Bir məktub göndər mənə Cavabına özün gəl...

Slavyan Universitetinin "Yaradıcılıq" fakültəsində dərs deyirəm. Hər dərsimdə sankı özümlə tanış oluram. Yəni mən "nə qədərəm", "hara qədərəm" suallarına cavab tapıram. Şübhəsiz, məni özümlə tanış edən tələbələrimdir. Belə tələbələrdən biri Qalibə İlisuludur. Lap gəncliyimdən tələbələrimin hansı bölgədən olduğu ilə maraqlanmışam və yaxud ədəbi-bədii məçlislərdə, dərnəklərdə yaxşı bir şeir oxuyan gənci görən kimi soruşuram, hansı rayondansan? Bu sual bəzi adamlarda qıcıq yatatsa da, fərqində deyiləm. Çünki rayonların, bölgələrin dil xəritəsi mənə çox maraqlıdır. Hər kəs öz bölgəsinin şəhdi-şirəsini, ləhcəsini özəlliklərini ədəbi nümunəsində ifadə edir. Elə bölgələr var ki, adamların fantaziyaları, uydurmaları, ayamalar, bəzəmələri çox güclüdür, bu yerlərin yazarları maraqlıdır, fikir və ritm intonasiyaları dərindir. Elə bölgələr də var ki, yazarın düşüncəsi, nitqi şirin deyil, soyuq və səthidir.

Şübhəsiz ki, Qalibəni soruşmağa ehtiyac yox idi. Təxəllüs götürdüyü "İlisu" hər şeyi deyir, bu yerlərin qədimliyi, axar-baxarlığı, təbiəti və dil semantikası hər şeyi ifadə edir. "İlisu"lunun məndə yaratdığı assosiasiya həm qədimliyin, tarixin, həm də keçmişə açılan bir ilmənin, bir telin anlamını verir.

Qalibə Cəfərova (İlisulu) Cəfər qızı Qax rayonunun İlisu kəndində anadan olub. Avrasıya Universitetinin Stomotologiya və Bakı Slavyan Universitenin Yaradıcılıq fakültəsində təhsil alır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və "Qızıl Qələm" mükafatı laureatıdır. 8 şeir kitabının müəllifidir. İndiyə kimi şairin "Vətən səni, vətən məni çağırır", "Ayselim", "Bayatılar", 3 cilddə "Məhəbbət şeirləri", "Sözün qurbanıyam", "Azərbaycan məmlkətim mənim" və başqa şeir kitabları işıq üzü görüb, həmçinin şeirləri "Türk dünyası şairlər", "Gönül qəhvəsi", "Ədəbiyyat sofrası", "Türk tasəvvuf şirleri", "Şair bakışlı kalemlər" antologiyalarında və "İlusu" ensiklopediyasında yer almışdır. Bu gün şair ölkəmizin müxtəlif mətbu orqanlarında müntəzəm çap olunur. Şair hal-hazırda Amkara Sanat Platformunun rəsmi Azərbaycan təmsilçisidir. Şeirlərin xeyli sayda mahnılar bəstələnmişdır.

Bu dediklərim Qalibə İlusulunun qısa bir tərcümeyi halıdır. Amma ən böyük tərcümeyi-hal onun şeirləridir. Ədəbi tərcümeyi-hal qədər dəqiq heç nə yoxdur.

Qalibənin şeirlərində müxtəlif mövzulara müraciət edir. Onun şeirlərində Qarabağ, xüsusən Xocalı faciəsi, körpələr, təbiət, sənətçilər, ilahiyyat, dünya, məhəbbət mövzuları mühüm yer tutur. Dünya şeirlərində şair narahatlıq hissləri keçirir, Allahın yaratdığı dünyanı insanlar bir anın içində uçurmaq istəyirlər.

Bəzən boza çalır gedir,

Bəzən al rəng alıb gedir.

Bəzən rəngsiz olur gedir,

Sorma, dünya rəngdədir?

Və yaxud

Dünya gəzməli dünyadı,

Dünya süzməli dünyadı.

Dünya, dünya, bu dünya,

Naxış düzməli dünyadır.

Qalibə xanım təkcə özünü yazmır, o dövrünü, zamanını ifadə edir. Şeirlərində ilahi eşq, dünya və vətən eşqi özündən qabaq ki, ədəbi nəslin düşüncələrinin davamı kimi görünür. Bu da çox təbiidir. Sevgi şeirlərində aşiq düşüncəli və kədərlidir. Çünki sevgilisi ona laqeyddir. Axıdılan göz yaşlarına biganədir. Bəzən sevgili əğyarla həmrəydir. Bu obrazlar zamana uyğundur. Klassik şeir ənənələrinə sadiqdir. Qalibə xanım milli kökə, xalqımızın adət-ənənlərinə, milli-mənəvi əxlaqi dəyərlərimizə sadiq şairdir.

Dünya anlamı onun şeirlərindən təkcə söz kimi keçmir. Fikir kimi, özü də yeni fikir kimi təsvir olunur. Aşağıdakı misralara diqqət yetirək.

Qəribliyim

Gəlməz saya.

O sahibdir

Günə, aya.

