BARAT VÜSAL

Bi az tündməcazdı desəm, inanmayın. Əmma körpə uşaq qədər məsumdu desəm, inanın. O qədər asan adam da deyil. Hər adamı, hər şairi, hər şeiri bəyənməz. Təkəbbürlüdü desəm də inanmayın. Söz sərrafıdır. Pisə yaxşı deməyi yoxdur. Yaltaq adam görəndə qutuda ilanı görür. Sevgisi boldu. Amma könüldən sevdiyi beş-üç adam ala bilər. Əsəbi olanda üzünü görmə. Ağına-bozuna baxmaz. Sözü düz adamın üzünə çırpar. Hər adamla xoş ünsiyyət qurmaz. Belə hallarda üzünü görməsən yaxşıdı. Yaman sərt baxışı, qılınc kimi kəsərli sözləri var. Ona tuş gələnin vay halına. Amma bunlarla yanaşı şaqraq gülüşləri var...

Zəng etmişdim. Söhbətimiz alındı. Yatdığını zənn etmişdim. Güldü. "Yuxu görürdüm", - dedi. Yenə şaqqanaq çəkib güldü. Barat Vüsalı güləndə ürəkdən gülür. O güləndə hər şey gülür. Nə qədər kinli, kədərli, qəzəbli insan olsa, bu gülüşün enerjisindən əriyər, muma dönər...

Çox maraqlı və istedadlı bir adamdı Barat Vüsal. Qazax, şairlər vətənidirsə, bu vətəndə Şair Vətən olmaq çox zor bir iş. Barat Vüsal şair vətəndir. Səsini hər yandan eşitmək olur. İlk olaraq İTV-də "Özan" verlişinin təməlini qoydu. Elə onda da çox patriotluq elədi və "başbilənlər" dözmədilər. Çox çılğındı. Elə şeirlərindən də duymaq olur bunları. Çoxları çılğınlıq ilə pafosu səhv salırlar. Bəzi hallarda onu pafosla qınaylanlara rast gəlnir. Barat Vüsal çılğın xarakterli olduğu qədər də irfan və mütəsəvvüf ruhlu şairdi.

Bu yazımda məhz mən onun yaradıcılığını bu aspektdən təqdim etməyə çalışacam.

Allahım, sən canansan,

Mən sənə sığınan can.

Duydum əbədiyyəti,

Mən sənə sığınan an.

Sənə dua edirəm,

Çünki səndən ötrüyəm.

Səndən sənə gedirəm,

Mən sənə sığınından.

Səndədi axı nurlar,

Səndədir ağ, uğurlar.

Mənə də sığınırlar,

Mən sənə sığınandan.

Elə şairlər var ki, onların yaradıcılığını çözələməyə dəyməz. Yəni onları ancaq oxumaq, dinləmək lazımdı. Elə bayatılar kimi, qımqımılar, laylar, nəğmələr kimi.

Mən bu yazımda Baratın sufi nəğmələrini təqdim etməklə onun şaqraq gülüşlərinin fonunda eşqin cilvələndiyini aşkar etməyə çalışacam.

Eşq əlində deyilsə,

Əllərdədi yaxan, bil.

Harda könül yoxdusa,

Həmin yerdə yoxam, bil.

Mən bir sözəm; "Bəli" yəm,

O sözçün ölməliyəm.

Sağlığımda ölüyəm,

Mən öləndə sağam, bil!

Ey görən, ey götürən,

Anadiləm, ötürəm.

Oyaq vaxtı yatıram,

Yatanda oyağam, bil!

Mən dərədə zirvəyəm,

Bəzirganam, xocayam.

Alçaqdakı ucayam,

Qocada uşağam, bil!

Taxtda Şah İsmayılam,

Bax da!.. Şah İsmayılam.

Çoxdan Şah İsmayılam,

Mən həmənki şaham, bil!

Mən bir necə dəfə əmin olmuşam ki, mömin deyilən qatı dindarlar, eşq sözündən çəkinirlər, sufiləri və təsəvvüf aşiqlərini hətta küfrlərələ də lənətləyirlər. Eşq əhli dindən xeyli uca məqamda olduğunu anlamayan nadan möminlər, Həllac Mənsurdan Nəimiyə, Nəsimiyəcən dar ağacına çəkib şaqqalayıblar. Elə bu gün də müti dindarlıq eşq məqamından uzaqdı və fəsadlarla doludu.

