ALMASI OĞURLANMIŞ
NAĞILLAR...
Könül dostum, gözəl şair, dəyərli publisist Vahid Əlifoğlunun evində olanda arxivinə baş çəkdim. Xeyli çap olunmamış yazıları ilə qarşılaşdım. Ailəsinin razılığıyla həmin yazıları özümlə Bakıya gətirdim. İnşallah, bir qayğıkeş dostun köməkliyilə Vahidin çap olunmamış yazılarından ibarət kitabı bu ay işıq üzü görəcək. Həmin kitabdan bir yazını Vahidi "Ədalət"də oxuyan oxuculara təqdim edirəm.
Əbülfət
Mədətoğlu
(əvvəli
ötən sayımızda)
3.
... Bitib-tükənməyən bir dərə idi. Dərə o qədər uzun idi ki, bəzən adama elə gəlirdi ki, dünyanın axırından da o tərəfə uzanıb gedir. Acı bağırsaq kimi çözələndikcə çözələnən cığırdan başqa dörd-bir tərəf kol-kosun içində itib-batmışdı...
... Payızın son ayı olmasına baxmayaraq bir boy qalxmış günəş nəfəsi təngidən bürkülü bir günün başlanğıcından xəbər verirdi...
... Cığırnan arın-arxayın, dünyanın dərd-sərindən uzaq bir kişi addımlayırdı.
Kişidən bir-iki addım arxada qırmızı dili az qala yerə çatan bir it ləhləyirdi. Kişi hərdən başını qaldırıb dərənin boğazındakı çılpaq, bomboz təpəyə baxırdı. Kişinin yolu ora idi. Təpənin arxasındakı əl boyda düzənliyə...
...Naxır qapı-qapı paylanandan sonra məlum oldu ki, dana yenə örüşdə qalıb. Kişi ayaqlarını ilıq su ilə dolu ləyənə salıb xumarlanırdı. Arvad tələsik içəri təpildi. Kişi ilıq suyun xumarlığından özünü güclə dartıb çıxartdı və bulanıq gözlərini arvadın üzünə dikdi. Arvadın dodaqlarının hərəkətindən anladı ki, dana gəlib çıxmayıb. Dananın örüşdə qalması son iki ildə o qədər təkrar olmuşdu ki, kişi etinasız şəkildə əlini yellədi və bir siqaret yandırdı. Kişinin hədsiz arxayınçılığı arvadın bir damcı şübhəsini də alt-üst etdi və dönüb laqeyd halda qapıya tərəf getdi. Kişi siqaretin tavana qədər burulan boz-bulanıq tüstüsündən gözünü çəkmədən ərincək-ərincək dedi:
- O başdan dananın dalınca gedəcəyəm.
İtə atmağa cibimə çörək
qoyarsan...
... Bu hadisə
dəfələrlə
təkrar
olurdu. İki gündən
bir, üç gündən
bir dana
naxırdan qaçıb,
indi kişinin üz tutub getdiyi
təpənin arxasındakı düzənliyə gedirdi...
Və dananın hər gəlmədiyi axşamın səhəri kişi cibində çörək,
arxasınca it, üz tuturdu dərənin boğazındakı təpənin arxasına...
...İt bərk acmışdı. Hərdən
sürətini
artırıb kişi ilə bərabərləşirdi və burnunu yuxarı qaldırıb kişinin pencəyinin
sağ cibini iyləyirdi.
Çünki neçə illər
idi ki, kişi itə atacağı çörəyi pencəyinin
cibinə
qoyurdu. Təpənin arxasında, dananın tapılacağı yerdə həmin
sağ cibdəki çörək
itin qabağına atılırdı. Qəribə idi ki, it neçə dəfə kişiyə
çatıb onun sağ cibini iyləmişdi,
amma çörəyin iyi gəlmirdi...
İtə hərdən elə
gəlirdi
ki, kişinin cibində
çörək
yoxdu. Lakin o, ani şübhələr neçə illik inamın qarşısında o dəqiqə də
əriyib
gedirdi.
