SƏMİMİYYƏTİ VƏ ÖZÜNÜ YAZMAĞIN ANATOMİYASI

Vaqif Bəhmənli sözündə

Qarşımdakı təqvimə baxıram. İki gün qalıb. Amma bu iki günə qədər mən uzun bir yol keçib gəlmişəm. Az qala bir igidin ömrü qədər, bəlkə də çox. Amma zarafat deyil, 1981-ci ilin payızından başlanan həmin o yol döngələri, dolamaları arxada qoyub gəlib çıxıb zamanımıza. Özü də gəlişi də maraqlı olub, o yolun yolçuluğu da. Şəxsən mən artıq uzunluğunu, yəni yaşını xatırlatdığım bu yolda zaman-zaman dayanıb fikirləşmişəm: nəyi necə edəcəyimi, sözümü, fikrimi necə çatdıracağımı, hətta onun mənə olan münasibətinə layiq olub-olmadığımı da...

Dövlət universitetinin tələbəsi idim. Tələbə olana qədər də o dövrün mətbu orqanları ilə əlaqə saxlayırdım, yazılarımı, şeirlərimi göndərirdim. Çap olanı olurdu, standart, yəni hər kəsə eyni formada verilən cavablar da. İndi də hərdən o sözbəsöz əzbərlədiyim cavabları xatırlayıb gülümsəyirəm. Görünür bu da zamanın bir yanaşması idi. Bütün qəzetlər ona məktub göndərən oxucuya, təbii ki, şeirinin, məqaləsinin çap olunmasını istəyən oxucuya bax belə cavab yazırdı:

- Sizin göndərdiyiniz məktubla tanış oldum. Ancaq redaksiyanın tələblərini ödəmədiyi üçün çap edə bilməyəcəyik. Sizə yeni uğurlar arzu edirik...…

Və təbii ki, sonda da ya şöbə müdirinin, ya da məsul katibin imzası. Bu məktublardan mən də almışam. Əvvəldə dediyim kimi çap olunmayan yazılarıma görə, bunu bilərəkdən xatırladıram. Çünki indi barəsində yazdığım və iç dünyamda məhz həmin tarixdən qeydiyyata düşən Vaqif Bəhmənli həyatımda özəl yeri olan, özəl təsiri olan söz adamlarından, şəxsiyyətlərdən biridir...…

Təbii ki, mən Vaqif Bəhmənlini öncə mətbuatdan tanımışam. Məndən dörd yaş böyük olan Vaqif Bəhmənlinin o vaxtlar çap olunan şeirləri və ümumiyyətlə o dövrün ədəbi mühiti mənə məlum idi. Çünki mən də o mühitə daxil olmağa çalışırdım və bu səbəbdən də az qala ölkədə nəşr olunan bütün bədii nümunələri arayıb, axtarıb, tapıb oxuyurdum. Amma heç vaxt onunla yaxınlaşacağımı, onunla doğmalaşacağımı düşünməmişdim. Ona görə də bu doğmalığa, bu yaxınlaşmaya səbəbkar olan bir insana (mən onu halal və müqəddəs Kişi saymışam - Ə.M.) yəni mərhum Nəriman Zeynalova bütün ömrüm boyu duaçıyam. Belə ki, universitetdə həyatıma daxil olan tələbə yoldaşlarım mənim üçün çox önəmlidi. Məhz həmin tələbə yoldaşlarımdan biri Nəriman müəllimin oğlu idi. Artıq bir-birimizə qaynayıb qarışmışdıq. Günlərin birində həmin tələbə yoldaşım bildirdi ki, evdə atama sənin barəndə danışmışam. Gözləyəcək, yazılarını apar, şəxsən özünə təqdim et.

Doğrusu, içimdə həm sevinc, həm də tərəddüd hissi baş qaldırdı. Elə həmin o hisslərin aurasında üz tutdum "Sovet kəndi" qəzetinə. Redaksiyanın qapısını döydüm və baş redaktorun katibəsinə kimliyimi, hardan gəldiyimi söylədim. Bir neçə dəqiqədən sonra məni içəri dəvət etdilər. O nurlu insan oturduğu yerdən qalxıb əlini mənə tərəf uzatdı. Tam səmimiyyətlə deyim ki, bu, həyatımda mənə tərəf uzanmış ən müqəddəs, ən xeyirxah, ən isti əllərdən biri idi. Ona qədər mənə "Təşviqatçı" jurnalının baş redaktorunun əlini sıxmaq nəsib olmuşdu. Bu dəfə isə Nəriman Zeynalovla əl görüşürdüm.

