən bu duyğuların öz yerində olduğuna tam əmin oldum və Rüfət Əhmədzadənin şeir düzümündə zamanı, mövzunu bir-biri ilə bağlayan ümumi ahəng məni həm keçmişə apardı, həm də bu günlə qarşılaşdırdı. Məsələn:

Tanış var ki, görəndə

Ürəyin dağa dönür.

Tanış var ki, görəndə

Adam yumağa dönür

Doğrudan da bu gün hər birimizin ayrı-ayrılıqda kifayət qədər tanışlarımız var. Hətta bəziləri ilə o tanışlığı dostluğa çevirməyə çalışırıq. Amma bəziləri ilə də tanış olduğumuz günü söyürük. Onunla qarşılaşmaqdan qaçır, görəndə özümüzü görməməzliyə vurmaq istəyirik. Çünki bu adamlar hara gəldi, necə gəldi yapışan at milçəyidi.

Rüfət Əhmədzadə bu tanışlıqdan insanların nələr çəkdiyini poetik bir şəkildə oxucuya çatdırmaqla onu düşündürmək, onu mənasız, əsəb gətirən, baş ağırdan, özü də cəmiyyət və millətə faydası olmayan tanışlardan çəkinməyə, daha doğrusu, çəkindirməyə çalışır. Hətta anlayış olmayan yerdə bir-birini dərk etmək, bir-birinin varlığını, kimliyini qiymətləndirmək bacarığı olmayan ailədə belə münasibətlərin ötəri olduğunu, yalnız nəyinsə xatirinə birgə yaşadıqlarını diqqətə çatdırır. Əslində bu heç də bütöv, necə deyərlər, köklü-köməcli yaşam deyil. Bir halda ki, şair demişkən:

Şair əkrlə soruşdu

Bir dəfə arvadından:

- Mənim kitablarımdan

Hansını xoşlayırsan?!

Düz de, sən mənim canım,

Qorxma, qaralmaz qanım.

Arvad dedi:- Əzizim,

İnan, dədəmin canı

Dünya qədər sevirəm

"Əmanət kitabçanı".

Bəli, bu gerçəkliyin təkcə etirafı deyil. Bu həm də maddiyyat üzərində qurulan bir ailənin şair qələmində yayımlanan görüntüsüdü. Və biz bu beş-altı misralıq şeiri oxuyub gülərkən ürəyimizin ağrıdığını da hiss edirik. Amma təəssüf ki, bəzən gerçəklik hansı formada deyilir deyilsin, nə qədər bər-bəzəkli, yumorlu diqqətə çatdırılır çatdırılsın, anlamayan anlamır. Çünki onların anlamaq duyğus daşlaşıb. Ona görə də Rüfət Əhmədzadə özünün satirik qələminin mürəkkəbini bir az artırır. Düşünür ki, bəlkə nə isə edə bildim.

İndi enişlik də yoxuşdur mənə,

Əyriliyim varsa da xoşdur mənə.

Mənalı sözlər belə, boşdur mənə

Əyrini töhmət də hamar eyləmir,

Hər nə deyirlər, mənə kar eyləmir.

Bugünkü inkişafımızın sevindirci məqamları çoxdur. Lakin kəm-kəsir, yarıtmaz iş, nöqsanlar da kifayət qədərdi. Elə Rüfət Əhmədzadənin "Müalicə" şeiri də həmin o nöqsanlara dolayısı ilə vurulan işarə, tuşlanan oxudur. Şair yazır:

Qaynanamın olmuşdu

Eniylə uzunu bir

Gördüm arıqlamaqçün

Hər il kurorta gedi

...Bir gün də tutduq xəbər

Halı oldubdu xarab

Köklüyün təzyiqinə

Arvad gətirməyib tab

Vaxtı fötə verməyib

Yollandıq kəndimizə

Bir yük maşını tutub

Onu gətirdik bizə.