Çörəyin iyi gəlməsə də, it inanırdı ki, cibdə
çörək
var...
Bu neçə
ildə
dana böyüyüb
yekə
bir öküz olmuşdu. Çoxdan dana yaşını
keçmiş öküzü
ər də,
arvad da dana kimi əzizləyirdilər. Hər
dəfə dananın dalınca gedəndə kişi dananı
satıb özünə, arvadına, uşaqlarına
nələri alacağını hesablayırdı
və
bu hesabatdan ölçüyə
gəlməz ləzzət alırdı... İtin də
həyatının
ən gözəl
günləri
məhz
dananın itdiyi günlər
idi... Xülasə, kişi də, it də
dananın gəlmədiyi günlər dünyanın ən xoşbəxt varlıqları idilər...
... Kişi gedirdi, arxasınca it.
Kişinin başında
dananın gətirəcəyi dəstə-dəstə pulların şirin xəyalları,
itin ağzında təpənin arxasında yeyəcəyi çörəyin dadı, tamı...
... Dananın gözləri
o qədər böyümüşdü ki,
başı gözlərinin arxasından görünmürdü.
Bu neçə illərdə birinci dəfə idi ki, belə canlılara rast gəlirdi.
Həmin canlılar itə oxşayırdılar. Amma dananın
gördüyü və tanıdığı itlərdən xeyli fərqli
idilər.
Bu itlərin
gözləri
çıraq kimi yanırdı. Dananın gözləri bu çıraq gözlərə sataşanda dizləri öz-özünə
qatlanırdı. Bütün
canı üşüyürdü...
Dananın it bildiyi canlılar iki idi. Biri qabaqda
çömbəlib
düz dananın gözlərinə baxırdı. O biri isə
dananın arxa tərəfinə baxırdı. Elə bil nəyisə axtarırdı...
... Təpəyə çatmağa
az qalırdı.
İt bir də
sürətini
artırdı, kişiyə çatdı və bu dəfə burnunu kişinin sağ cibinə söykəyib bütün iybilmə qabiliyyətini
işə
salıb dərindən nəfəs aldı. Cibdən tütün iyindən başqa iy gəlmirdi. Bu neçə
ildə
ilk dəfə aldandığını hiss etdi.
Çörəyin
olmadığını kişi bilirdi. Kənddən çıxandan xeyli
keçmiş, siqaret
axtaranda cibində çörəyin
olmadığını bilmişdi.
Arvad çörək qoymağı unutmuşdu...
İt bərkdən zingildədi,
döndü və kəndə tərəf götürüldü. Kişi çevrilib
ilk dəfə gördüyü mənzərəyə heyrətlə baxdı və birdən ağlına nəsə gəldi. iti çağırmağı
da unudub təpənin başına sarı yüyürdü...
... Düzənliyin ortasında, gömgöy
otun üstündə bir topa sür-sümük
ağarırdı. İki
canavar, tutumundan çox-çox artıq dolmuş qarınlarını
az qala
sürüyə-sürüyə düzənliyin
axırındakı meşəyə girməkdə idilər...
4.
... Kişinin qarşısındakı
stəkandan
daha buğ qalxmırdı. Çay soyuyub buza dönmüşdü. Saralmış barmaqlarının arasındakı
eşmənin
külü kötüyündən uzun idi. Stəkanı götürdü, içindəki
çayı yanakı
yerə
atdı. Yerdəki ağ dəmir çayniki qaldırdı.
Stəkana təzə çay süzdü, diqqətlə çaynikin üstünə baxdı və başını
silkələdi. Çaynikin üstünə mismarla "Çaynik"
yazılmışdı...
... Bütün ciblərini
axtarıb pencəyin yan cibindən
tütün kisəsini tapdı. Tütün kisəsinin
qırmızı parçadan
olduğu, tikiş yerlərindəki qırmızı ləkələrdən hiss olunurdu. Kisənin üstünə
sarı sapla əyri-üyrü "Tütün kisəsi" həkk
edilmişdi... Yenə başını silkələdi. Pencəyin
qoltuq cibindən doğralı qəzet parçası çıxartdı,
tütünü qəzet parçasına bükdü
və
dodağındakı eşmə kötüyünü evin
içinə
tüpürdü...
