Sənin nə işin var

(əvvəli 4-5-9 iyun saylarımızda)

Konsulluğun qadın əməkdaşlarından biri baş konsulun kabinetinə gəlib, Bakıya xəstə anasının yanına getmək üçün ondan bir həftəlik icazə istəyir.

X.Qoca deyir:

- Bir həftə az olar, get, iki-üç ay Bakıda gəz, sonra gələrsən...

Əməkdaş:

- Bəs, mənim işimi kim görəcək?

X.Qoca gülümsəyərək:

- Burada heç mənim işim yoxdur, sənin nə işin var?- deyir.

Doğrudan da həmin qadın üç il idi konsulluqda çalışırdı, amma heç kim bilmirdi o nə işlə məşğuldur. Baş konsul isə bilirdi ki, ailə başçısını itirmiş bu qadını maaş alıb dolanmaq üçün bu işə göndərmişdilər...

Elə axırıdır...

Bir tanışı ovqat yaratmaq üçün gecə-gündüz Xeyrəddin Qocaya zəng vuraraq soruşur:

- Xeyrəddin müəllim, bu işlərin axırı necə olacaq?

X.Qoca da hər dəfə belə cavab verir:

- Elə axırıdır də...

Yaxşı ki...

Xeyrəddin Qocaya zəng vurub bildirirlər ki, Əli adlı iki naziri vəzifəsindən çıxarıblar.

O, qeyri-iradi dillənir:

- Yaxşıdır ki, bizim adımız Əli deyil...

Zəlzələ

Türkiyədə zəlzələ olur. Onda baş konsul Bakıda idi. Özəl televiziyalardan birinin aparıcısı canlı yayımda ona zəng vurub, zəlzələ barədə məlumat istəyir. Baş konsul əvvəlcədən məlumat topladığından, bildiklərini söyləyir. Ekranda onun şəklinin altından isə yazılır: "Baş konsulumuz İstanbuldan xəbər verir..."

Uydurma ad

Akademik Milli Dram Teatrında X.Qocanın "Hərənin öz payı..." pyesi tamaşaya qoyulmuşdu. Başdan-ayağa cəmiyyətdəki eybəcərliklərdən, catmazlıqlardan, nöqsanlardan bəhs edən komediyada bəzən aktyorlar tamaşaçıları güldürmək üçün yaratdıqları obrazlara əlavələr edirdilər.

Pyesdə olmaya-olmaya Gülən adam Gülməyən adama deyirdi:

- Amerikadan Danbalbay Bakıya gəlir...

X.Qoca "Danbalbay" sözündən çox əsəbiləşir, fasilədə Gülən adam rolunu oynayan aktyorun qrim otağına gedir və etirazını bildirir. Aktyor da söz verir ki, növbəti tamaşada "Danbalbay" əvəzinə "Xose Marti" deyəcək.

Növbəti tamaşada görün nə baş verir?!

Gülən adam - Deyirlər, Amerikadan Xose Marti Bakıya gəlir.

Gülməyən adam - Xose Marti kimdir?

Gülən adam - Danbalbayın kiçik qardaşı!

Aktyorların obrazlara ciddi yanaşmadıqlarını görən X.Qoca səhəri gün teatrın direktorunun yanına gedib, ondan xahiş edir ki, tamaşanı repertuardan çıxarsınlar.

Elə də olur...

Elə bildim öləcəyəm

X.Qocanın ürəyində aparılan şuntlama əməliyyatından bir neçə il keçmişdi. Ondan əvvəl belə əməliyyat başqa bir millət vəkilinin də ürəyində aparılmışdı. Bir gün həmin millət vəkili vəfat edir, onun nəşini böyük bir salonda səhnəyə qoyurlar. X.Qoca da tanışı ilə dərin hüzn içərisində salonda olur. Birdən dillənir:

- Allah eləməsin, mənim cənazəmi ora qoysalar, üç qızım var, özlərini öldürərlər...

Yanında oturan tanışının da qəlbində vaxtilə şuntlama əməliyyatı aparıldığından, o ciddi şəkildə deyir:

- Bəs, bilmirsən, ürək əməliyyatı olunanlar cəmi üç-dörd il yaşayırlar?

X.Qoca onun bu sözlərinə inanır, qanı lap qaralır. Bunu hiss edən tanışı deyir:

- Dur, çıxaq foyeyə.

Çıxırlar. Dostu üzr istəyirmiş kimi dillənir:

- Qorxma, zarafat edirəm...

X.Qoca:

- A, kişi, belə də zarafat olar? Artıq, əməliyyatdan üç il keçib, elə bildim, bu gün-sabah öləcəyəm...

