Uzaq, yaşıl ada
üçün darıxan adam
Hər şey "Ana"dan başlamır...
Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə
fəlsəfə doktoru
Əliqismət Lalayev
həmişə mətbuatın
gündəmindədi. İstedadlı rejissor, dəyərli alim, pedaqoq və
çalışdığı sahənin incəliklərini
mükəmməl bilən
təcrübəli məmur
kimi. Əliqismət müəllimin daha
bir bacarığını
özüm qəsdən
lap sona saxladım.
O, həm də bacarıqlı aktyordu.
Dövlət Musiqili Komediya Teatrının direktoru kimi bu günlərdə
verilişə dəvət
alan Əliqismət
Lalayev canlı efirdə ölməz Cəfər Cabbarlının
həmişəyaşar "Ana" şeirini mükəmməl
ifa etməklə yaddaşları təzələdi.
Ötən günə gün
çatarmı...
Məhz yaddaşları təzələdi. Əliqismət müəllimin keçdiyi
narahat ömür yolunu izləyənlər,
yaradıcılığına yaxından bələd olanlar yaxşı bilirlər ki, bu istedadlı insan peşəkar teatr səhnəsində aktyor kimi də
xeyli uğurlar qazanıb.
Düzdü, Əliqismət Lalayev indiki Mədəniyyət və İncəsənət
Universitetinin rejissorluq
fakültəsini bitirib. Tofiq Kazımov, Rza Təhmasib, Mehdi Məmmədov kimi nəhəng pedaqoqlardan dərs alıb. Elə Tədris Teatrının səhnəsində
hazırladığı diplom
tamaşasından sübut
edib ki, ali məktəbdə
illəri boşuna keçirməyib. Amerika dramaturqu
Tennesi Uilyamsın
"Sökülən yurd"
pyesinə verdiyi quruluş sənət aləmində, mətbuatda
geniş rezonans doğurub.
Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında bir-birindən maraqlı əsərlərə
quruluş verib. Con Qolsuorsinin
"Birincilər və
sonuncular", Eduardo de Filipponun
"Silindr", Aleksandr
Ostrovskinin "Günahsız
müqəssirlər", Anatoli
Dudarevin "Astana" pyeslərini
Naxçıvan teatrında
səhnəyə gətirib.
Onun səhnə yozumu verdiyi əsərlər arasında
milli dramaturgiyamızın
inciləri də var. Əliqismət müəllim
Hüseyn Cavidin
"Ana" və "Uçurum"
əsərlərinə quruluş
verib, Cəlil Məmmədquluzadənin "Kişmiş
oyunu" və "Kamança"sı əsasında
"Keçmiş günlər"
tamaşası hazırlayıb.
Emin Sabitoğlu və Sabit Rəhmanın "Hicran"ını tamaşaçılarla
görüşdürüb. Hidayətin "Qınamayın
məni", Kəmalə
Ağayevanın "Apardı
sellər Saranı",
Loğman Rəşidzadənin
"Toya bir gün, bir günorta
qalmış" pyeslərinin
də quruluşçu
rejissoru olub.
İstedadlı rejissorun Hüseyn Cavidin "Ana" faciəsinə
verdiyi quruluş bu gün də
maraqla baxılır. 1983-cü ildə
"Cavid Poeziya
Teatrı"nda hazırlanan
tamaşa Az.TV-nin
"Qızıl fondu"na
daxil olunduğundan ona dəfələrlə
baxmaq imkanımız
var.
Ümumiyyətlə Hüseyn Cavidin, bu böyük
mütəfəkkiri yetirən
Naxçıvan torpağının
əməkdar incəsənət
xadimi Əliqismət Lalayevin yaradıcılığında
xüsusi yeri var. Onun rejissor kimi
Naxçıvan teatrında
quruluş verdiyi tamaşalardan qısaca danışdıq. Maraqlıdı ki, Əliqismət Lalayev aktyor kimi peşəkar səhnəyə ilk dəfə
Naxçıvan teatrında
çıxıb.
