TƏLQİN

hekayə

(əvvəli ötən saylarımızda)

Fikir-xəyal içində evimizə nə vaxt çatdığımı bilmədim.

Darvazadan içəri girib ora-bura göz gəzdirdim. Çəmənim həyətdə yox idi. Bəlkə qonşuya keçib? Bəlkə təcili xəstə yanına aparıblar? Pilləkənlərlə ikinci mərtəbəyə qalxıb aynabəndin qapısını ehtiyatla açdım. Çəmənim böyük, yaş əskiylə qonaq otağının taxta döşəməsini yuyurdu. Döşəməyə düşən kölgəmdən diksinən Çəmən tez başını qaldırıb mənə sarı çevrildi. Qapıda donub qaldım. Bir an nə edəcəyimi bilmədim. Elə bu döşəmə sil-süpür hadisələrinə görə başıma gələnlər dərs olmuşdu mənə. İlan vuran çatıdan qorxar!

- Nə var? Niyə quruyub qalmısan? Xüsusi dəvət lazımdı?

Aynabəndə girməyə cəsarətim çatmırdı. Donub qldığımı görən Çəmən üzümə məlul-məlul baxaraq: - Keç içəri də,-dedi. - Noolsun ki, döşəmə qurumayıb. Batar, bulanar, təzədən yuyaram,-deyə əlavə etdi. Ərimə, ev-eşiyimə qulluq etmək borcumdu mənim. Belə olanda ürəyim də açılır. Ərimin qulluğunda duranda sevindiyimdən yerə-göyə sığmıram. Uşağımın nazınnan oynayanda dünyaları mənə verirlər elə bil. Çox fikirləşmədim. Tərəddüd etmədən, Çəmənimin könlü xoş olsun deyə, tozlu, torpaqlı ayaqqabılarımla yaş döşəməni basıb aynabəndin o biri başına keçdim.

Və birdən zəlzələ qopdu sanki. Rəflərə düzülmüş çini qabları yerə çırpır, stulları aynabəndin o biri başına tullayırdı. Sifəti qızarmışdı. Dolabdan çıxardığı mürəbbə balonlarını, əlinə keçən döşəkçələri də aynabəndin açıq pəncərəsindən həyətə tulladı. Gözləri böyümüş, həmişə boynunun ardında səliqəylə düyümlənən gur bozumtul saçları açılıb gərdəninə dağılmışdı.

- Sakit ol, neynirsən? - Başının üstündən vızıldatmaq istədiyi büllur vazı əlindən aldım.

- Neynirəm? Dağıdıram bu xarabanı.

- Axı niyə? Ayranına turş dedilər?

- Bir evdəki məni it yerinə qoyan yoxdu, o ev dağılmalıdı, vəssəlam!

- Xətrinə kim dəyib sənin?

- Heç kim, səndən başqa heç kim.

Yumruqlarımın nə vaxt düyünlənməsindən xəbərim olmadı. İrəli yeridim. Hansı qüvvəsə biləklərimi sıxdı, əllərim boşaldı. Qeyri-ixtiyari səsimi qaldırdım.

- Özünü ələ al. Bir belə dəymə-düşər olma. Əsəblərim onsuz da tarıma çəkilib. Evdə nə qədər danışıq olar? Axı indi mən sənə neylədim?

Çəmənim ərköyün-ərköyün çiyinlərini oynadıb üzünü yana çevirdi. Sifətinin bir yarısı pərişan saçları dumanında görünməz oldu.

- Bə səhərdən güzgü kimi təmizə çıxardığım döşəməni basıb keçən kimdi? Hələ bir soruşuran da "neylədim axı?".

Mən susdum. Çəmənimin ağır xəstəlik keçirdiyini yəqinləşdirdim. Əlbəttə, təbiidir. Çəmənimin tez-tez hədəqədən çıxaran, heç şübhəsiz ki, illərlə çəkdiyi bala həsrətidi. Başa gəlməyən elə bu istək də əlvan duyğularına, işıqlı arzularına qara lələklər salır, əsəblərini gərginləşdirmişdi. Belə düşünürdüm ki, təbiətində yaranmış bu təbəddülatlar vaxt keçdikcə sovuşub itər. Amma sən saydığını say! Suları axır, çarx fırlanır, dəyirman öz işini görürdü. "Hər çətin asan olur, ancaq çətin asan olur" deyib atalar. Məmmədyar kəndə gəlib. Uşaqlıq dostumdu. Adlı-sanlı həkimi Allah yetirib bizə. Amma arxa tullanmamış bərəkallah istəmə. Görək nə olur! Bir yandan da ürəyimi yeyir, üzülürdüm ki, öz ayağıyla uçuruma gələn Məmmədyarı evimizə dəvət edə bilməyəcəyəm. Axı, belə qanqaraçılıqda mən ona necə hörmət göstərim? Bəlkə onu çayxanaya aparım? Sonra eşidən-bilən nə deyər? Ancaq necə var, harda olur-olsun mən onunla görüşməli, bir dost kimi ürəyimi ona açıb yüngülləşməli, Çəmənimin mərəzlərinə əlac istəməliyəm.

