Azərbaycana həyatı bəxş edən lider

"Azərbaycanın içməli su təchizatı sektorunun inkişafında ümummilli lider Heydər Əliyevin rolu danılmazdır"

Dünya Su Forumu həyəcan təbili çalır. Forumun keçirilən iclaslarından sonra qəbul olunan qərarlarda göstərilir ki, bir sıra ölkələr yaxın zamanlarda içməli su problemi ilə üzləşəcək. Bununla bağlı həm hökumətləri həm də aidiyyatı qurumları məlumatlandıran Forum rəhbərliyi sudan istifadədə qənaətçil olmağı tövsiyyə edir. Azərbaycanda içməli su probleminin olub-olmayacağını araşdırarkən məlum olur ki, bu barədə deyilən təhlükələr Azərbaycan üçün heç də keçərli deyil. Aparılan araşdırmalar onu deməyə əsas verir ki, vətəndaşların içməli su sahəsində görülən işlər bu problemdən yan keçməyimizə zəmin yaradır. Bütün bunları deməyə isə kifayyət qədər əsasımız var. Birincisi və ən əsası bu gün Azərbaycanda "İçməli su" ilə bağlı həyata keçirilən Milli Plana əsasən, 50-yə yaxın inzibati ərazi tədqiq olunub. "Böyük Bakının su təchizatı sisteminin yenidən qurulması" layihəsi çərçivəsində xeyli işlər görülüb. Bunun nəticəsidir ki, bu gün istər paytaxt Bakı istərsə də regionlarda vətəndaşların içməli suya olan tələbatı yüksək səviyyədə ödənilir. Bu sırada Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin istifadəyə verilməsini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Düzdü bu zamana kimi bir çox kanallar vasitəsi ilə paytaxta su gəlirdi. Ancaq həyata keçirilən Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri layihəsi həm kəmiyyət həm də keyfiyyət baxımından digərlərindən fəqlənir. Bu da danılmaz faktır ki, Azərbaycan vətəndaşlarının içməli suya olan tələbatının ödənilməsində ümumilli lider Heydər Əliyevin böyük əməyi olub. Bir zamanlar bu istiqamətdə Bakı zadəganları, bəylər, ağalar addım atırdılar sa, 1970-ci ildən başlayaraq ölkənin içməli su təchizatı, onun inkişafı və dirçəlişi ulu öndərimiz Heydər Əliyevin diqqət mərkəzində olub. Uzaqgörən siyasətçi çox gözəl bilirdi ki, içməli su ehtiyatlarının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində çalışan əhalinin iş şəraitinin normallaşdırılması bütövlükdə əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə xidmət edən başlıca amillərdəndir. Hələ o zamanlarda Bakıya Şollar-Xaçmaz və Çeyranbatan su kəmərlərinsən su gəlməsinə baxmayaraq, şəhərdə su qıtlığı real hiss olunurdu. Yaranmış su qıtlığını nəzərə alaraq ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Kür-Bakı su kəmərinin tikintisinə başlanıldı. Xalqı mühüm məsələlərin həllinə yönəltməyi həmişə bacaran Heydər Əliyev Kür su kəmərinin tikintisinin "Ümumxalq tikintisi" üsulu ilə başa çatdırılmasına nail oldu. Bu işlərin birinci hissəsi 1970-1971-ci illərdə yerinə yetirildi və I Kür su kəməri istifadəyə verildi. Ceyranbatan su qovşağında 1975-1978-ci illərdə aparılmış yenidənqurma işlərini xüsusi ilə qeyd etmək lazımdır ki, bu da regionun su təchizatının xeyli yaxşılaşdırmağa və əlavə olaraq şəhər əhalisinə su verməyə imkan verib. Lakin su təchizatı ilə bağlı olan problemlər və suyun artan qıtlığı təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsini tələb edirdi. Bu məqsədlə II Kür su kəmərinin tikintisi haqqında qərar qəbul olundu. I Kür su kəmərinə paralel olaraq II Kür su kəmərləri sistemi 1978-1988-ci illərdə tikilərək istifadəyə verildi.

Onu da xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, bu gün Bakı sakinlərinin istifadə etdiyi Oğuz-Qəbələ-Bakı su kımırinin reallaşması da məhz ümummilli liderin adı ilə bağlıdır. Belə ki, 2002-ci ilin dekabrında keçirilən müşavirədə çıxış edən ulu öndər Heydər Əliyev Bakı şəhərinə yüksək keyfiyyətli bulaq suyunun gətirilməsinin vaxtının çatdığını qeyd edərək bu məqsədlə Oğuz-Qəbələ zonasının yeraltı sularından istifadə ilə bağlı müvafiq göstərişlərini verib.