Dolanmaq olar

Xeyrəddin Qoca diplomat tanışına zəng vurur, soruşur ki, "haradasan, gəl, görüşək". O da cavab verir ki, "işdən çıxıb bir-iki yas yerinə dəyəcəyəmg" X.Qoca onun sözünü kəsir:

- Hə, yaxşı peşə tapmısan, pis deyil. İşdən sonra mollalıq edirsən. Dolanmaq olar...

"Sən də onlara qarış..."

Bir gün yazıçılardan biri Xeyrəddin Qocanın qarabuğdayı olduğuna işarə edərək deyir:

- Sən get Mozambikə səfir, gördün ara qarışdı, məzhəb itdi, sən də onlara qarış, it...

Allaha ağır gedər

X.Qocanı üzv olduğu partiyadan iftar süfrəsinə dəvət edirlər. Siyasi partiya ilə iftarın bir araya sığmadığını başa düşən X.Qoca:

- Mən iftara gələ bilməyəcəyəm - deyə etirazını bildirir.

Soruşurlar:

- Niyə?

Cavab verir:

- Çünki oruc tutmamışam, Allaha ağır gedər, ona görə - deyə X.Qoca cavab verir.

General

X.Qoca Kislovodskda sanatoriyada qələm dostu ilə istirahət edir. Yataq üzləri həftədə bir dəfə dəyişdirildiyindən X.Qoca əsəbiləşir. Dostu baş xidmətçini tapıb, ona deyir:

- Mənim otaq yoldaşım İstanbulda "generalnıy konsul" vəzifəsində işləyib, üstəlik də vaxtilə millət vəkili olub. Siz gərək həftədə azı üç dəfə yatağın mələfələrini dəyişəsiniz.

Sanatoriyada xidmətçilər əl-ayağa düşürlər və tapşırığı yerinə yetirirlər. Hərdən öz aralarında pıçıldaşırlar:

- Bu nə cavan generaldır?!

Qorxuramg

Xeyrəddin Qoca toyda işdən çıxarılmış iki dövlət adamı ilə bir masanın arxasında yan-yana oturmalı olur. "İşsizlərdən" biri təklif edir ki, gəlin, birlikdə şəkil çəkdirək. X.Qoca deyir:

- Mən sizinlə şəkil çəkdirə bilmərəm.

Soruşurlar:

- Niyə?

X.Qoca cavab verir:

- Qorxuram!

Masa arxasında oturanların hamısı gülür və X.Qocaya deyirlər:

- Axı, sən də işsizsən!g

Onlara oxşayıramg

Xarici ölkələrin birinə həyat yoldaşı ilə səfərə getmiş X.Qoca müxtəlif millətlərin olduğu bir oteldə qalır. Zəncilər hər gün səhər liftin qarşısında onunla salamlaşırlar. Həyat yoldaşı soruşur ki, bunlar səni tanımırlar, niyə salam verirlər? X.Qoca cavab verir:

- Necə tanımırlar?! Mən də qaralıqda onlara oxşayıram də. Elə bilirlər mən də onlardanamg

Şikayət məktubu

Xeyrəddin Qoca qəzetdə baş redaktor işləyəndə universitet müəllimlərindən biri redaksiyaya kafedra müdirinin özbaşınalıqları haqqında şikayət məktubu gətirir. Baş redaktor məktubu müavininə verir və deyir:

- Qoy bir kənara, görək nə olur...

Müavin də elə bilir baş redaktor məktubu qəzetin bir "küncünə" qoymağı nəzərdə tutur. Beləliklə, səhəri gün şikayət məktubu qəzetdə dərc olunur.

Aləm qarışır bir-birinə. Şikayət məktubunun müəllifini universitetdən qovurlar...

Fikir

Məşhur bir qəzetin redaktoru X.Qocaya deyir ki, niyə mənə salam vermirsən? Biz ki, uzun müddət birlikdə işləmişik.

X.Qoca dillənir:

- Hələ siz Yazıçılar Birliyinə üzv olmaq üçün mənə zəmanət də vermisiniz

Redaktor:

- Bəs, niyə salam vermirsən?

X.Qoca:

- Siz nə danışırsınız, elə şey olar?

Redaktor:

- Küçədən keçəndə düz gözümün içinə baxırdın

X.Qoca:

- Yəqin fikirli olmuşam, müəllim!

Darıxmırsınız

X.Qoca böyük vəzifəli bir şəxsin qəbulunda olur, onunla söhbət edir. Söhbət zamanı kabineti gözaltı nəzərdən keçirir, çox böyük olduğunu görür və gözlənilmədən dillənir:

- Səhərdən axşama kimi bu boyda kabinetdə oturursunuz, darıxmırsınız?

Şair ata baxır

Şairlərdən birinin yubileyində qələm əhli çıxış edib deyir ki, onun (şairin) xal-xalı var. Sonra da "xal-xal" sözünü izah etməyə başlayır, deyir ki, kənd yerlərində dövrələmə ağac kəsikləri basdırırlar ki, atlar oradan kənara çıxa bilməsinlər.