Naxır yolunu kəsib yamac yuxarı "Pir bulağı"na aparan çınqıllı cığıra çıxdım. Uşaqlıq dostumu görməyə tələsirdim. Duzlu-məzəli zarafatlarından ötrü burnumun ucu göynəyirdi. Bilirəm ki, yenə "daz başlar üçün tük dərmanı" kəşf olunub deyərək başımı iri ovucları arasına alıb sığallayacaq, sonra da iri əllərini bir-birinə çırpıb şaqqanaq çəkəcək, mən də ona qoşulub ürəyim gedənə kimi güləcək və güləcəkdim.

Məmmədyar qayalar arasından qıvrılıb yamaca dırmaşan cığır başında göründü.

Ciddi və qayğılı idi.

Qara diplomat çamadanını daşlara toxundurmadan qorxurmuş kimi tez-tez bu əlindən o biri əlinə ötürür, pəncələri ucunda ehtiyatla üzüaşağı enirdi.

Mən dağ yolunu kəsə getməliydim.

Addımlarımı yeyinlədib onu qarşılamağa tələsdim. Ayağımın altından qopan daşlar dərəyə yuvarlanır, uçurumlar vahimə doğururdu. Bu hay-haray Məmmədyarı da çaşdırmışdı. Yerində donub ətraflarda nə baş verdiyini anlamaq istəyirdi. Məni görən kimi aynası açıldı. Diplomatını əlindən almaq istərkən:

- Yox, özüm apararm, - dedi. Burda butulkalar var. Sınar.

- Nədi? Bəlkə nemeslər kimi öz arağınla gəlmisən kəndimizə?

- Əşi, yox. Sən nə danışırsan? - dedi Məmmədyar. O, çamadanını ehtiyatla yerə qoydu. Ütüsü, qatı sınmasın deyə barmaqlarının ucuyla şalvarının balaqlarını yuxarı çəkib ağ, hamar daşın tozunu üfürüb, üstündə oturdu.

- Bəs nədi axı, o butulkalardakı? Üstündə də yarpaq kimi əsirsən?

- Sudu, su.

- Su nədi? Özünlə gətirmisən? Kəndimizdə su yoxdu bəyəm?

- Elə kəndimizin suyudu.

- Heç nə başa düşə bilmirəm.

Məmmədyar - nə başa düşərsən, qardaş,-deyə əllərini bir-birinə çırpıb şaqqanaq çəkdi. Qayalarda əks olunan sədaları parça-parça, bölük-bölük dərə aşağı axıb getdi. Qaya üstündən havalanan qartal günbatandan şığıyan şəfəqlərarası it-bat oldu. Məmmədyar diplomatını böyrü üstə yıxıb qapağını açdı. Üstlərinə latın, alman, ingilis, türk dillərində etiketlər yapışdırılmış müxtəlif biçimli butulkaların yerini sahmanladı.

Ağzımı açıb gözlərimi Məmmədyarın ağzına zilləmişdim. Bütün bunların nə demək olduğunu bilmək istəyirdim.

- Bizim "Pir bulaq" suyudur, - dedi Məmmədyar. Xəstə, əsəbi əsrimizdə, insani münasibətlərin kəskinləşdiyi bir zamanda gözdən uzaq bir yerdə misilsiz bir şəfa qaynağı var, həm də yoxdur. Var deyirəm, ona görə ki, göz qabağındadır, yoxdur ona görə deyirəm ki, faydası açılıb aşkarlanmayıb. Min bir xəstəliyə dərman olan ana yurdumun bu çeşməsi dünyanın olmalı ikən heç kimin deyil. Amma mən bu sular barədə Amerikada təbii dərmanlarla müalicə aparan həkimlərin beynəlxalq simpoziumunda söhbət eləmişəm, nümunə istəyiblər. Bu butulkaların hərəsini bir ölkəyə göndərmişəm. Xarici şirkətlər, firmalar kəndimizi əsl müalicə mərkəzinə, kurort-istirahət guşəsinə çevirəcəklər.

Çəmənim gözümün qabağındaydı. Xəyalən Məmmədyarın dediklərinin daha sürətlə həyata keçməsindən ötrü təzədən traktorçuluq başlanılıb, çaydan daş daşıyıram, yolları sahmana salır, körpünün tağlarını möhkəmləndiririk. "Dumanlar" meşəsindəkiağac emalı zavodu gecə-gündüz işləyir. Kənd çolanı mədəniyyət evi binası üçün tirlər, dirəklər yonurdu. Mən də sevinirəm ki, "Pir bulağı" yerində müasir müalicə mərkəzi yaradılır. Xarici ölkələrdən güclü həkimlər gəlir bura. Əlbəttə, mənim Çəmənim də orada əməlli-başlı müalicə olunur. Özümdən bixəbər dodaqlarım qaçır, üzüm gülürdü.

