BU SÖZLƏRİ ANCAQ O
SÖYLƏYƏ BİLƏRDİ...
Rəşad Məcidin
"Dəlicəsinə"adlı yeni kitabı ilə
bağlı oxucu qeydləri
Səhifələrində hər yazımı görəndə xoşbəxt olduğum və qürur duyduğum "525-ci qəzet"in baş redaktoru Rəşad Məcidin "Dəlicəsinə" adlı kitabının sorağını eşidən andan onu oxumaq həvəsinə düşdüm...
Kitab oxuya-oxuya qələm-dəftərim də çox
vaxt əlimin altında olur. Və mən "Dəlicəsinə"
adlı bu kitabdan özüm üçün qeydlər
aparmağa başlayıram və hiss edirəm ki, bu kitabda mənə
də doğma olan çox dəyərlər və məqamlar
var. Hələ bundan başqa bu yeni kitab mənim
üçün biblioqrafiya rolunu da onayır, oxumaq
üçün neçə kitabın adını qeyd edirəm...
Beləcə kitabın adıyla içindəki
yazıların üst-üstə düşən məqamları
məni özünə çəkir...
Kitabın
birinci - "Yaşadıqlarım" adlı
bölümündəki "Gəncədəki ruh"
adlı yazı xüsusilə oxucu ruhuma toxunur:
"...Həmin
gün hiss edirdim ki, Gəncədə bir ruh var. Özü də
o ruh təkcə məndə yox, mənim qatardan başlayan
nostalji xatirələrimdə deyildi, mənə elə gəlirdi
ki, o ruh hamını sarmışdı. Elə bizim
xalqımızın soyuq, rasional düşüncəli
xalqlardan fərqi də məhz o ruhdadı..."
Bir də
müəllifin bütün səmimiyyəti ilə söylədiyi
bu fikirlər mənə çox təsir elədi...
"...Mən
millətimizə, xalqımıza xidmət edən dəyərli
insanların əllərini öpməkdən heç vaxt
çəkinmədim. Otağıma gələndə
ayağa sıçradım, qabaqlarına yüyürdüm.
Onlarla səfər yoldaşı oldum, amma ən adi məişət
söhbətləri gedəndə də, məclis zarafat məcrasına
yönələndə də etik sərhədləri heç
vaxt keçmədim, qarşımdakının kim
olduğunu unutmadım. Və əksinə davrananları
görəndə hiddətləndim, qəzəbləndim..."
Müəliif bu maddi aləmdə öz mənəviyyatını,
ruhunu çərçivəyə salanlara deyir ki, insanın
xilası onun ruhundadı. "...O ruh olmasa heç bir
maddiyyat, heç bir güclü ordu torpaqlarımızı
geri ala bilməz..."
Və mən
"Gəncədəki ruh" adlı bu təsirli yazı
haqqında qəlbimdən keçənləri daha aydın
ifadə etmək üçün "ön söz"ün
müəllifi professor Cahangir Məmmədlinin
yazdıqlarına diqqət edirəm:
"...Bu
kitabın içində Azərbaycan dolu bir sevgi var - Azərbaycan
sevgisi var" deyən Cahangir müəllim bu yazıya
münasibətini görün necə ifadə edib:
"...Doğrusu,
bu sətirlər məni də vağzalları çoxdan, lap
çoxan unudan bir insan kimi çox duyğulandırdı və
mən birdən-birə bu axşamçağı
Bakı-Ağdam qatarına bilet alıb "elə həmişəki
kimi" olan o vağzaldan elə o illərdəkinə bənzəyən
o bələdçilərin yanındaca Qarabağa getmək
istədim. Bu duyğu mənə Qarabağ dərdini,
Ağdam kədərini yenidən yaşatdı və mənə
bu dərdi yenidən yaşatdığına görə Rəşada
çox minnətdaram..."
İkinci bölüm "Gördüklərim"
adlanır.