Cavid əfəndini səhnədə
yaradan ilk aktyor
Ali məktəbi uğurla
başa vuran Əliqismət Lalayev əvvəlcə Naxçıvan
Muxtar Respublikasının
Mədəniyyət Nazirliyində
çalışır. Sonra isə
onu Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrına göndərirlər.
Lakin ilk vaxtlar ona öz
ixtisası üzrə
çalışmağa imkan
yaradılmır. Həmin teatrın
truppasında aktyor ştatında işə götürülür.
Tanrının ona bəxş etdiyi istedad və əməksevərlik
yenə köməyinə
gəlir, bu sınaqdan da üzüağ çıxır. Aktyor kimi
debütü italyan dramaturqu Paolo Messinanın
"Sükut divarı"
tamaşasındakı Antoniyo
rolu olur. İlk rolu olmasına baxmayaraq obrazın daxili aləmini açmağı bacarır.
Təsadüfi deyil ki, o zaman "Ədəbiyyat və incəsənət" adı
ilə çıxan nüfuzlu qəzetdə haqqında tərif dolu yazı dərc edilir: "Əliqismət Lalayev öz emosional və təbii oyunu ilə bütün tərəf-müqabillərindən
fərqlənirdi".
Naxçıvan tamaşaçıları onu
Sofoklun "Elektra" faciəsində
Orest obrazında da alqışlayırlar. Mixayıl Lermontovun
1980-ci ildə Azərbaycan
televiziyasında hazırlanan
"İki qardaş"
əsərində Əliqismət
Lalayev əməkdar
artist Həsən Əblucla
tərəf-müqabil olur
və hər ikisinin ifası maraqla qarşılanır.
Əməkdar incəsənət xadimi Əliqismət Lalayev milli teatr tariximizdə
ilkə imza atan xoşbəxt sənətkarlardandı. Görkəmli ədib Hüseyn Cavidin səhnədə obrazını ilk dəfə
yaratmaq məhz ona nəsib olub. Azərbaycan ədəbiyyatına ölməz incilər bəxş edən bu böyük söz və fikir ustadının əsərləri əsasında
"Cavid Poeziya Teatrı"nda hazırlanan
"Mənim Tanrım
gözəllikdir, sevgidir"
tamaşasında Hüseyn
Cavidin obrazını böyük ustalıqla teatrsevərlərə təqdim
etməyi bacarır.
Ədibin yadigarı Turan
xanım Caviddən eşitdiyi tərifli sözləri bu gün də yaxşı xatırlayır.
Əliqismət müəllim aktyor kimi səhnədə Azərbaycan ədəbiyyatının
daha bir görkəmli nümayəndəsi-
Abbas Səhhətin obrazını da yaradıb. Novruz Nehrəmlinin "Qəmli günlər"
tamaşasındakı Abbas
Səhhət rolu Əliqismət Lalayevin istedadla oynadığı
obrazlardan biridi.
Yazının əvvəlində Əliqismət
müəllimin telekanalların
birində "Ana" şeirini
necə böyük şövqlə ifa etdiyindən söz açmışdıq. Bu gün
əməkdar incəsənət
xadimi, sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə
doktoru Əliqsmət Lalayev öz yolu, ənənəsi olan Dövlət Musiqili Komediya Teatrı kimi böyük bir yaradıcı kollektivə
rəhbərlik edir, alim-pedaqoq kimi səmərəli çalışır.
Vaxtının çoxunu inzibati
işlərə, elmi
fəaliyyətə ayıran
Əliqismət müəllim
quruluşçu rejissor,
aktyor kimi səhnədə keçirdiyi
uğurlu günlərin
xiffətini çəkir.
Həmin dövrdən
söz düşəndə o günləri
"Ayrılıq dənizindəki
uzaq, yaşıl ada" adlandırır…
Etibar CƏBRAYILOĞLU
Ədalət.-2013.-6 aprel.-S.12.