Göstərdiyi yerdə əyləşdim. Bir az dərslərimi soruşdu, ailə vəziyyətimlə maraqlandı... Sonra katibəyə dedi ki, Vaqif Bəhmənlini çağır. Bir azdan Vaqif müəllim içəri daxil oldu. Mən ilk dəfə şəklindən tanıdığım Vaqif Bəhmənli ilə baş redaktor Nəriman Zeynalovun otağında əl verib görüşdüm. Nəriman müəllim bircə kəlmə söz dedi:

- Oğlumun tələbə yoldaşıdı, sənin də həmyerlindi. Yazılarına bax, uyğun bilsən, bu oğlana həmişə kömək et!

Məhz o tapşırıqdan, o doğmalıqdan sonra Vaqif Bəhmənliylə bir növü yaradıcılıq əlaqələri başlandı. Şeirlərim də çap olundu, hətta redaksiyanın tapşırığı ilə yazdığım yazılar da. Tələbə üçün aldığı qonorarın necə bir şirinlik, necə göydəndüşmə olduğunu yəqin yazı-pozu adamları bilir. Mənə bu şirinliyi bəxş edənlərdən biri də məhz Vaqif Bəhmənli idi.

Aylar, illər bir-birini əvəz edirdi. Artıq Vaqif Bəhmənli ilə o qədər doğmalaşmışdım ki, günlərin birində onu ərklə Tuğa dəvət etdim - yəni kəndimizə, ata evimizə. Söz verdi və sözünə də əməl etdi. Yay tətilinə getmişdim, bir də gördüm ki, qonşumun uşağı məni səsləyir. Çəpərdən boylandım və onların yanında Vaqif Bəhmənlini, Umud Rəhimoğlunu və eləcə də orda tanış olduğum digər insanları gördüm. Məhz həmin an bir daha inandım ki, Vaqif müəllim necə deyərlər, sözünün ağasıdı. Təbii ki, kənd yerində Bakı restoranlarının süfrəsini açmaq mümkün deyil. Biz sadəcə olaraq kasıbın olanından, bir tikə çörək kəsdik, bir stəkan çay içdik. Və burada həmin məqamı təkrar vurğulamağımın əsas mahiyyəti məhz sözünə sahib çıxmaqdı. Baxma, bir tələbənin, özü də ucqar dağ kəndində yaşayan tələbənin ata ocağına Bakıdan sayılan-seçilən qonağın gəlməsi özü-özlüyündə az qala bir hadisə idi, özü də böyük hadisə. O vaxta qədər bu evdə Seyran Səxavət, Çingiz Əlioğlu, Nüsrət Kəsəmənli, Nadir Cabbarov, Hüseyn Arif, Əhəd Muxtar, Tofiq Bayram və daha kimlər, kimlər olubdu...…

Tələbəlik illəri davam edir və mənim də həyatımda Vaqif Bəhmənlinin yeri, mənə əl uzadıb dayaq durmaq kimi görünən, amma əslində isə məhz əlimdən tutub irəliyə aparması heç kimin duymadığı, hiss etmədiyi bir axarla gedirdi. Məhz o axarın içərsinidə yazılarımın da, şeirlərimin də püxtələşdiyi, özüm üçün hər gün hiss olunur, görünür və mən də bundan ruhlanaraq özümdə bir cəsarət tapıb Vaqif müəllimdən işıq üzü görəcək növbəti kitabıma ön sözü yazmağı xahiş etdim. Amma bu gün, bu yazıda etiraf edim ki, mən o xahişi edəndən sonra daxilən özümü silkələdim. Mənə elə gəldi ki, bu ricamda tələsmişəm. Ola bilsin ki, Vaqif müəllim hardasa özü-özünü məcbur edib nəyinsə xatirinə mənə razılıq verdi. Həmin hissi də Vaqif Bəhmənlinin mənə təqdim etdiyi və alıb oxuduğum ana qədər içimdə daşıdım. Təqribən bir həftə - on gün sonra Vaqif müəllim ona təqdim etdiyim "Nişanə" kitabımın əl yazısı ilə birlikdə mənə özünün ön sözünü də verdi. Öz yanında utandığımdan, sıxıldığımdan açıb baxmadım. Otaqdan dəhlizə çıxan kimi əlimdəki qovluğu açdım və elə pəncərənin önündəcə Vaqif müəllimin yazdığı ön sözün başlığını oxudum. Vaqif Bəhmənli yazmışdı:

- NAMUSLU SÖZÜN NİŞANƏSİ!