Burada müəllifin unudulmayan səfərləri, müxtəlif
ölkələrdə yeni-yeni görüşləri və
dostluq bağlarından, bir də platonik məhəbbətin
cizgilərindən söz açılır ...
Üçüncü bölüm isə
"Tanıdıqlarım" adlanır. Kitabda ən
çox sevdiyim yazı "Əsəd bəy və Nuridə
xanım"adlı bu böyük yazıdır. Yazı "Ötən əsrin birinci
yarısında Avropada Azərbaycan nəsrinin şedevr
nümunələrini yaradan Məhəmməd Əsəd bəyin
- Qurban Səidin narahat ruhuna və bu dahi Azərbaycan
yazıçısını Vətəninə qaytarmaq istəyən
Nuridə Atəşinin müqəddəs savaşına
ehtiramla" yazılıb.
Əsəd bəy Bakıya, İçərişəhər
divarlarına, qədim Qalanın xarabalıqlarına dəlicəsinə
aşiq idi.
Nuridə xanım isə Avropada doğma Vətəni
uğrunda çarpışır dəlicəsinə...
...Bir
oxucu kimi mənim üçün də Məhəmməd
Əsəd bəylə bağlı bu məlumatlar, onun əsərləri
ilə tanışlıq çox maraqlıdı. Nuridə xanıma gəldikdə isə onun bir
qadında olan bu qədər işıq, xoş niyyətlər
üçün sərf etdiyi enerji, bu qədər inam və
ürəkdən gələn mübarizəsi adamı heyran
edir. Ümumiyyətlə, Rəşad
müəllim öz təbiətinə uyğun olaraq Nuridə
xanım kimi insanlara qəlbində xüsusi rəğbət
bəsləyir, istedadlı adamlara onların yazdığı
əsərlərə və ya kiminsə gördüyü
xeyirli, təmənnasız işlərə görə öz
minnətdarlığını bildirir. Və bu minnətdarlıq
hissinə az qala kitabdakı bütün
yazılarda rast gəlmək olur. Qəribədir, adamların az qala bir-birini tapdayıb keçmək istədiyi,
istedadı nəinki əzizləmək onu vurub sıradan
çıxarmaq istəyən, könül bulandıran, qəlb
qıran bu qədər adamların arasında Rəşad
müəllim kimi insanlar çoxdumu, Sizcə? Qulu
Ağsəsin R.Məcidlə bağlı "Ulduz"
jurnalında bir yazısını oxumuşdum. "Qapısı açıq Məcid". Mən də həmişə bunu müşahidə
etmişəm. Rəşad müəllim
könül qapısını ədəbi aləmdə hələ
ilk addımlarını atan istedadlı gənclərin
üzünə taybatay açdı. Kiminin
qəlbinə bu minnətdarlıq hissi ilə əbədi
yazıldı, kiminin də bu açıq qapıdan
düşən işıq çox keçmədi ki,
gözlərini qamaşdırdı. Rəşad müəllim
də şair könlü, həssas qəlbi ilə
olanları ürəyinin düz başında hiss elədi və
təbii ki, özünün də söylədiyi kimi bunlar
onun ruhuna təsirsiz ötüşmədi...
Düzü,
adam hərdən düşünür ki,
kaş mən də indiki gənclərin yerinə olaydım.
Biz nə qədər əziyyətlər çəkmişik,
min bir əziyyətlə oxumuşuq, sonra işləyəndə
bəzən elə maaş
almışıq ki, heç yol pulumuzu da ödəməyib. Əlbəttə, mən demək istəmirəm ki,
indikilər yağ-bal içindədirlər. Sadəcə
dediyim odur ki, bu yaşda sənə "Gənc ədiblər
məktəbi"nin üzvi kimi ruh vermək,
həvəsləndirmək, yeri gələndə
kitablarını çap etdirmək, onların
tanınmasına çalışmaq, bunlar adi işlər
deyil. Adi bir yazısına, kiminin sualına,
kiminin bir yaxşı işinə görə hər kəsə
təşəkkür etməyi sanki borc bilən bu
böyük ürək sahibinin özünə də bir minnətdarlıq
düşdüyünü unutmaq günah deyilmi?
