ÜRƏYİNİZ AĞRIYIRSA...

Onda vaxtında həkimə müraciət edin ki, infarkt keçirməyəsiniz

Yaz və payız mövsümlərində ürək-damar xəstəlikləri olan insanlar bir çox çətinliklər yaşayırlar. Daha doğrusu, onlar bu mövsümlərdə özlərini narahat hiss eləyir və tez-tez həkimə müraciət edirlər. Bir balaca da səhhətinə laqeyd yanaşan xəstələrin sonradan vəziyyəti ağırlaşır və onlar çətin vəziyyətdə xəstəxanalara çatdırılırlar. Bu və ya digər məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün Elmi-Tədqiqat Kardiologiya İnstitutunun həkim-kardioloqu, tibb elmləri namizədi Rafiq YUSİFLİYƏ müraciət etdik. O dedi:

Mövsüm dəyişiklikləri ilə əlaqədar olaraq bir çox ürək-damar xəstəliklərinə düçar olan insanlar həmin dövrü çox çətin keçirirlər. Başqa sözlə demiş olsaq payız və yaz fəsli başlayanda ilk günlərdə onların səhhətində yenidən bir çox problemlər baş qaldırır. Belə xəstələrin ya qan təzyiqi yüksəlir, ya da ürəklərinin müxtəlif nahiyələrində kəskin ağrılar hiss eləyirlər. Təbii ki, hər bir xəstə ilk növbədə özü-özünün həkimi olmalıdır. Yəni ürəyində kiçik də olsa ağrı hiss edən adam bunu soyuqqanlıqla qarşılamamalı və vaxtında müayinədən keçməlidir. Fəsil dəyişkənliyində ürək-damar xəstəliklərinə mübtəla olan insanlar vaxtı-vaxtında həkim tərəfindən yazılmış dərmanları qəbul etməlidir. Bu dərmanlar zamanında qəbul edilməyəndə istər-istəməz pasiyentin səhhətində müəyyən problemlər özünü göstərməyə başlayır.

Təbii ki, yaz mövsümü qanın qaynayan vaxtıdır və bu mövsümdə bir çox xəstələr bayaq dediyimiz kimi, havaların kəskin dəyişməsi nəticəsində səhhətində müəyyən problemlər hiss eləyir. İlk növbədə bu problemlərin qarşısını almaq haqqında fikirləşmək lazımdır. Yəni vaxtında müalicə həkimləri ilə əlaqə saxlamaq və onların məsləhətlərini dinləmək çox sərfəlidir. Düzdür, bəzi hallarda bizim pasiyentlər xəstəxanaya gedib həkimə müraciət etməyə bir o qədər də önəm vermirlər. Amma nahaq yerə. Çünki hər hansı xəstə vaxtında müayinə olunanda onun müalicəsini də aparmaq asan olur. Təəssüf ki, bizim əksər pasiyentlərimiz zamanında həkimə müraciət eləmirlər. Bu da müəyyən ağır fəsadlarla nəticələnir.

Yaz mövsümündə insanlarda, xüsusən də yaşlı nəsildə immunitet zəifləyir. Orqanizm zəifləyəndə isə hər hansı xəstəliyə qarşı müqavimət azalır. Yəni adi qripə və digər infeksion xəstəliklərə yoluxmağın özü də ürək-damar xəstələrinə çox mənfi təsir göstərir. Ona görə də yaz mövsümündə pasiyentlər səhhətlərinə qarşı daha diqqətli olmalı və "S" vitaminləri ilə zəngin olan tərəvəz məhsullarını daha çox qəbul etməlidir. Üstəlik limon, portağal, naringi və digər meyvələrdən də istifadə edilməsi immuniteti möhkəmlədir və insanlarda müqaviməti artırır. İnsanın da sağlamlığı yerində olanda hər hansı xəstəliyə qarşı daha davamlı olmağa şərait yaradır.

Ümumiyyətlə, ürək-damar xəstəliklərinə düçar olan insanlar özlərini ətraf mühitin təsirindən qorumalı, küləkli havalarda çox gəzməməli və piyada hərəkət etməyə üstünlük verməlidirlər. Burda düzgün qidalanmanın da böyük əhəmiyyəti var. Bir də görürsən ki, axşam saatlarında ürəyində problem olan pasiyent ağır yeməklər yeyir və bundan sonra ürəyində ağrılar hiss eləyir. Təbii ki, ağır yeməkləri yemək olar, ancaq bir şərtlə: günorta saatlarında bu yeməklər və qidalar qəbul olunsa, onun həzmi də gündüz saatlarında daha rahatlıqla başa çatar. Yəni xəstə çətin vəziyyətə düşməz və əlavə problemlər yaşamaz. Axşam saatlarında əgər hər hansı ürək-damar xəstəsi yemək istəyirsə, yüngül qidalardan istifadə etməlidir. Burda qatıqdan tutmuş, digər qidaları yada salmaq olar. Ən başlıcası hər bir xəstənin həkimin məsləhətinə diqqətlə qulaq asmasıdır.

