OXUCU SEVGİSİ

Elçin Əfəndiyevin doğum gününə gecikmiş məktub

Bu yazını yazmaq mənim üçün son dərəcə çətindir. Amma həm də çox ürəyimdən olan, içimdən gələn istəkdir. Çünki bir oxucu kimi demək olar ki, əksər kitablarını oxuduğum, öz kitab rəfimdə yerləşdirdiyim, hətta uşaqlarıma da oxumağı tövsiyə etdiyim tək-tək yazıçılardan biri olan Elçin müəllim mənim sözə, həyata münasibətimin formalaşmasında önəmli rol oynayıb.

Açığını deyim ki, Elçin müəllimlə cəmi bir neçə dəfə tədbirlərdə qarşı-qarşıya gəlmişəm. Xüsusilə də böyük ustadımız İlyas Əfəndiyevlə bağlı tədbirlərdə. Ancaq onunla qarşılaşdığım hər məqamda ürəyimdən çox qəribə hisslər keçir. Ola bilsin ki, kimsə məni düzgün anlamasın, kimsə öz prizmasından mənim yazdıqlarıma baxıb qiymət versin. Mən həmin o baxışı da, o yanaşmanı da elə indidən görürəm, duyuram, amma heç bir əhəmiyyət vermirəm. Ona görə ki, mən bir oxucu olaraq öz iç dünyamı, öz düşüncələrimi, fikirlərimi kağıza köçürürəm. Mənim yazdıqlarımın Elçin müəllim üçün bəlkə də heç bir əhəmiyyəti yoxdur və yaxud da bir oxucunun müəllifə ünvanladığı məktubdan, o məktubda əks olunan fikirlərdən başqa heç nəyi ifadə etmir. Ancaq mən onu bilərəkdən, düşünərəkdən kağıza yazıb mətbuata çıxarıram və istəyirəm ki, hamı, o cümlədən də Elçin müəllim mənim onun yaradıcılığı ilə bağlı, onun şəxiyyəti ilə bağlı oxucu fikirlərimi, oxucu düşüncələrimi görsün, bilsin...

Hər dəfə Elçin müəllimlə qarşılaşanda mənə elə gəlib ki, onun çöhrəsindəki nur, onun yerişindəki ağayanalıq, onun jestlərindəki ağsaqqallıq adamı dayanmağa, düşünməyə və içindəkini gizlətməkdə çarəsiz olmağa məcbur edir. Sanki elə bir maqnit sahəsinə düşürsən ki, orda dərhal anlayırsan:

- Kiminlə qarşı-qarşıya gəlmisən, kimin önündə dayanmısan və sənin gördüyün bu şəxsiyyətin kimliyini dərk edə bilirsənmi?

Təbii ki, mən Elçin müəllimi görəndə bu suallar məni o qədər həyəcanlandırır ki, ona "salam"dan başqa ikinci bir söz deyə bilmirəm. Özümü nə qədər toparlamaq istəsəm də, gücüm çatmır. Hətta qəribə də olsa, bir az o hisslərin içərisində çox qalanda sonradan özümün özümə gülməyim gəlir, Elçin müəllimin ən çox sevdiyi qəhrəmanlarından biri Baladadaş yadıma düşür!