Bu şeirdə hiss edirsən ki, dünyanın, təbiətin nizam -tərəzisi pozulub. Baxın, görün insən nə qədər qəribdir. Burda fiziki və coğrafi anlayış da mühüm rol oynayır. İnsan öz elində, obasında və ya dostlarının arasında da qərib ola bilər. Bu yalnız bir şəxsə aiddir. Amma Qalibə xanım, yenə deyirəm, təkcə bir şəxsi yazmır, bəşər insanının taleyini yazır. İnsan yalnız Yer kürəsi ilə tanışdır. Amma onun qəribliyi daha çoxdur. Gün və ay qədərdir.

Qalibənin şeirlərini iki qismə ayırmaq olar. Mənası birbaşa olanlar və bir də mənası alt qatda gizlənənlər. yuxarıdakı şeirin mənası alt qatdadır. İlk anda başa düşülür ki, müəllif özünü deyir, sonra bilirsən ki, burada böyük bəşəriyyət nəzərdə tutulub. Daha bir şeirinə nəzər salaq.

Gəlinin isməti,

Gərəkdir yerində

Yerində ola,

Həyası, üsməti,

Arı üzündə,

Namusu qeyrəti

Dərində ola.

Bu şeirdə maraqlı bir faktı qeyd etmək istəyirəm. Gərək gəlinin (insanın) namusu, qeyrəti dərində olsun. Üzdə olan şeylər hamısı gəldi-gedərdir. Sevinc, kədər, yalançı pafos üzdədirsə, o bir azdan çiçək kimi solacaq. Dərində olan şeylər gözəl və əbədidir. İstər şeirdə olsun, istərsə də insanda.

Şairin "Bir dəqiqəlik sükut" şeiri çox maraqlı göründü mənə. Faciə ildönümlərində şəhidlərimizin, dünyasını dəyişənlərin xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad etmək artıq biz də bir ənənə halını alıb. Şair göstərir ki, bu bir dəqiqəlik sükutun yerinə insan həyatına qəsd edənlər sükut etsələr daha yaxşı olar. Xocalıda - dünyanın harasında olursa-olsun, insan öldürənlər əllərini saxlasınlar, sükut eləsinlər.

Gərək sükut eləsin,

Göz yaşları tökənlər.

Şair haqlıdır. Bizim sükut etməyimizin yerinə göz yaşı tökələr əllərini saxlasalar daha yaxşıdır.

Qalibə xanımın şeirlərində insan kədəri, ayrılıq, göz yaşları bəzən baş qəhrəman olsa da oxucu üçün qorxulu deyil. Çünki bu kədərin içində xoşbəxtlik, ümid işartıları "yox" deyildir.

Şair deyir.

Könlüm oxumu daha

Nəğməm qalıb sabaha.

Xəyanətin əlindən

Məhəbbət cırır yaxa.

Bəs görəsən bu nəğmənin oxuması nəyə görə sabaha qalıb? Demək, bu gün aşiqin həyatında kədər sultanlıq edir. Məhəbbət sözü burda şəxsləndirilir. "Yaxa cırmaq " insana aiddir. Amma burda yaxa cıran məhəbbətdir. Xəyanət məhəbbəti daha da alovlandırıb, özündən çıxarıb. Xəyanət və məhəbbət tutarlı qafiyə olsa da bir-birinin tam əksidir. Dünyada bu qədər heç nədə əkslik yoxdur. Bu paradoksluq, nəğmənin bu gün yox, sabah oxunması və hələ də ümidin yaşaması şeirin təsir gücünü daha da artırır.

Qalıbə xanım şeirlərində tez-tez deyir: "Vətənə getməyim gəlir". Bəs görəsən şair vətəndə deyilmi? Ola bilsin ki, bu şeirlər yazılanda şair vətəndə olmasın, deyək ki, şərti mənada Türkiyədə olsun və Azərbaycana gəlmək istəsin. Məncə, əsas məsələ bu deyil, şair Azərbaycanda ola-ola Qarabağa, Zəngəzura, Dərbəndə, Qərbi Azərbaycana, Təbrizə getmək istəyir. Əsas fikir bax, budur.

Qalibə xanımın şeirləri kifayət qədər musiqilidir, necə ki, bir çox şeirlərinə mahnı bəstələnib.

İllərimi verdim yelə,

Yanıb, yanıb döndüm külə.

Ay insafsız, demə belə,

Bu sevgi deyil, bəs nədir?

Eşqindir məni yandıran,

Damarda qanım donduran.

Öz adımı unutduran,

Bu sevgi deyil, bəs nədir?

Vətən, sevgi uşaq şeirləri, xüsusən türk dünyası ilə bağlı şeirlər daha çox diqqətimi cəlb etdi. Onun bütün şeirlərində ölkəmizin gələcəyinə, müstəqilliyimizə, insan xoşbəxtliyinə böyük inam hiss var. Onun heç bir şeiri ümidsiz deyil, neçə ki, şair deyir:

Bir məktub göndər mənə,

Cavabına özün gəl.

Əsas məsələ budur.

Qalibə xanım bu gün Türkiyəda daha çox çap olunan şairlərimizdəndir.

Ona bu ədəbi yaracılıq yolunda böyük uğurlar arzu edirəm.

Qəşəm Nəcəfzadə

Ədalət. - 2014.- 24 sentyabr.- S. 4.