"XOCALI"

Xocalı faciəsi və soyqırımı elə bir ağır dərddir ki, uzun illər keçsə də xalqımızın, millətimizin qan yaddaşından heç vaxt silinməyəcək. Bu bəşəri kədəri və dərdi müxtəlif yazarlar hərəsi bir cür öz qələminin süzgəcindən keçirərək gələcək nəsilə ötürüb. Təbii ki, biz Xocalı soyqırımını təkcə fevralın 26-da deyil, bütün ilboyu xatırlamalı və bu faciəni dünyanın hər yerində səsləndirməliyik.

Bu mənada istedadlı şair Vahid Əlioğlunun 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə 366-cı rus alayı ilə erməni qoşunlarının Xocalıda törətdiyi dəhşətli qanlı faciənin qələmə alınması çox aktual bir məsələdir. O, "Xocalı" poemasını yazmaqla bir daha bu soyqırımı və bəşəri faciəni dünyanın diqqətinə çatdırır. Kitab Ümummilli Lider Heydər Əliyevin və prezident İlham Əliyevin Xocalı faciəsi ilə bağlı söylədiyi fikirlərlə başlayır. Kitaba ön sözü filologiya elmləri doktoru, professor Şamil Vəliyev yazıb. Ş. Vəliyev həmin qeydlərdə bir daha yada salır: "Xocalı soyqırımı ürəyimizə sancılan süngüdür. Bu süngünün yarası hələ də sağalmayıb, hələ də sinəmizi göynədir. Şair Vahid Əlioğlu da göynəyə-göynəyə "Xocalı" poemasını yazmış, ən dəhşətli, ən ağır faciəni qələmə almaqla bizləri həm də qəm gölündə boğulsaq da nikbin olmağa, gələcəyə ümidlə baxmağa sövq edir".

Kitabın redaktoru şairə-publisist Xatirə Əzizdir. Hiss olunur ki, Xatirə xanım da şair Vahid Əlioğlunun yazdığı hər misranın üstündə yarpaq kimi əsib və kitabın işıq üzü görməsində böyük əziyyət çəkib.

Əlbəttə, Xocalı faciəsi zamanı 613 nəfər qətlə yetirilib. Onlardan 106 nəfəri qadın, 59 nəfəri uşaq və yeniyetmə, 70 nəfəri ahıl idi. 8 ailə bütövlükdə məhv edilib, 26 uşaq hər iki valideynini, 230 nəfər isə birini itirib. 487 nəfər əlil olub, 150 nəfərdən hələ də soraq yoxdur. 1275 nəfər soydaşımızı ermənilər əsir götürüb.

Bütün bu faciəni istedadlı şair "Xocalı" poemasında poetik dildə ifadə edir:

Dağlıq Qarabağda - cənnət məkanda,

Xocalı adlanan bir şəhər vardı.

Bülbüllər ötərdi hər bir bağında,

Yazı da, qışı da göz oxşayardı.

Amma ermənilər o yurdun altını-üstünə çevirdilər, nə qocaya qıydılar, nə hamilə qadına, nə də körpə uşaqlara. Qabağına kim çıxırdısa, onu ya güllələyirdilər, ya da süngüdən keçirirdilər. Şair həmin anları belə təsvir edir:

Bələyi açılmış körpəyə bir bax,

Onun sinəsində süngü yeri var.

Belə dəhşət olmaz, müsibət olmaz,

Ürəyim alışdı, yandım, a dağlar.

Güllə yağışları, tankların səsi,

Lərzəyə salmışdı bütün şəhəri.

Belə bir vəhşilik, belə barbarlıq

Hələ olmamışdı min ildən bəri.

Göründüyü kimi, şair Vahid Əlioğlu düşmənin vəhşi sifətini və iç dünyasını, qəddarlığını elə təsvir edir ki, oxucu bir daha bu misraları oxuyanda vəhşiliyə, qəddarlığa nifrət edir. Təbii ki, insan dünyaya gələndə insan kimi yaşamalı və insan kimi də köç etməlidir.

Amma bu faciəni törədən, bu soyqırımı törədənlərə heç vaxt insan demək mümkün deyil. Bunlar şeytandan da, iblisdən də betərdilər. Bunların nə uşağa, nə qocaya, nə də hamilə qadınlara yazığı gəlmirdi. Onların nə Allahı vardı, nə də Allahdan qorxusu.

Şair öz qəzəb hissini və nifrətini poemanın hər misrasında, hər sətrində özünəməxsus bir formada ifadə etməyə çalışıb və buna birmənalı olaraq nail olur:

Haraya baxırsan tərsə çönübdü,

Ocaq qaralıbdı, həyat sönübdü.

Elə bil təbiət daşa dönübdü,

Açılmır nə vaxtdır gül, Xocalıda.

Əlbəttə, belə bir poemanı qələmə alarkən şair ürəyinin sızıltılarını, ağrı-acısını duyursan. Hiss edirsən ki, şair poemanı yazıb başa çatdırana qədər min dəfə ölüb və min dəfə də dirilib. Amma şairə təsəlli olan budur ki, ürəyinin dərinliyindəki Xocalı məhəbbətini və düşmənə olan nifrət hissini vulkan kimi püskürə bilib. O yerdə ki, insan qəlbi var, o yerdə ki, insanlara güllə atılır, qan tökülür, ev yıxılır bəşər övladı heç vaxt bu cinayəti törədən insanları bağışlamır.

Şair Vahid Əlioğlu poemanın sonluğunu nikbin notlarla tamamlamaq istəyib və buna nail olub. Çünki hər bir kədərdən sonra insanın qəlbində bir ümid işığı boylanır. Və nə yaxşı ki, şair poemanın sonunda oxucuya bu ümid işığını aşılaya bilir:

Tökülən qan yerdə qalmaz,

Can yanmasa, göz də dolmaz.

Qarabağsız Vətən olmaz,

Sıraya düzlənin, gedək.

Qılıncı qından çıxarın,

Düşmənin bağrını yarın.

Qarabağa sülh aparın,

Sıraya düzlənin, gedək.

Bəli, bu millət, bu xalq ölkə prezidenti və Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında mütləq o torpaqları erməni işğalçılarından azad edəcək, Xocalıda, Şuşada, Kəlbəcərdə, Ağdamda, Füzulidə, Zəngilanda, Qubadlıda, Laçında Azərbaycan bayrağı dalğalanacaq. O xoş gün heç də uzaqda deyil!

Faiq QİSMƏTOĞLU

Ədalət.-2014.-26 fevral.-S.6.