Öyüd-nəsihət kitabı
Hərdən bizə elə gəlir ki, həyat izharları yaradıcı şəxs üçün həyat qayəsidir. Çünki zamanın əks etdirdiyi həqiqətlər bu tipiklikdə real qiymətini alır. Buna görə həyata bağlılıq insan düşüncəsində əsas yerlərdən birini tutur. Zənnimizcə, istedadlı şair Qənbər Şəmşiroğlunun yaradıcılığında da əsas qayəçi ruh həyat və tale məsələlərinə sirayətetmə ilə təzahür edir. Bu zəruri faktı onun 2013-cü ildə Füzuli Ramazanoğlunun redaktorluğu ilə "Təknur" nəşriyyatı tərəfindən buraxılmış "Hələ vurur ürəyim" şeirlər kitabında da dəqiq müşahidə etmək mümkündür. Səmimi deyək ki, kitabda öz ənənəçilik ruhu ilə diqqət çəkən təbiət gözəllikləri, vətən, torpaq məhəbbəti, haqqı dərketmə, sevgi ahəngi və s. də məhz həyat-tale fonunda oxucuya çatır.
Kitabdakı şeirlər müxtəlif janrda - qoşma, gəraylı, qəzəl, müxəmməs və ithaflar fonunda təzahür edir. Janrlararası səsləşmələr, fikirdaxili ümumiləşmələr və s. kitabın bədii məziyyətlləri barədə müfəssəl fikir ifadə etməyə əsas verir.
Kitaba yazdığı "Sözün sehri, sözün sirri" başlıqlı ön sözdə Füzuli Ramazanoğlu qeyd edir: "...Qənbər Şəmşiroğlu poeziyasında təbiət təsvirləri, məhəbbət duyğuları ilə yanaşı, öyüdlər əsas yer tutur. Demək olar ki, bu mövzu onun poetik yaradıcılığının ana xəttini təşkil edir..." Doğrudan da, "Hələ vurur ürəyim" şeirlər kitabında duyğu əsas göstəricidir. Bu kodeks kitaba daxil edilmiş janrları əhatə edir. Yaradıcılıq qayəsi vətən məhəbbəti olan şair istər qoşmalarında, istər gəraylılarında, istərsə də digər janrlı şeirlərində bu prosesi mövzudaxili poetikliyə cəlb edir, oxucuya xoş anlar yaşadır. Müəllif həmçinin, bədii fikir ətrafında müasir yanaşmalara diqqət çəkməklə əsas məğzi lirik ovqatlara bükür.
...Mənə mane olur, ayə, qaşların,
Qoymur bənövşəli telindən
öpüm...
***
Xəlq
eləyən yol açırmı, çatasız
Arzunuza, kamınıza,
lalələr?
***
...Sirrə ürəyində
bir guşə ayır,
Bacarmasan,
demək hələ heyifsən...
Xoşovqat yanaşma Qənbər Şəmşiroğlunun yaradıcılıq
cəhdləridir. Bu cəhdlər
oxucunu bir az duyğu
selinə batırırsa,
bir az da
giley-güzara tuş edir. Yuxarıda misal gətirdiyimiz
misralarda oxucu həm ruha rahatlıq
bəxş edən sakitlik də görür, həm də qəlbə acı qədər sirayət edən rahatsızlıq da aşkarlayır. Bu müxtəliflik şairin
bədii dərkində
məsuliyyət yükü
kimi diqqət çəkir, eyni zamanda oxucu bu
zəruri yanaşmada bir həyat elementi axtarır. Bu axtarış onu
mübarizliyə səsləyir,
onda sabaha inamı artırır.
Bu kimi təsiretmələr
Qənbər müəllimin
yaradıcılıq uğurudur.
Kitabın əsas süjet xətti yuxarıda dediyimiz kimi, öyüdvermədir. Yetişən nəsillər öyüd-nəsihətlər
hesabına formalaşır.
Qənbər Şəmşiroğlunun kitab boyu öyüd-nəsihət
qayəli fikirlər ifadə etməsi həyat-cəmiyyət yanaşmasından
doğur. Həm də
o, yaşının elə
bir çağındadır
ki, nəzmə çəkdiyi öyüd
elementləri inandırıcı
görünür.
Diqqət
yetirək:
Lovğalanıb belə çəkmə
özünü,
Ağlın olsun, elə bilmə nəhəngsən.
Sözünü bil, artıq-əskik
danışma,
Başın gedər, düşünmə
ki, pələngsən...
***
...Hap-gop eylə, desinlər ki, dillidi,
Kələklərin beş-on deyil, əllidi.
