HAVASI ÜRƏYİ OYNADAN SÖZ

O hava mənim də ürəyimə düşdü

Hər yeni kitabla tanış olanda illərdi ürəyimdə kök atmış yaddaşıma hakim kəsilmiş və dəfələrlə vurğuladığım bir fikri təkrar etməli oluram. Doğrudur, təkrarı həmişə yüksək qiymətləndiriblər. Amma mən bu təkrarı qiymət xatirinə yox, doğrudan-doğruya hər yeni kitabın yeni bir dünya olduğu qənaəti ilə dilə gətirirəm. Çünki yeni kitab oxucunun evinə gələn təzə bir qonaqdır...gyeni kitab yazarın ailə üzvünün say etibarı ilə yanaşı, həm də keyfiyyət etibarı ilə də böyüməsidi yeni kitab söz dünyasına açılan yeni bir pəncərədi...

Bax, bu mənada yeni söz, yeni kitab mənim üçün həmişə sevindirici hadisə, maraqlı görüş, tam yeni bir ünsiyyətdir. Həmin dediyim çalarları bu günlərdə şair dostum Kəramətin mənə bağışladığı yeni bir kitada da yenidən yaşadım. Daha doğrusu, mənə bağışlanın bu kitabı çox qısa bir zaman kəsiyində təkcə baxış süzgəcindən yox. Həm də iç dünyamdan keçirib "özümünküləşdirdim".

Müəllifi Nurafiz olan bu kitabın ilk səhifəsindən, yəni təqdimatdan və müxtəlif sözündən başlayaraq, sona qədər oxuyub başa çıxandan sonra öncə mənə elə gəldi ki, bu şeirləri əvvəl hardasa oxumuşam, hardasa bu şeirlərlə baş-başa qalmışam. Sonra bu doğmalığın arxasında dayanan tanışlığı mənə yenidən yaşadan hisslərin diqtəsi ilə anladım ki, mən Nurafizin şeirlərini daha çox mətbuatda izləmişəm. Etiraf edim ki, onun kitab halında, toplum şəkildə ilk dəfə gördüyüm və səmimi etiraf edim ki, ürəyimi oynadan şeirlərini çox bəyəndim, çox sevdim. Bu səmimi etirafın arxasında dayanan əsas məqam isə mövzuların, ifadə tərzinin, təqdimatın mənə çox doğma olması idi. Daha çox bizim nəslin yaradıcı üslubuna söykənən, xalq deyim tərzindən, klassik ədəbiyyatdan mayalanan şeirlər istər-istəməz bizim kimi "ötən illərdə qalan" yazarları özünə çəkir.

Əslində heç bir "izmə" dəxli olmayan bu şeirləri böyük hərflərlə yazılan, deyilən, qəbul olunan ədəbiyyatın bir nümunəsidir.

Kitabdakı hər bir şeir özü-özlüyündə yığcam, konkret bir fikrin poetik ifadəsi, təqdimatı olmaqla yanaşı, həm də bir musiqiyə köklənmiş ifadır.

Baxmazdım vara, yoxa,

Yaxamı verdim aha.

Demək, ölmüşəm daha,

Bağışla məni, Allah!

Bütün söz adamları bu və ya digər formada yerə, göyə üz tutur, Tanrıya əl açır, onun nuru altında öz işığını, öz şamını yandırır. Bu təmas əslində Allahın istedad bəxş etdiyi, fərqləndirdiyi söz adamlarını bir az da nurlu, bir az da işıqlı edir. Bu nur, bu işıq sözdən-sözə, dildən-dilə şölələnir və baxıb görürsən ki, bu işıq çəkib səni aparır. Bax elə Nurafizi apardığı kimi.

Yenə durnalar uçur,

Üzü Şuşaya sarı.

Göy üzü ola bilsəm,

Öpərdim bu rüzgarı.