Günəşli havalarda və eləcə də maqnit sahəsinin daha çox olduğu məqamlarda ürək-damar xəstələri yenidən bəzi problemləri labirintinə düşür. Çünki atmosferdə şüalanmanın çoxalması və eləcə də digər zəhərli kimyəvi maddələrin artması bilavasitə ürək-damar problemi olan insanların səhhətinə pis təsir eləyir. Çünki atmosferdə olan maddələrin bəziləri insan orqanizmində olduğu üçün sanki bu bir-biri ilə toqquşur və yenidən xəstənin səhhətində problemlərin baş qaldırmasına şərait yaradır.

Bir sözlə, ürək-damar xəstəlikləri olan insanlar daim nəzarətdə olmalı, həkimlərin məsləhətlərini dinləməli və buna da uyğun hərəkət etməlidir. Ən başlıcası onlar sağlam həyat tərzi keçirməli, piyada gəzməli və təmiz havada olmalıdırlar. Üstəlik də bu gün insanlar əsəblərini cilovlamağı da bacarmalıdırlar. Bəzən görürsən ki, qan təzyiqi yüksək olan pasiyentlər bellərindən və digər nahiyələrindən qan götürtdürürlər. Bunun bu və ya digər dərəcədə müsbət nəticələri var. Tibbdə belə bir qayda var ki, qan qaynayan vaxtı bəzi xəstələrin damarından qanı çəkib onun yan hissəsinə vururlar.

Elə bunun özü də müəyyən profilaktikaya və xəstələrin səhhətlərində problemlərin aradan qaldırılmasına yönəldilib. Bəzən pasiyentlər mənə sual verirlər ki, biz spirtli içki qəbul edə bilərikmi? Tibb elmində bu məsələyə birmənalı yanaşılmır. Ona görə ki, bir çox mütəxəssislər məsələhət bilir ki, gün ərzində 50-60 qram təmiz arağın qəbul edilməsinin insan səhhətinə heç bir təhlükəsi yoxdur. Eyni zamanda, qırmızı şərabın qəbul edilməsi də damarlardakı problemi müəyyən qədər aradan qaldırır.

Sirr deyil ki, damarlarda ateroskleroz da yarana bilər. Bunu isə məyyən etmək indi o qədər də çətin deyil. Düzdür, bir vaxtlar bu çətin idi. Həkimlər ancaq ürəyin səsinə, damarların xarici görünüşü və sərtliyinə, sonralar isə döş qəfəsinin rentgen müayinəsinə əsasən iri damarlarda, aortada ateroskleroz, bəzən isə anevrizma olduğu barədə fikir deyə bilirdilər. Bu isə damarların çox ağır zədələnmə mərhələsində mümkün idi. Hazırda xeyli muayinə üsulları vardır ki, arteriya damarlarında aterosklerozu, damarlariın daralma dərəcəsini və sair müəyyən etməyə imkan verir. Exokardioqrafiya müayinəsi böyük damarların (qarın aortası, yuxu, bud arteriyası və s.) divarların qalınlaşması, sklerozlaşması, qan axınının sürəti, damar divarındakı anevrizmaları və s. müəyyən etmək üçün asan, heç bir ziyanı olmayan müayinə üsuludur.

Ən yaxşı informasiya verən müayinə, damara xüsusi rentgenkontrast maye vurmaqla aparılan və çoxlarının yaxşı tanıdığı angioqrafiyadır. Xüsusilə koronar, böyrək, aşağı ətraf damarların qaralma yerləri və dərəcəsi bu müayinə ilə dəqiq müəyyən olunur. Müayinənin orqanizmə ciddi ziyanı yoxdur. Demək olar ki, təhlükəsizdir. Onun nəticəsində əsasən diaqnozun dəqiqləşdirilməsi və müalicə taktikası (dərman, stent, şuntlama və s) müəyyənləşdirilir.

Son illər damardaxili ultrasəs müayinəsi ilə damarlardakı düyünlərin harda yerləşməsi, zədələnməsi və ölçülərinin daha dəqiq müəyyən etmək olur. Hələlik geniş, kütləvi istifadə olunması da koronar damarlarının vəziyyətinin angioqrafiya olmadan da müəyyən etməyə imkan verən üsullar üzərində tədqiqat aparılır.

Sözümüzün canı ondan ibarətdir ki, ürək-damar xəstələri hər iki mövsümdə öz səhhətlərinə ciddi yanaşmalı və tövsiyə olunan məsləhətlərə qulaq asmalıdır. Ən azından ona görə ki, onlar ağır vəziyyətdə xəstəxanaya gətirilməsinlər.

Faiq QİSMƏTOĞLU

Ədalət.-2012.-2 mart.- S.4.