Doğrudan da həyatda gördüyüm çox müdrik insanların demək olar ki, hamısında bir işıq toplumu, bir işıq cazibəsi var. Mən ilk dəfə o işığı evində qonaq olduğum mərhum xalq yazıçılarımızdan birində görmüşdüm. Sonra mərhum İlyas Əfəndiyevin özünün də seyr etdiyi "Mahnı dağlarda qaldı" tamaşasına baxanda İlyas müəllimin əyləşdiyi lojaya yaxın oturduğumdan onun çöhrəsində gördüm. Bu iki təsadüf mənim ürəyimdə söz adamlarının işıq topası olmasına inam yaratdı. Bax həmin işıq topası olan, çeşməsi olan insanlardan biri də mənim anlamımda Elçin Əfəndiyevdir. Burda bir məqamı da qeyd edim ki, Elçin müəllim təkcə öz yaradıcılığından, öz əsərlərindən danışanda yox, həm də ümumiyyətlə, ədəbiyyatdan danışanda, xüsusilə İlyas Əfəndiyevdən danışanda doğrudan-doğruya çöhrəsi nura boyanır. Mən İlyas Əfəndiyevin yaşadığı binanın önündə xatirə barelyefinin açılışını xatırlayıram. Həmin o gün Elçin müəllim mənim üçün çox qəribə bir aura yaratmışdı. Ona baxırdım, onu dinləyirdim və elə bilirdim ki, o danışmır, o sadəcə işıq kimi axıb ürəyimə dolur. Elə bu günlərdə də özünün yubileyi ilə bağlı möhtəşəm teatrımızın binasında keçirilən tədbirdə də onu həmin o işıq kimi gördüm. İnanın ki, televiziyanın "Mədəniyyət" kanalının çıxışında da o, mənə həmin işığı xatırlatdı.

Mən bu yazımda Elçin müəllimin bütün əsərlərinin adını sadalaya bilərdim. Onun teatrımızın səhnəsində sevə-sevə izlədiyim tamaşalarının qəhrəmanlarından bəhs etmək imkanım da var. Hələ üstəlik, Elçin müəllimin yazıçı Yaşarla olan müsahibəsi də mənim üçün çox maraqlı olub. Ancaq mən bunların heç birini yazmıram. Çünki mən tənqidçi deyiləm. Mən o əsərləri oxucu kimi mütaliə etmişəm, oxucu kimi sevmişəm. O əsərlərin bir çoxu mənə Bakını, Abşeronu tanımaq imkanı verib, onun iç dünyasına baş vurmaq imkanı yaradıb. Necə deyərlər, mənim üçün bir bilgi mənbəyinə çevrilib. İstər göyrəçin bəsləyən, istər itinin adını "dolça" deyib boyunu sevən, istərsə də sevgisini etiraf etməkdə tərəddüd yaşayan, dili topuq vuran insanların arasında gəzib dolaşa-dolaşa mən Bakı kəndlərinin qonağı olmuşam.

Bu gün Elçin müəllimin butun oxucuları öz yazıçılarının, öz söz adamlarının yubiley ovqatını yaşayırlar. Mən Qarabağda doğulmuşam... Doğulduğum Tuğ kəndi düşmən tapdağı altında qalıb... Özüm müharibənin, qaçqınlığın nə olduğunu çox gözəl bilirəm... Amma təkcə xatirələrim deyil, həm də Elçin müəllimin Qarabağla bağlı əsərlərini, o cümlədən "Şuşaya duman gəlib", "Qarabağ şikəstəsi", "Bayraqdar"ı oxuyanda mənim kəndimlə, böyüdüyüm yurd-yuvayla bağlı olan bütün həyatım gözlərimin önündə canlanır. Elə bilirəm ki, Elçin müəllim bu əsərləri şəxsən mənim üçün yazıb... məni o yerlərə qaytarmaq üçün yazıb...

Bəli, bu gün yaradıcılığını və şəxsiyyətini ürəkdən sevdiyim Elçin müəllimin 70 yaşına dair çoxlu məqalələrin, yazıların bolluğu içərisində adi bir oxucunun ürək sözləri heç bir iddia ortaya qoymadan elə ürəklə də kağıza köçürüldü. Çox istərdim ki, mən də sevdiyim insana - yazıçı, dramaturq, tənqidçi, publisist, professor, dövlət xadimi, "Şərəf" ordenli Elçin müəllimə öz arzularımı çatdırım, ona daha böyük uğurlar arzulamaqla, Yubileyiniz mübarək olsun! - deyim.

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2013.-16 may.-S.6.