Bu kənddə qəzeti
oxumaq üçün
almırdılar. Ya eşmə
bükürdülər,
ya da gündə bir dəfə gözdən
uzaq yerlərə
aparırdılar...
... Mizin üstündəki
şəkili
götürdü. Bu gün bəlkə yüzüncü dəfə idi ki, baxırdı. Şəkildə qulaqlarını sallamış, gözlərindən yazıqlıq tökülən yekə
bir eşşək, eşşəyin
belində
isə
yanpörtü oturmuş
qara eynəkli bir oğlan çəkilmişdi.
Onun oğlu idi. Beş il
idi ki, Rusiyada
yaşayırdı və bu şəkli
də
oradan göndərmişdi...
...Oğlu əsgərliyi qurtarıb gəlmişdi.
Tut ağacının kölgəsinə kəndin
yarısı toplaşmışdı.
Yuxarı başda oğlu, oğlunun yanında hamının üzünə
gülümsünən
sapsarı rus qızı və bu kəndin
yeganə
rus dili mütəxəssisi olan məktəbin rus dili müəllimi əyləşmişdi... Bir saat bundan əvvəl məlum olmuşdu
ki, bu oğlan
bu rus qızıynan
evlənib
və
sapsarı rus qızı indi bu evin gəlinidi...
Rus dili müəllimi
tez-tez əyilib heç kimin anlamadığı, təkcə oğlanın və rus qızının anladığı dildə nəsə deyirdi. Oğlan özünü tox
və
danqaz tutmuşdu.
Qız isə elə hey gülümsəyirdi...
Məclisin şirin yerində gəlin lapdan qayıdıb rus dili müəlliminə dedi:
- Qde vaş tualet?
Bu sözə
heç kim
əhəmiyyət vermədi.
Rus dili müəllimi əvvəl bərk qızardı. Burnunun
üstündə
xəcalətdənmi, ya havanın istiliyindənmi yumru tər
damcıları göründü...
Müəllim özünü topladı, mədəni və oxumuş adam olduğunu xatırlayıb gəlinin qoluna girdi. Oğlan da qalxdı...
Hər üçü bütün məclis əhlinin nəzərləri altında bağın ayağına, köhnə dam kalafasına tərəf getdilər. Oğlan yarı yoldan evə qayıtdı. Evdən çıxanda əlində atasının eşmə bükmək üçün kəsdiyi qəzet parçaları vardı...
Elə həmin axşam oğlan da, rus qızı da qayıtdılar geri. Yəni gəldikləri yerə...
...İndi o vaxtdan beş il keçirdi. Bu beş ildə kişi oğlandan ara-sıra məktub alırdı. Birinci dəfə idi ki, oğul şəkil göndərirdi. Eşməni sümürdü. Çaydan bir qurtum aldı. Şəkli çevirib arxasındakı yazını yüzüncü dəfə oxudu:
- Dədə, üstdəki mənəm!..
... Şəkli mizin üstünə atdı. Qapını açıb həyətə çıxdı. Tövlənin qabağında nataraz bir eşşək başını boz xaşanın içinə soxub xırtaxırtla yeyirdi...
Kişi eşşəyə baxdı və başını qaldırıb yaz havasını çiyərlərinə çəkdi. Gömgöy göylərə uzun-uzadı diqqət kəsildi. Və birdən yazın bu gözəl çağı, dünyanın bu sakit vaxtı, bu boz, nataraz eşşəyin yerində olmaq, doyunca anqırmaq keçdi könlündən... Sinəsindən anqırtıya oxşar bir xırıltı qopub gəldi...
Eşşək başını xaşadan dartıb çıxartdı, kişiyə məhrəm-məhrəm baxdı və başını silkələyib oxrandı...
(ardı var)
Vahid ƏLİFOĞLU
Ədalət.-2013.-10
dekabr.-S.6.