Qədim və müasir Salyan

2800 illik tarixi yubileyini qeyd etməyə hazırlaşan Salyan rayonu Azərbaycanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Bir çox tarixi abidələri, mədəni ənənələri olan Salyan həm də ticarət yolunun üstündə yerləşdiyi üçün zamanında xeyli inkişaf etmişdir. Şirvanşahların Muğan, Təbriz, İran şəhərlərində ticarət əlaqələrinin bu ərazidən keçməklə genişləndirilməsi yerli sakinlərin həyat tərzinə xüsusi təsir göstərmişdir. XVII-XVIII əsrlərdə isə İran, Şimali Qafqaz, Rusiya, Türküstan ticarət yolları da uzun müddət bu yaşayış məskəninin ərazisindən keçmişdir.

Bütün bunların məntiqi nəticəsində XX əsrin əvvəllərində Salyanda illik gücü 3-4 min tona çatan 3 pambıq təmizləmə məntəqəsi, 20 toxucu müəssisəsi, 200 dükan, 500 ticarət bankı, 3 karvansara, dəmir körpüsü, karantin gömrükxana, 11 mədrəsə fəaliyyət göstərirdi. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının ən önəmli subyektlərindən olan Salyan rayonu bu gün də tarixi ənənələri yaşatmaqdadır. Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı əsasında həyata keçirilən tədbirlər, sahibkarlığın inkişafına verilən geniş meydan burda iqtisadiyyatın bütün sahələrinin uğurlarına rəvac vermiş oldu. İşsizliyi aradan qaldırmaq və iqtisadiyyatı yüksəltmək üçün yeni istehsal müəssisələri yaradıldı. Ümumi məhsul buraxılışının həcmi 2003-cü illə müqayisədə 2010-cu ildə 3 dəfə artırılaraq 141,3 milyon manata çatdırıldı. Sənayedə, kənd təsərrüfatında nəzərə çarpacaq irəliləyişlər əldə edildi. İndi Salyan rayonunda beynəlxalq normalara cavab verən 16-dan çox istehsal və emal müəssisələri fəaliyyət göstərir. Təbii ehtiyatları neft-qaz olan Salyan iqtisadiyyatının əsasını həm də kənd təsərrüfatı, ticarət və tikinti materialları təşkil edir.

Müasir tikililər zamanın tələbidir

Bir vaxtlar rayon ərazisində inşa edilmiş tikililər dövründə müəyyən tələblərə cavab verməklə tarixiləşdikləri təbiidir. Ancaq hər dövrün öz tələbinin olması da təbiidir. Bu baxımdan Salyan rayonunda aparılmış tikinti-abadlıq işləri doğrudan təqdirə layiqdir.

Regionda öz yeri olan Salyan rayonunda yenidənqurma, tikinti-abadlıq işləri əsasən son illərə təsadüf edir. Rayonun girişindən mərkəzə kimi uzanan yolun kənarlarında aparılan tikinti və yaşıllaşdırma işləri təəssüratın ilk çalarlarıdır. Yaraşıqlı istinad divarları, müxtəlif növ ağaclar, müasir işıqlandırma sistemi bunlara bariz nümunədir. Çox böyük və geniş olan Heydər Əliyev prospekti, küçələr indi öz görkəmini tamam dəyişmişdir. Bu prospekt və küçələrdəki inzibati, fərdi binaların dam örtükləri başdan-başa yenilənmişdir. 5 mərtəbəli binaların fasadları, giriş hissələri, işıqlandırma sistemi müasir görkəmə salınmışdır. Küçələrin böyük əksəriyyəti asfaltlanmış, səkilər kiçik bəzək daşları ilə yenidən işlənmişdir.

Son vaxtlar istifadəyə verilmiş və bir neçə yaşayış məntəqəsini birləşdirən Kürsəngi-Yolüstü avtomobil yolundan minlərlə insan istifadə edir. Prezident İlham Əliyevin xeyir-duası ilə qırmızı lenti kəsilən bu yol burda yaşayanlara ən qiymətli hədiyyədir.

Axırıncı 10 ilin məhsulu kimi Salyan rayonunda inşa edilən müasir binaların siyahısı xeyli böyükdür. Rayon mərkəzində tikilib istifadəyə verilmiş Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzi körpələrin sevincinə səbəb olmuşdursa, bir sıra kənd məktəbləri ilə bərabər Qarabağlı və Yolüstü kəndlərində inşa edilmiş yeni məktəb binaları şagirdləri bir o qədər məmnun etmişdir.

Sevindirici haldır ki, bu proses indi də davam etdirilir. Salyan şəhərindəki Rayon İcra Hakimiyyətinin yeni inzibati binasında, Heydər Əliyev Mərkəzində tikinti işlərinin qızğın çağıdır. Rayon Təhsil şöbəsinin yeni binası da növbəti tədris ilinə hazır olacaq. Burda aparılan tikinti, abadlıq-quruculuq işlərinin uğurla aparılmasının nəticəsidir ki, bu gün Salyan şəhəri öz görkəmi ilə fəxr edə bilər.

Aqrar sahənin uğurları

Dediyimiz kimi, XVII-XVIII əsrlərdə İran, Şirmali Qafqaz, Rusiya, Türküstan ticarət yollarının bu ərazidən keçməsi və həmin ölkələrə Salyandan balıq, kürü, tənbəki, ağ və zolaqlı bezin aparılması yerli sakinlərin həyatına təsirsiz ötüşməyib. Daha sonra burda pambıqçılığa və taxılçılığa da xüsusi önəm verilib. Ötən əsrin axırlarında isə pambıqçılıq, üzümçülük və maldarlıq iqtisadiyyatın əsas qolları olub. Kifayət qədər geniş ərazisi olan Salyan rayonunda əkinçiliyə göstərilən diqqətin nəticəsində bu sahədə xeyli nailiyyətlər qazanılıb.

Əkilmiş taxıl sahələrindən hələlik 10 min hektarı biçilmiş, nəticədə 31 min ton məhsul əldə edilmişdir. Yüksək keyfiyyətli bu məhsulun əldə edilməsində meliorasiya işçilərinin də köməyi olmuşdur.

(ardı gələn sayımızda)

Səxavət Məmmədli

Ədalət.-2013.-21 iyun.-S.7.