Ulu öndərin həyata keçirdiyi uöurlu siyasət nəticəsində reallaşan layihələr biz gənclərin su problemi ilə qarşı-qarşıya qalmayacağından xəbər verir. Bu gün ümummilli liderin siyasi kursunun layiqli davamçısı prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında dövlət əhalinin dayanıqlı su təchizatını təmin etmək üçün böyük layihələr həyata keçirir. Bu layihələr 2035-ci ilə hesablanıb.

"Azərsu" ASC-nin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Anar Cəbrayıllın mətbuata verdiyi müsahibəsində deyib ki, vətəndaşların işməli suya olan tələbatınə qarışılamaq məqsədi ilə hazırda istər "Azərsu", istər Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, istərsə də yerli dövlət orqanları tərəfindən ölkə və lokal miqyaslı layihələr həyata keçirilir. "Bu il bu iş bütün ölkə ərazisində, xüsusilə, stimullaşdırılıb. Həm dövlətin öz imkanları, həm də beynəlxalq banklardan cəlb olunan kreditlər hesabına ölkə əhalisinin içməli suya olan tələbatının səmərəli şəkildə ödənməsi məqsədilə işlər görülür, rayonlarda modul tipli sutəmizləmə qurğuları tikilir. Bizim bütün layihələrimiz 2035-ci ilə hesablanıb".

Ekologiya və təbbi Sərvətlər Nazirliyindən bildirirlər ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamlarına əsasən Kür və Araz çayları boyu yaşayış məntəqələrində əhalinin ekoloji cəhətdən təmiz içməli suya olan təlabatının ödənilməsi məqsədi ilə 2007-2010-cu illər ərzində Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən 18 rayonun 156 kəndində modul tipli sutəmizləyici qurğular quraşdırılaraq bu kəndlərdə yaşayan 300 mindən artıq əhali içməli su ilə təmin edilib. Kür və Araz çayları boyu məskunlaşmış və hədsiz dərəcədə fiziki, kimyəvi və bioloji cəhətdən çirklənmiş vəziyyətdə olan Kür və Araz çaylarının suyundan uzun illər ərzində heç bir təmizlənmə aparılmadan istifadə edən əhalinin içməli suya olan təlabatının ödənilməsi üçün öncə bu kəndlərdə su mənbələrinin kəmiyyət və keyfiyyət göstəriciləri üzərində dəqiq monitorinqlər aparılmış və monitorinqlərin nəticələri sutəmizləyici qurğular quraşdırılmış kəndlərdə yeraltı suların olmadığını göstərmişdir. Ən sərfəli variant kimi yaşayış məntəqələrindən təqribən 1000 metrədək məsafədən axan mövcud yerüstü su mənbələrindəki suyun təmizlənərək əhaliyə verilməsi seçilib.

Sutəmizləyici qurğuların layihələndirilməsi və onlarda istifadə olunan texnologiyaların seçilməsində su mənbələrinin çirklilik dərəcəsi, kəndlərdə yaşayan əhalinin sayı, yerlərdə enerji təminatının vəziyyəti və digər parametrlər əsas götürülüb.

Kəndlərdə quraşdırılmış sutəmizləyici qurğuların gücü adambaşına gün ərzində içməli suyun miqdarı 20-30 litr olmaqla layihələndirilmişdir və hər bir kənddə quraşdırılmış sutəmizləyici qurğudan alınan içməli su əhaliyə supaylayıcı şəbəkə vasitəsi ilə çatdırılır. Supaylayıcı şəbəkə hər bir kənddə əhalinin sayından və kəndin yerləşmə sxemindən asılı olaraq qurulmuş və hər birində 2 ədəd kran qoyulmuş supaylayıcı məntəqədən və məntəqəni sutəmizləyici qurğu ilə birləşdirən içməli su üçün nəzərdə tutulmuş müxtəlif diametrli boru xətlərindən ibarətdir.

Sonda onu qeyd edək ki, su həyat mənbəyidir. Müstəqil Azərbaycana bu həyatı bəxş edən insan ümummilli lider Heydər Əliyev olub.

Sübhan Mahmudlu

Ədalət.-2013.-30 aprel.-S.4.