Qələm adamı sözünü dünyaya gətirəndə ona ürəyinin şirəsini, səsini, hərarətini, çırpıntılarını hopdurur. Amma bu söz dünyaya gələnə qədər, həmin o söz adamının canında, qanında bir ana laylası, bir ana nəfəsi həmişə yaşayır və bu yaşam söz adamının ana qolları arasındakı sonsuz dünyanın cənnətində pərvazlandırır. Yəni bütün yazarlar daha çox anaya və Tanrıya, yerə və göyə üz tutur. Bu da təbiidir. Böyük Yaradanla insanı dünyaya gətirən arasındakı o İlahi bağlılıq istər-istəməz sözün qan damarından keçib gedir. Nurafiz yazır:

Bu dünyada anam vardı...

Daha burda nağıl bitdi.

Mən nağıla inanmazdım,

Nağıl kimi gəldi, getdi.

Çox səmimi və çox kövrək təəssüf. Elə həmin o səmimiyyətlə də Nurafiz sözün ona nə qədər doğma olduğunu da etiraf edir və yazır:

İçimdə doğmalaşdı,

Hər ağrım, acım sonda.

Söz oldu güvənc yerim,

Qardaşım, bacım sonda.

Həqiqətən insanın, xüsusilə söz adamının sığındığı iki danılmaz məkan var. Biri təkliyi, biri də onun içində çiçəkləyən sözü. Həmin təklikdə də həmin o söz yanında olur, o söz çiçəkləyəndə də o təklik onu tərk etmir. Ona görə də Nurafizin ümidi şam hesab etməsi çox anlayışla qarşılanır və inanırsan ki, bu etiraf həqiqətin özü qədər təbii və gözlə görülən, əllə duyulandı.

Nisgildən ev tikmişəm,

kilidi ay işığı.

Ümidi şam eylədim

kiridi ay işığı.

"Sözün dörd havası" kitabı öz bölgüsü ilə əslində məni bir az razı salmadı. Çünki bu bölgülərin hər biri bir-birinin içərisində idi... bir-birinin içindən keçib ürəyə doğru yol gəlirdi. Bax, bu anlam mənim şəxsi qənaətimdə, ola bilər ki, müəllif razılaşmasın. Ancaq sözlə yaşayan, sözlə işləyən hər kəs bilir ki, söz adamı bir anda bəzən fəsillərin dördünü də yaşayır. Təbii ki, bölgü aparmaq müəllifin öx ixtiyarındadı. Mən sadəcə öz içimdən keçəni dedim. Amma onu da xatırladım ki, söz üçün dünya həmişə dar olub. Bunu Nurafiz də təsdiqləyir.

Susmaqla iş düzəlsə,

Qayalar şah olardı.

Səbrin işi böyükdür,

Heyif ki, dünya dardı.

Və yaxud:

Diri gözlü "qırxım" çıxdı,

Gözlərimi bağlamayın.

Ölməyin də dadı yoxdu,

Daha məni ağlamayın.

Mən çox böyük maraqla mütaliə etdiyim "Sözün dörd havası" kitabında bircə havanı əvvəldən axıra kimi hiss etdim, yaşadım. O da oxuduğum şeirlərin sözü qiymətləndirən, sözə dəyər verən, söz üçün ölüb dirilən bir şairin qələmindən səslənən hava idi. Bu havanı yaratmaq, onu təqdim etmək, onu sevdirəmk zənnimcə Nurafizin şairlik istedadının göstəricisidi. Çox sevindim ki, bu havayla, bu havada ifadə edilən sözlərlə qovuşan ürəyim o havaya qol qaldıra bildi, rahatlıq tapdım, dincəldim və həm də sevindim. Özü də çox səmimiyyətlə bildirirəm ki, bu cür sevinmək oxucuya həmişə qismət olmur. Bəlkə də bir oxucu kimi qocalmışam, ona görə kövrək olmuşam? Bəlkə də bunun yaşa dəxli yoxdu. Amma hər halda, Nurafiz mənimlə şərik olar:

Özümü hamıdan gizli saxladım,

Bir adam bilirdim - o da ki, güzgü.

Qıvlasız nə yaman mənə oxşayır,

Yaman qocalmışam, ya da ki, güzgü.

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2013.-18 yanvar.-S.6.