X.Qoca "xal-xal" sözünü ilk dəfə eşitdiyindən çıxış edənin nə demək istədiyini başa düşmür, ətrafındakı yazıçıılardan soruşur:

- Bu şairdir, yoxsa ata baxan?

Nəhayət, X.Qocaya şairin yaradıcılığı ilə bağlı bu ifadəni işlətdiklərini bildirirlər.

Səmərəli təklif

Tanınmış bir şairə nə vaxt Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda söz verilsə, vaxt itirməmək üçün yerindən danışa-danışa tribunaya çıxır. Bir dəfə X.Qoca dillənir:

- Bax, vaxta belə qənaət edərlər! Yoxsa, bəziləri tribunaya çıxınca, adamın canı çıxır

Yatmır

Xeyrəddin Qoca cavan yaşlarında sirkə gedir. Proqramda iştirak edən illüziyaçı on nəfər qadını və onu manejə çağırır, deyir ki, "mən sizi yatırdacağam". X.Qoca ürəyində fikirləşir:

- Yatırt görək, məni necə yatırdacaqsan...

İllüziyaçı romantik sözlər söyləyir, təbiəti, dənizi, meşəni təsvir edir, bir tərəfdə də həzin musiqi səslənir. Qadınların hamısı yatır. X.Qoca isə yatmır. Sonra da illüziyaçıya deyir:

- Nə oldu? Məni yatırda bilmədiniz, axı!

İllüziyaçı ha çalışır, X.Qoca yatmır. Axırda hirslənib qışqırır:

- Çıxın manejdən!..

Oooo?

Tanınmış şairlərdən biri X.Qocaya "Yaş üstə yaş gəlsə dəg" adlı bir şeir həsr edir. Yeddi bənddən ibarət həmin şeirin son misralarının hamısı belə bitir: "Xeyrəddin Qocadır o!"

O sənət yollarında ürək

sirdaşımızdır,

Gözəl əsərlər yazan qələm

yoldaşımızdır.

Kamil sənətkarımız, cavan

qardaşımızdır,

Xəyalilə, fikrilə göylərdən

ucadır o,

Xeyrəddin Qocadır o.

Xeyrəddin müəllimin yaxın dostlarından biri hər gün ona zəng vurub soruşur:

- "Xeyrəddin Qocadır, oooo?"

Həmin dostu axır zamanlar telefonda sadəcə olaraq soruşur:

- Oooo?

X.Qoca da dəstəyi götürüb cavab verir:

- O!

"Şikayətnamə"

X.Qoca qəzetlərin birində silsilə məqalələr yazırdı və məqalələrinin birində qeyd edirdi ki, bəs, fəxri adlar, mükafatlar düzgün verilmir, "dünənki uşağa" orden, medal verilir, uzun illərin sənətkarları "yaddan çıxır" və sair və ilaxir.

Bir neçə gündən sonra Xeyrəddin müəllimə Prezidentin fərdi təqaüdünün verilməsi haqqında Sərəncam qəzetlərdə dərc olunur. Dost-tanışları zəng vurub, onu təbrik edirlər. Cib telefonuna isə belə bir mesaj gəlir: "Şikayətnamə"nin xeyri oldu deyəsən. Təbrik edirəm".

X.Qoca bütün təbriklərdən daha çox bu təbriki bəyənir...

Nəşr haqqı dərdi

Xeyrəddin müəllim nəşriyyatın direktoruna zəng vuraraq deyir:

- Kitabımın bütün materialları hazırdır, siz tərtibçi olmağa razısınız, yoxsa başqa adam axtarım?

Direktor:

- Başqasını axtarmağa ehtiyac yoxdur, elə özüm tərtibçi olaram.

X.Qoca:

- Bilirsiniz, sizin tərtibçi olmağınızla başqasının tərtibçi olması arasında nə fərq var?

- Yox, bilmirəmg

- Tərtibçi siz olsanız, kitabın nəşr haqqını verməyəcəyəm. Sərf eləyir, yoxsa, yox?

Qorxu

X.Qocadan soruşurlar ki, yazıçı hara, partiya hara? Niyə partiya üzvü oldunuz?

O, cavab verir:

- Təzə-təzə gündə bir partiya yaranırdı, hərə də bir partiyanın üzvü olurdu. Qorxdum Robinzon Kruzo meşədə tək qalan kimi, mən də cəmiyyətdə tək qalam, getdim yazıldım partiyaya. Daha doğrusu, özüm yazılmadım ey, təklif etdilər, mən də razılaşdım. İndiyə qədər başa düşə bilmirəm, balaca bir ölkəyə bu qədər partiya lazımdır?

(ardı gələn sayımızda)

Ədalət.-2015.-10 iyun.-S.5.