QISA DEYİM, UZUN DƏRDİ

Poeziyamızın Məcnun şairinə bir ismarış

Yaxın günlərin söhbətidi. Bilgisayarda yazı diktə edirdim. Qulağıma tanış bir səs gəldi. Hiss etdim ki, məni soruşur. Yerimdən qalxıb dəhlizə çıxmaq istəyəndə özü otağa daxil oldu. Üz-gözündə həmişə nur gəzdirən, çöhrəsi həmişə işığa bələnmiş olan Məcnun Göyçəliylə görüşdüm, hal-xoş etdik. Və onun artıq iç dünyasını yaxşı öyrəndiyimdən gəlişinin mütləq bir səbəbi olduğunu anladım. Ona görə də nə deyəcəyimi gözləyə-gözləyə qoluna girdim. Yenidən mənim otağıma döndük. Çantasını açdı və...

Məcnun Göyçəlinin yaradıcılığı ilə lap çoxdan tanışam, kitablarını oxumuşam, barəsində ədəbiyyat adamlarının, söz bilicilərinin fikirlərini dinləmişəm. Hər dəfə də eşitdiyim bir söz elə bil ki, mənim üçün təzələnib. Onu mütaliə edənlər vurğulayıblar ki, Məcnun Göyçəli dərdi üyüdən, dərdi ürəyində yaşada-yaşada həm də ona nəfəs verən şairlərimizdən biridi. Elə bil ki, o hər bir şeiri ilə, hər bir misrası ilə yaşadığı dərdin təkcə tərənnnümçüsü yox, həm də onun əlindən tutub özü ilə gəzdirən bir valideynə çevrilir. Sanki o dərdləri gəzmək üçün doğulub. Özü də elə-belə başmaqseyri yox, onunla fikirlərini, ürəyini bölüş-bölüşə, onunla qol-qola, onunla son mənzilə qədər.

İndi stolun üstündəki kitabı gözdən keçirib bir kənara qoyandan sonra məhz Məcnun Göyçəlinin dərdlərini gözümün qarşısına gətirirəm. O dərdlər mənə çox doğmadır. Çünki mən də o dərdlərin içindən keçmişəm, mən də onun əlinin suyunu dadmışam, mən də onun şirəsinə bələnmişəm və nəhayət, mən də həmin dərdlərin həm həmsöhbətiyəm, həm yaşayanı, həm də yaşadanı. Ona görə də üz-üzə dayandığım Göyçə dərdi, Zəngəzur dərdi, Qarabağ dərdi, Təbriz dərdi, Dərbənd dərdi üzümə gülümsəyir. Və mən də gözlərimi onların gözlərindən qaçırıb yerə, ayağımın ucuna baxıram. Sanki o dərdlər də yerə baxırlar. Və hiss edirəm ki, mənə gülümsəyən o dərdlər "yerə baxmaq yox, yerimək lazımdır. Çünki bizi yerimizdən tərpətmək üçün, bizə qovuşmaq üçün siz yeriməlisizin, biz gələsi deyilik!"

Doğrudan da dərdlərimizin nə ayağı yoxdu, nə də ayaqqabısı. Onların sorağına, onların xilasına biz getməliyik. Özü də tək-tək yox, ellikcə. Bu gün isə biz hələ dərdlərimizlə danışırıq. Bütün qələm adamları kimi Məcnun Göyçəli də dərdləri ilə danışır və bildirir ki:

Papaq başımdan uçdu,

Fikrim ərzi dəlirdi;

Kişilər hay-küyündən,

Arvad səsi gəlirdi!

Bəli, doğrudan da elə bir dövr var idi ki, qadınlarımız daha çox önə çıxmışdı. Bizlərə namusun, qeyrətin xilası üçün nümunə olmaq yolunu göstərirdilər. Biz isə kürsü davası edirdik, vəzifə tutmağa çalışırdıq. Bax, həmin o çığır-bağırımızda, hay-küyümüzdə səsimiz də kəsərdən düşmüşdü, cırraşmışdı. Az qala davakar qadınların səsinə çevrilmişdi. Bunu da Məcnun Göyçəli öz poetik fikrinin qanadlarında oxucuya çatdırır və əlavə edir ki:

Əsrin məngənəsində,

Birər-birər əyildik.

