"Orda bir idarə rəisi dedi ki, jurnalist gəlir yanıma, beş manat verirəm az qalır qarşımda dombalaq aşsın"

"Həmkar"ın 14-cü sayının qonağı mətbuatımızın tanınmış imzalarından olan Elməddin Muradlıdır. Müsahibim özü haqda

"Mənə dedi ki, a bala, özünü əngələ salma, nə işin var rəislə?"

- 1995-96-cı illərdə "28 May" metrosunun yanından keçib harasa gedirdim. Gördüm ki, biabırçılıqdır. Üfunət iyi gəlir hər yerdən. Öz-özümə düşündüm ki, kaş jurnalist olaydım, bunu yazaydım. Sonra elə oldu ki, 1999-cu ildə Naxçıvan universitetinin jurnalistika fakültəsinə qəbul olundum. Həmin il də indi çalışdığım "Üç nöqtə" qəzetində işə başladım. Qəbul olunduğum barədə xəbəri alandan üç gün sonra mən bu qəzetdə ilk yazı ilə çıxış etdim. Yadimdadi, küçədə maşın yuyan bir uşağı danışdırmışdım. Deyirdi polislər məndən pul almır. Çünki rəisin maşınını pulsuz yuyuram. Anam evdə oxumuşdu bu yazını. Mənə dedi ki, a bala, özünü əngələ salma, nə işin var rəislə? O vaxtdan necə oldusa kriminal sahədə yazmağa başladım. Sözün düzü, Naxçıvan universiteti özəl olduğu üçün ürəyimcə deyildi. İş elə gətirdi ki, 2001-ci ildə əsgər getdim, ondan üç ay əvvəl isə "Bizim Əsr" qəzetində işləyirdim. Orda cəmi üç ay işlədim və əsgərliyimi qurtarmağa bir az qalmış xəbər aldım ki, Naxçıvan universiteti bağlanıb. Mən də testlə qəbul olunduğumçün sənədlərimi veriblər Bakı Dövlət Universitetinə. Burda məni şifahi imtahan edib jurnalistika fakültəsinə qəbul elədilər. Ona kimi çoxlu yazılarım dərc olunmuşdu. BDU-da ikinci kursu yenidən oxumalı oldum. Beləcə qiyabi təhsil ala-ala işlədim. Amma etiraf edim ki, BDU-ya düşməyi hələ də bəxtim gətirmək kimi qəbul edirəm.

- Deyəsən mübahisəpərəstsən bir balaca.

- Mübahisəni hər adamla etmirəm. Nəyə görə? Çünki bəzən baxırsan ki, qarşındakı hardasa eşitdiyi bir şeyi həqiqət kimi qəbul edir və bunu sübut etməyə çalışır. Həmişə belə vəziyyətlərdə başımı tərpədib "hə" deyirəm. O adam da danışır, vəssalam. Amma haqlı olduğumu bildiyim yerdə günlərlə mübahisə edə bilərəm. Əsas odur ki, sən həqiqəti deyəsən. Bilirəmki, üzdə sən deyəni qəbul etməyənlər onsuz da daxilən bunu qəbul edirlər.

"Bir dəfə gəmidə qız mənə o qədər baxırdı, göz-qaş eləyirdi..."

- Sosial durum əksər jurnalistlərin yaralı yeridir. Bəs sənin?

-Mən də əksəriyyətdən heç vaxt geri qalmıram. Jurnalistləri həmişə üç yerə bölürəm-əsl jurnalistlər-bunlar artıq çox az-az rast gəlinən insanlardı, özlərini məmur kimi aparan jurnalistlər-bunların sayı həddindən artıq çoxalıb-və ortabab yaşayan, həm də çalışan jurnalistlər. Mən bax bu axırıncı qrupdayam. Buna da şükürlər olsun.

- Həmkarlar arasında sənin bir ləqəbin də var. Bu haqda özün danışsan yaxşı olar.

- Hə, mənə əmi deyirlər. O da "Üç nöqtə"də qoyulmuş bir addır. Hələ 6-7 il əvvəl burda işçilər çox idi, əksəriyyəti də gənclər. Həmişə qızlardan çay istəyəndə deyirdim ki, əmi qurban mənə çay gətir. Beləcə, bir də baxdım ki, uşaqların yarıdan çoxu mənə əmi deyir. Əvvəl xoşum gəlirdi, indi yox. Jurnalistikanin dərdi bir yana, öz dərdim məni elə günə salıb ki, yaşımdan 4-5 il yaşlı görünürəm. Hətta küçədə məndən yaşca böyük birinin dayı deməsiylə də rastlaşmışam. Əslində isə bu ilin yanvar ayında 30 yaşım tamam oldu. Bir dəfə gəmidə qız mənə o qədər baxırdı, göz-qaş eləyirdi... Gəmidən düşəndə arxadan çiynimə vurdu ki, dayı, icazə ver keçim. Çox pis olmuşdum.

- Jurnalist müsabiqələriylə aran necədir?