Odur ki, Mürşüdlər Mürşüdü Əttar, belə buyurmuş:

"Küfr kafirin, din dindarın olsun

Sənin dərdinin bir zərrəsi isə Əttarın ürəyinin"...

Barat Vüsal isə hara varsa eşqə dirənib qaldığını söyləyir və yazır:

Gözəl nə varsa canımda,

Canımda eşqə dirənir.

Qılınc niyə kəsərlidi,

Qınında eşqə dirənir.

Varlığın əzəli eşqdi,

Ən ağıllı dəli-eşqdir,

Əvvəlin əvvəli eşqdir,

Sonunda eşqə dirənir.

Nədi bu xaç, nədi İslam?

Sirrinə vaqif olmuşam.

Kimdi adam oğlu adam?

Dinində eşqə dirənir.

Baxan sanır Barat sazdır,

Yəqin deyir kefi sazdı...

Ayaq üstdə durammazdı,

Yanında eşqə dirənir.

Barat Vüsal, könülcə Aşiqdi, ruhu eşqə pərvazlanan pərvanədir. Pərvanəlik aşiqlikdi. Aşiqlik Ariflikdi. Ariflik Həqiqəti görəndi, ona yetmək üçün pərvanəlik edən aşiqdir. Deməli sudur. Su aşiqliyin özüdü. Onun pərvanəliyi yoxa çıxmaq, yoxdan var olaraq damcılara dönmək, susuz səhralara yağmaqdır. Uca zirvələrdə qara dönmək, souqda-sazaqda buza dönməkdir. Əriyib caylara dolmaq, axıb ümmanlara qovuşmaqdır. Aşiqin yolu budur.

Sufilər eynən su ömrü, pərvanə ömrü yaşayan, özü varlıqda, ruhu yoxluqda Allah eşqinə cezvə gedənlərdi. Bunu hər naşı anlamaz, hər şair bunu sözlə ifadə edə bilməz. Baratı oxuduqca bu qənaətə gəlirəm ki, Barat Aşiqdi.

Layiqsən bir cahanda,

İki cahana, aşiq!

Dayan, sənə sözüm var,

Sözüm yox sana, aşiq!

Haqq yolunda min kərə,

Qalxmısan dardan dara.

Ey qəlbi parə-parə,

Ey bağrı şanə aşiq!

Haqdan sənə nur düşər,

Haqqa səndən yol düşər...

Ey Leyliyanə dilbər,

Ey Məcnunanə aşiq!

Hayıf, səni üzürlər,

Hayıf, səndən bezirlər.

Haqq nişanı gəzirlər,

Haqdan nişanə aşiq!

Məkan laməkanıdı,

La-məkan məkanıdı.

Nədi, la-məkan nədi?

İki yeganə aşiq!

Allaha müti itaət sufilərə xas deyil. İslamın belə parçalandığı zamanda, Sufilərə çox böyük ehtiyaz var. Onlar "Qurani şərifi" - də Allahı da dərk etmədən yola çıxmazlar.

Allahı dərk etmək üçün Quranda (2:115) bu fikir belə qeyd olunur: "Şərq də, Qərb də Allahındır: hara yönəlsəniz Allahın zatı oradadır. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi əhatə edəndir, hər şeyı biləndir".

Bu isə o deməkdir ki, sufilər dahisi Mühiddin ibn Ərəbi - "hər şey Allahdır" dedikdə - "hər şey ilkin materiyadan ibarətdir" və ya "hər şey ilkin materiyadır" fikrini nəzərdə tutur.

"Mən gizli bir xəzinə idim, bilinməyə meyl etdim, "Xəlq edilmiş"i bilinmək üçün yaratdım. Beləcə özümü onlara tanıtdım, onlar da məni tanıyaraq, bildilər".

Baxı, Barat da ulu babalarının fikrini təsdiqləyir:

Ey Allaha ünü yetən,

Nə var ki, səndən asılı.

Nə varsa Ona bağlıdı,

Nə varsa Ondan asılı.

O yığvalsız gözələ bax,

Hecə dönüb xəzələ, bax.

Əvvələ bax, Əzələ bax,

Qalıbdı Sondan asılıb!

Alınlar yazılı ikən,

Yazım hansı yazını mən?

Can ruhdan asılı ikən,

Ruh niyə candan asılıb?!.

Min ildi yatmadım deyir,

Mən öldüm, çatmadım deyir.

"Tapmadım", "Tapmadım" deyir,

Anadil məndən asılıb?!.

(Ardı gələn sayımızda)

Ədalət.-2015.-12 dekabr.-S.12.