R.Məcidin
"Özgə planetdən gələn adam"
yazısı da səmimiyyəti, yenə o minnətdarlıq
hissi ilə yadımda qaldı. Onun "Milli Kitab Mükafatı
və Nigar Köçərli haqqıda qeydlər"i olan bu
yazıdan oxucu Nigar xanımın "dünyası"na səyahət edir.
"-Altı yüz dollarla bir mağazanın
küncündə kitab biznesinə başladım. Pul
qazandım. "Əli və Nino"nu
qurdum. İndi bu xalqa
qazandığımın əvəzini vermək istəyirəm".
Müəllif
isə "...Bu xalqın hesabına hədsiz var-dövlətə
sahib olub, görməmişcəsinə torpaqları, meşələri,
dağları hasarlayan, "doydum" demədən bu sərvəti
halal haqqı kimi həzm edən və belə etirafları
ömründə ağlına gətirməyən
oliqarxları, milyonçuları düşünüb, biznesdə
onlarla müqayisədə çox xırda uğurlar
qazanmış bir xanımın xalqa minnətdarlıq hissinə,
öz "borcunu qaytarmaq" istəyinə sadəcə
sitayiş etmək olardı" deyə, qəhrəmanını
bizə belə tanıdır...
R.Məcidin
Aqil Abbasın 60 illiyinə bir il öncədən
yazdığı "Unikal adam" yazısı da ürəyə
toxunan, konkret, maraqlı bir yazıdı. O, bizim
tanıdığımız və
tanımadığımız Aqil müəllimin xarakter,
insanlıq cizgilərini özünəməxsus bir gözəlliklə
ifadə edir:
"...Bütün
sözlərin, müşahidələrin cəmini, toplusunu
bir yerə yığıb, ən müxtəlif məqamlarda
- kədərin adamın cısdağını
çıxardığı, sevincin qanadlarını döyəcləyib
şahə qalxdığı vaxtlarda, ən sakit anlarda, ən
çətin stüasiyalarda onun elədiklərini,
davranışını beynimdən keçirib bir fikrin
üzərində dayanıram - Aqil unikal adamdı".
Müəllifin
"Ağdam haqqında dəyərli yaddaş abədəsi"
adlı yazısı isə Vüqar Tofiqlinin "Ağdam
Çörək Muzeyi: dünəni, bu günü və
sabahı" adlı yeni kitabına yazılmış ön
sözdür. Doğrudan da "...Tarixi danılan, əzəli
torpaqlarının bir hissəsi işğal olunan Azərbaycanda
belə kitablara böyük ehtiyac var..."
"Dediklərim" adlı dördüncü
bölümdə isə müəllifin "Azadlıq"
radiosuna və "Naşir" jurnalına verdiyi müsahibələrlə
kitabın sonuna gəlib çatırıq. "...Ümumiyyətlə
mən vəfa, etibar, sədaqət və istedadın təntənəsinə,
gücünə həmişə kövrəlirəm və
bunları həssas qarşılayıram. Bunlar
mənə ən təsir edən duyğulardır. Bu baxımdan dediyim kimi gənclərlə
bağlı bunları yaratmağa
çalışmışam. Bəzən
özündən çıxan, havalanan bəzi gənclərə
baxanda isə təəssüflənirəm. Çox istərdim ki, vaxtında, zamanında
uğurlar qazansınlar, amma uğurdan da başları gicəllənib
sıradan çıxmasınlar. ("Naşir"
jurnalına, Sevinc Mürvətqızına müsahibə)".
...Bu
sözləri ancaq o söyləyə bilərdi -
hamımızın sevimlisi Rəşad Məcid...
Mina
RƏŞİD
Ədalət.-2014.-14 iyun.-S.13.