- Belə müsabiqələrin tərəfdarıyam. Ən azından jurnalist həmkarlarımızdan kimsə qalib gəlib evinə pul aparacaq, ad qazanacaq, bir diplom alacaq. Bu yaxşı haldır. Amma belə müsabiqələri gözdən salmaq, buna həyasızcasına yanaşmaq olmaz. Özünü jurnalist hesab edən elə adamlar var ki, müsabiqə adı eşidən kimi gözlərinə işıq gəlir. Bəzən eyni adamların adına rast gəlirik. İnanın ki, mən onların yerinə utanıram. Ombudsman Aparatında bir müsabiqəyə yazı yazıb birinci yeri tutdum. Beş ildir ora yazmıram, utanıram. KİVDF-yə 2 dəfə yazmışdım, üçüncüdə qalib gəldim və daha ora da yazmıram. Yəqin ki, bir ildən sonra bu haqda düşünəcəm.

- Bəs jurnalistikanın dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi doğrudurmu?

- Bu həm yaxşıdır, həm də pis. Ona görə yaxşıdır ki, əksər mətbuat orqanları bu dəstəyin hesabına yaşayır, yaradır. Pisdir ona görə ki, jurnalistik ələbaxımlığa öyrəndi, asılılıq yarandı. Bu çox dərin məsələdi. Amma dəstək məsələsi ümumilikdə yaxşı haldı. Bircə ələbaxımlı olmasaydıq, daha yaxşı olardı

- Bəs reket jurnalistika? Ümumiyyətlə, mən bu ifadə ilə razı deyiləm.

- İndi nə reket var, nə də reket jurnalistika. İndi dilənçi jurnalistlər var. Bu yaxınlarda Xocavəndə getmişdik. Orda bir idarə rəisi dedi ki, jurnalist gəlir yanıma, beş manat verirəm az qalır qarşımda dombalaq aşsın. On manat veririksə, deməli, o bir az hörmətli jurnalistdir. Baxın, bunun harası reketlikdi? Bu əsl dilənçilikdi. Belə vəziyyətin qarşısını almaq üçün çox sadə yollar var. Yetər ki, bu yolların üstündə böyük qayalar dayanmasın.

- Söhbət hansı qayalardan gedir?

- Söhbət o qayalardan gedir ki, jurnalistikaya bu cür ləkə vuranlara rəsmi və qeyri-rəsmi qüvvələrin dəstəyi olur. Axır vaxtlar yeni bir üsul yaradıblar. Hansısa məmurun yaratdığı sayt, qəzet əməkdaşları tədbirə, obyektə gedəndə deyirlər ki, filankəsin saytının, qəzetinin işçisiyəm. Hətta bir az da irəli gedərək deyirlər ki, mən filan nazirliyin, idarənin qəzetində, saytında işləyirəm.

"İndi günorta tədbir keçirirlər, axşam da özlərinə sərf edənləri yazıb göndərirlər"

- Razıyam. Deməli, jurnalistlərin həm də informasiya əldə etmək kimi mühüm bir problemi də var...

- Hə, informasiya əldə etmək məsələsi getdikcə çətinləşir. Çünki medianın əhatəsi daralır, artıq yazılı mətbuat dövlət orqanlarının, böyük şirkətlərin tədbirlərinə dəvət olunmur. Tədbirə gedəni də gözümçıxdıya salırlar. Ümid qalıb saytlar, telekanallar və agentliklərə. Bəzən onları da çox yerə buraxmırlar, "özümüz məlumat verəcəyik" deyib bağlı qapılar arxasında tədbirlər keçirirlər. Sonra da palaz-palaz press-reliz göndərirlər ki, yayımlayın. Yadıma gəlir, 7-8 il öncə hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri ildə 2-3 dəfə jurnalistlərlə görüşürdü, biz də suallarımızı verib cavabımızı alırdıq. İndi günorta tədbir keçirirlər, axşam da özlərinə sərf edənləri yazıb göndərirlər.

- İndiyə kimi hansısa yazınla vətəndaşın problemini həll etdiyin olub?

- Bir neçə dəfə olub. Yazılı mətbuatın yaxşı oxunan vaxtlarında bir qadın "Üç nöqtə"nin redaksiyasına müraciət elədi ki, qızım üç gündür itkin düşüb. Gedib ailəylə görüşdüm, qızın şəkilini aldım və bir yazı hazırladım. Uşağın valideynləri deyirdi ki, qızımız tapılsa, sənə onun ağırlığında qızıl verəcəyik. Çox qəribə idi, qız evdən həyətə paltar asmaq adıyla çıxmışdı... Metronun üstündə bir kişi qəzeti oxuyurmuş. Bir də baxıb ki, qəzetdəki şəkildəki qızla bunun yanında dayanıb bulku satan qız bir-birinə oxşayır. Kişi yaxınlaşıb adını soruşanda məlum olub ki, bu həmin qızdır. Dərhal polis çağırıblar, qızı ailəsinə təhvil veriblər. Sonradan məlum oldu ki, qızı ailəsi incidib...Ac qalmamaqçün bir kişinin malını satırmış. Sonradan qızın ailəsi mənə heç quruca "sağ ol"da demədi.

- Son olaraq həmkarlara sözün...

-Həmkarlarıma demək istəyirəm ki, mətbuatın dirçəlməsi üçün çalışıb-vuruşmaqdan yorulmasınlar. İndi mətbuatımız elə çətin vəziyyətdədir ki, jurnalistlər başqa sahələrə üz tuturlar. Mən bunları görüb çox üzülürəm. Mətbuat bir orqanizm kimi bütöv olmalıdır. Bütöv çalışmalıdır. O zaman əsl mətbuatdan, əsl jurnalistikadan danışmaq olar.

İntiqam VALEHOĞLU

Ədalət.-2012.-4 may.-S.6.