Saxladıq evimizdə

Bakıda - Yasamalda

Bildik düzələcəkdir

Olsa biz olan halda...

Göründüyü kimi, Bakıdakı məişət problemləri, qayğılar, yəni çoxmərtəbəli binaya su daşımaq, zibil atmaq, bazar-dükana getmək, marşrutlardakı basabaslar, bir sözlə, eniylə uzunu bir olan qaynananı üçlük taxtaya çevirən bir gerçək həyat. Bu şairin reallığı təkcə yumorla ifadə etməsi deyil. Həm də insanın düşdüyü durumun müvafiq ünvanlara çatdırması üsuludur. Axı həmin qurumlarda da çalışanların sevimli qaynanaları var. Yəqin ki, onlar qaynanalarına əziyyət çəkməyə imkan verməzlər.

Doğrudan da bugünkü müstəqilliyimizin üzümüzə geniş imkanlar açdığı danılmazdır. Bir azacıq maddi durumu olan hər kəs təkcə məmləkəti deyil, dünyanı da dolaşmaq arzusuna düşə bilər. Lakin böyük sıxıntılarla yaşayan insan zümrəsi var ki, onların arzuları elə yuxuları kimi də çin olmur. Buna baxmayaraq, hansı yollarlasa gəzmək, qazanmaq, görmək, ehtiyat toplamaq adamlar da yetərincədir. Bu ehtiyatbazların əslində bir adı da ehtiyatzadədir. Şair onların durumunu qələmə alarkən sözarası özünü də diqqətə çatdırır və yazır:

Çox gəzmisən, ay dost,

Bilirəm çox da bilirsən.

Mən gördüyüm ancaq

Balakən, bir də Ələtdi.

Doğrudan da rəhmətlik Rüfət Əhmədzadənin sözünə qüvvət, elə mənim də gördüyüm Biləcərdi, bir də "Azərbaycan" nəşriyyatı.

"Sizin ilə, gülə-gülə" kitabının hər bir misrası, hər bir sözü ayrıca bir diqqət tələb etsə də, mən burada iki məqama zamanına uyğun olduğu üçün diqqət ayırıram. Onlardan biri bu gün hamının kitab yazmağı, şeir xəstəsi olmasıdır. Az qala qarşılaşdığımız hər kəs öz kitabından, öz şeirindən söhbət açır. Bax, bunu zamanında görən Rüfət Əhmədzadə yazırdı:

İlk şeiri çatmamış obaya-elə,

İkinci şeirini o yazdı belə:

"Öz şair oğlunu dinlə, ey vətən,

Sənət bağçasında bir bülbüləm mən..."

- Göründüyü kimi, cəmi bir şeirinin mürəkkəbi qurumamış artıq özünü vətənin şair oğlu sayan və vətənlə iddialı danışıb haqq uman, şöhrət soraqlayan yazarlarımız bu gün də yetərincədi. Kitabda mənim üçün, elə oxucular üçün də həmişə maraq doğuran mövzulardan biri də saxta din xadimləri, din pərdəsi altında gizlənib müxtəlif fırıldaqlarla məşğul olan mollalar və onların yolunu davam etdirənlərdi. Bu gün nəzir qutularının böyründə əyləşib özlərini din pərdəsi ilə daldalayanlar şairin diqqətindən yayınmayıb. Ona görə də şair yazır:

Ay kişi, mən yağlı yer görməmişə pir kimi

Üzdə fağır bəndəyəm, dalda da lap şir kimi...

Düşünürəm ki, Rüfət Əhmədzadənin bizləri güldürən, həm də düşünməyə çağıran bu kitabı oxucuların zövqünü oxşayacaq, ürəklərincə olacaq. Çünki bu kitabda bizim hər birimiz öz qüsurlarımızı əgər istəsək görə biləcəyik. Bizi güldürüb özü qəm çəkən Rüfət Əhmədzadəyə "Ruhun şad olsun!" duası ilə:

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2012.-29 fevral.- S.7.