Torpaq bəhrə, bar dedi,

Biz yemədik - yeyildik!

Əlimdəki kitab Məcnun Göyçəlinin seçilmiş əsərlərinin birinci cildidi. Kitab şairin bir təmənnasız xeyriyyəçi dostunun yardımı ilə işıq üzü görüb. Çox nəfis şəkildə çap olunmuş kitaba günümüzün dəyərli tənqidçilərindən Əsəd Cahangir ön söz yazıb. Əsəd müəllim öz fikirlərini Məcnun Göyçəlinin misralarının fonunda şərh edərkən vurğulayr ki, şair dostumuz kifayət qədər söz ehtiyatı olan. sözü hər şeydən uca tutan və sözə ömür verməyi bacaran yazarlarımızdandı. O, təkcə Göyçənin deyil, eləcə də itirdiyimiz bütün torpaqdarın sevigisini qazana bilən və buna haqqı olan, vətən sevgisini bayraq edən bir şairdi.

Təbii ki, bu təqdimat özü-özlüyündə şairin böyük söz dünyasının qatlarını oxucunun üzünə açır. Və həmin qatların hər birində Məcnun Göyçəlinin orijinallığı ilə qarşılaşmaq bir normaya çevrilir. Məsələn:

Qəfəs köhnə qəfəsdir,

Hünər burda əbəsdir!

Millət ölürəm, - deyir

Deyirlər, bu nə səsdir?! -

Allahım, hoy de, hoy de!

Və yaxud:

Mənası nə əkməyin,

Bazar-bazar çəkməyin!

Qaraltıya üz tutub,

Kişi adı çəkməyin

Söz əsgərin olmasa!

Yəqin ki, oxucu təqdim etdiyim nümunələrdə söhbətin nədən getdiyini anladı və elə həmin anlayışla da başqa bir nümunəyə üz tuturam.

Sözü dilini kəssə,

Xəncəri qından çıxar!

Öz soyuna köklənib

Qeyrəti candan çıxar!

Bu misralar türkə, türk oğluna, onun təqdimat və tərənnümünə həsr olunub. İndi oxuyacağım misralar isə türk gözəli üçündü.

Ay bu elin el gözəli,

Eldə qurban olum sənə.

Qollarımı kəmər eylə,

Belə qurban olum sənə.

Həm türk oğlunu, həm türk gözəlini vəsf edən şair bu oxşar, həm də fərqli şeirlərdə əsas məqsəd kimi türkün dəyanətini, görkəmini, şəxsiyyətini, sevgi və nifrətini önə çəkib. O təkcə türk oğlunun xarici görünüşünü deyil, türk gözəlinin boy-buxununu deyil, həm də onların iç dünyalarını bir növ işıqlandırmağa çalışıb. Və göstərməyə çalışıb ki, bu cür iç dünyaya malik olan millət işğalla barışa bilməz. Bu cür iç dünyası olan millətin torpağı əsirlik yaşaya bilməz. Mütləq silaha sarılmalı, mütləq qisas üçün meydana atılmalıyıq.

Məcnun Göyçəlinin seçilmiş əsərlərinin birinci cildi bir neçə hissədən ibarətdir. Burada şairin ayrı-ayrı illərdə yazdığı şeirlər, rübailər, eləcə də poemalar toplanmışdı. Bütövlükdə bir ürəyin pıçıltısı olan bu kitab mənim zənnimcə, Göyçə dərdimizə, onun məcnun olan Məcnun Göyçəlinin söz abidəsidi. Necə deyərlər, uğurlu olsun!

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2014.-15 aprel.-S.7.