Hiss edəndə əməllərin
bəllidi,
Titim-titim
titrəyirsən, əsirsən...
***
...Dost qəlbində şübhə
yuva salanda,
Ona birdi həqiqət də, yalan da.
Sərkərdə gic, əsgər
bivec olanda,
Topun lüləsindən qar-qırov
çıxar...
Kitab boyu bu cür öyüdlərə,
bu cür nəsihətlərə və
bu cür ibrətamiz yanaşmalara çox rast gəlirik. Müəllif bu tip deyimləri ilə yaddaşının
dərin qatlarında çırpınan həyat
qayəsini oxucu marağı ilə tarazlaşdırır, həyatı
tale çək-çevirməsi üçün bir növ geniş meydan hesab edir.
Bu genişliyin özündə bir ictimailik əks olunur. Bəlkə də elə
oxucunu bu vacib kodekslə üz-üzə qoyan bu ədəbi hissetmələrdir.
Kitabda ağrı-acı
ilə təzahür edən fikirlər də çoxdur. Bu da müəllifin yurd ağrılarından,
torpaq yanğısından
şaxələnir. Ayrıca, onun
özündə ürək
ağrısı ifadə
edən şeirlərində
oxucu bir mübarizlik də görür.
Bahar əhvalımı xatırlayaraq,
Payız əhvalıma dözürəm
indi.
Bir zaman yerləri göydən süzərdim,
Yerlərdən göyləri süzürəm
indi...
***
Dünya
kefin qulluğunda durubdu,
İlişib əylənməz dərdin
əlində.
Düşmən sökən o dağların
ətrini,
Halalın, hümmətin gördüm
əlində...
Ağrı-acıdan mübarizliyə cığır
açmaq Qənbər
Şəmşiroğlunun yaradıcılıq
meylləridir. Bu meyllər oxucu diqqətini üç vacib məqama çəkir: həyata baxış, gerçəkliyə inanma
və hissi qavramalara əsaslanma. Bu kodeksləri "Hələ vurur ürəyim" kitabının
oxucu-şair yanaşmalarına
bədii keçid kimi də qəbul
etmək olar. Birincisi, ona görə ki, müəllif yaşının müdrik
çağındadır və
əxz etdikləri
real zəminə əsaslanır;
ikincisi, ona görə ki, kitabda yer almış
şeirlərin əksərinin
obraz və şəkilləri poetik quruluşludur və özündə mürəkkəb
həyati məziyyətlər
ifadə edir.
Qənbər müəllim qoşma xüsusiyyətində təzahür
edən ədəbi məziyyətləri gəraylı
tipində də aydın xarakterizə edə bilir. Adıçəkilən
kitabda yer almış gəraylıların
çoxunda bu proses dəqiq ünvanını göstərir.
Uçurdun fürsət quşunu,
Uzaqlaşdı, ələ gəlməz.
Qanadlanıb kənar getdi,
Bir də sizin gölə
gəlməz...
***
Heç kəsdən xeyir demirsən,
Sən Allahın, şər də demə!
Pisliyin minləri keçib,
Kişisənsə, bir də demə...
***
Dədələrdən eşitmişik:
İgid köhlən atı saxlar.
Ağıl, kamal sahibləri,
Mahalı, elatı saxlar...
Göründüyü kimi, Qənbər Şəmşiroğlu gəraylılarında da öyüd-nəsihət xarakterli fikirlər ifadə edir, oxucusunu real hissi münasibətlərə kökləyir. Bu fikri-zəmində o, həm də bir həyat qaynarlığı göstərir.
Qənbər müəllim müxəmməslərində də həyat-tale məsələlərini qabardır, uyğun fikirlər ifadə edir və oxucuda xoş ovqata meyli artırır. Bu yanaşma kitab boyu tamlıq yaradır və oxucuda nikbinliyə keçidi təmin edir.
"Hələ vurur ürəyim" kitabını Qənbər Şəmşiroğlunun həyat-tale hesabatı kimi də xarakterizə etmək olar. Doğrudan da, bu kitabdakı hər şeir janrından asılı olmayaraq özündə bir haqq-hesab çək-çeviri yaradır. Bu da müəllifin yaşam dünyasından, hadisələrə usta baxışlarından və müqayisələri düzgün apara bilmək bacarığından qaynaqlanır.
İnanırıq ki, "Hələ vurur ürəyim" kitabı Qənbər Şəmşiroğlu yaradıcılığında öz poetik sanbalını təmin edəcək, oxucu-cəmiyyət kodeksləri fonunda real həyati keçidə baxış sərgiləyə biləcək.
Polad Qasımov
Ədalət.-2014.-5 aprel.-S.18.