Məmmədyar diplomatını şaqqıldadıb bağlayanda fikirdən ayıldım. Əziz qonağımın yanında başı paçalarımın arasında cəsarətsiz otururdum. Onu evə dəvət edə bilməzdim. Məni xəcalət təri basırdı.

- Nə oldu sənə? - dedi Məmmədyar, - bət-bənizin də ağardı? Xəstəsən, nədi?

- Yox, - dedim - sağlığını görüm, ancaq evimizdə...

- Evinizdə? Bəlkə uşağa bir şey olub? Bəs niyə dillənmirsən?

Qayalıqlardan çınqıllı kənd yoluna çıxdıq. İllərdən bəri ürəyim, həyatım qədər sevdiyim Çəmənimi sevincimdən alıb, fərəhimdən qoparmaq istəyən sirli mərəz barədə danışdıqca altdan-altdan Məmmədyara göz qoyur, söylədiklərimin dəhşətli bir xəstəlik əlaməti olub-olmadığını onun gözlərində, sifətində əmələ gələn cizgilərdə oxumağa çalışırdım. Ancaq Məmmədyar daş kimi susur, nə başıyla dediklərimi təsdiq edir, nə də üzünü turşudurdu. Onun belə soyuqqanlığı məni xeyli əsəbiləşdirsə də özümü o yerə qoymur, dişimlə dodağımı gəmirə-gəmirə səbrimi basırdım. İndi mənim nəzərimdə Çəmənimin xasiyyətindəki yerli-yersiz əsəbləşmənin, səbrsizliyin, "özündən çıxmanın" qabağını ala biləcək bir həkim vardısa o da Məmmədyardı.

Yol boyu şikayətimi, gileyimi eşidən dağlar, daşlar dilə gələrdi. Amma Məmmədyar dinmədi. Rəhmərtlik oğlu handan-hana:

- Bəs heç həkimlərə göstərməmisən? - deyə soyuq nəzərlərlə üzümə baxdı.

- Necə göstərməmişəm? Bakıdan, diaqnostik mərkəzdən gələn səyyar briqada həkimləri onun bütün analizlərini çıxartdılar.

- Hə? Bəs nə dedilər?

- Nə deyəcəkdilər ki? Dedilər sap-sağlamdı yoldaşınız.

- Mən Çəmən xanımı görməliyəm. Onu dindirməliyəm. Bəsi suallara cavab almalıyam,-dedi Məmmədyar.

- Mən də gələnə gəlmə necə deyərdim.

Həyətə girdik. Çəmənim talvardan asılan nənnini yelləyirdi. Cəld ayağa qalxdı. Əndamına kip yapışan paltarının ətəklərini çəkişdirib dartışdırdı.

- Xoş gəlmisiniz, Məmmədyar qardaş, - deyib uşağı nənnidən çıxartdı. Körpə qığıldadı. Başını yana əyərək yaşıl tumurcuq gözlərini fırlatdı. Tanımadığı qonağı görüncə səsini kəsdi.

Məmmədyar əlindəki eynəyi gözlərinə taxıb baxışlarını Çəmənə zillədi. Çeşmək şüşələrinin parlaq işığı qadının gözlərini qamaşdırdı. Həkim eynəyini çıxardı, təəccüb və heyrət dolu nəzərlərini qadına zillədi.

- Bu nədi, Çəmən xanım? Siz ağır bir xəstəlik keçirirsiniz? Bu nə şəkil, bu nə görkəmdi?

Çəmən qəfil ilan görmüş kimi çaşdı. Kağız kimi ağ çöhrəsi allandı. Nəsə demək istədi, amma dili dolaşdı, nəfəsi tıxandı. Nəhayət titrək səslə:

- Mənə heç nə olmayıb. Xəstəlik? Yox... qarr... Çəmən sözünü bitirə bilmədi. Dirsəyiylə çarpayının baş ucuna söykəndi. Məmmədyar ayaq üstə amanabənd dayanan Çəmənin ətli biləyindən tutdu. Otağa soyuq bir sakitlik çökdü.

- Nəbziminiz yaman bərk vurur. Ancaq qan dövranı çox ləngdir. Nəmişlik, tərlilik normadan artıqdır. Belə getsə...

Həkim mənə tərəf çevrildi:

- Xəstə "təcili yorğan-döşəyə girməli, uzun zaman intensiv müalicə olunmalıdır.

Çəmənimin bət-bənizi qar kimiydi. Tez-tez udqunur, həkimdən nəsə soruşmaq istəyir, ancaq ağzını açıb danışa bilmirdi. Elə bil başına qaynar su tökmüşdülər. Matı-qutu quruyan Çəmənim məzlum-məzlum, üzümə baxıb məndən bir nicat gözləyirdi. İşgəncəli sükutu həkim pozdu:

- Gözündəki qızartılar onu deyir ki, son vaxtlar tez-tez əsəbiləşirsən, elədirmi?

(ardı var)

Yusif Həsənbəy

Ədalət.-2014.-12 iyun.-S.6.