Bəli, bu, Vaqif Bəhmənlinin mənə həm də xeyir-duası idi. Mən həmin o xeyir-duanı bu gün də üzərimdə hiss edirəm. Çünki namuslu sözün məsuliyyəti dağdan ağırdı!..

Artıq arxada qalan bu illərdə mən Vaqif Bəhmənlinin həm oxucusu, həm yaxını, həm də həmkarı kimi onu daha yaxından izləyə bilmişəm. Demək olar ki, həm o illərin, həm də bu zamanın dövrü mətbuatında çap olunan bütün publisist yazılarını, xüsusilə Azərbaycan təbiəti ilə, Ceyrançöl qoruğu ilə bağlı, həmçinin Azərbaycanın qabaqcıl əmək adamları ilə bağlı silsilə yazılarını sevə-sevə oxumuşam və bu gün də oxuyuram.

Mənim kitab rəfimdə Vaqif Bəhmənlinin şeir çələngləri xüsusi bir yer tutur. Mən bu şeirlərin içərisində səmimiyyətin və bir də özünü yazmağın az qala anatomiyasını görmüşəm və indi də görürəm. Çünki Vaqif müəllim özünün ağır uşaqlığından qaynaqlanıb ana, baba sevgisiylə cilalanan həyatının bütün nöqtələrini özü kimi, öz halallığı kimi, öz rahat, həzin, həm də bir az adamı kövrəldən səsi və nəfəsi ilə misralara çevirib. Oxuyanda pafosu yox, gerçəyi görürsən. Öz uşaqlığında yaşadığını bu gün ona təkrar yaşadan nəvəsinin timsalında izləyəndə bir ömrün kompleksi gəlib durur göz önündə. Zənnimcə bu, Vaqif Bəhmənli ilə mənim kimi oxucu arasında bir işıq yandırır - izahsız, lüğətsiz bir işıq. Üzbəüz oturub dinləyirsən. Vaqif Bəhmənli danışır. Elə efirdə də eyni bir mənzərədi. Vaqif Bəhmənli qonağı olduğu bütün verilişlərdə özündən, öz həyatından, öz içindən danışır. Bu da elə hər şey deməkdi. Zənnimcə, şairlə oxucunun dost olması üçün bu ən yaxşı üsul, ən yaxşı ölçü göstəricisidi.

Mən Vaqif Bəhmənlinin son illərdə işıq üzü görən bir kitabını demək olar ki, hər gün oxuyuram. Kitabın adı "Hamı"dı. Mən "Hamı"da məni, səni, bizi, onu, onları, hamımızı gördüm və bu gördüklərimin hamısı bu gün də yanımdadı. Ətrafımda, qarşımda, sözümdə, söhbətimdə, yazılarımda, bir sözlə, iç dünyamdadı. Onları mənim iç dünyama tuşlayan insan da təbii ki, məhz mənim iç dünyamda oturub onları qarşılayır. Bu qarşılayan da Vaqif Bəhmənlidi. Mən də Vaqif Bəhmənlini qarşılayıram, özü də böyük ürəklə. Çünki iki gündən sonra Vaqif müəllim bu dünyamıza 60 yaşlı bir Kişi kimi qədəm qoyacaq. Deməli, bu 60 yaşdan 34-ü mənim payıma düşür. Çünki 34-nün müəyyən anlarında mən də olmuşam. Yəqin ki, o 34-ün mən yaşayan hissəsində problem olmayıb. Elə həmin o problemsiz, yəni hər şeyin yerli-yerində olduğu zamana ayrılan vaxta görə Vaqif müəllimə təşəkkür edirəm. Üstəlik, 60 yaşın mübarək olsun! - deyirəm. Həm bir oxucu kimi, həm də iç dünyamın adamları sırasında öz yeri olan bir Kişi kimi.

P.S. Mən "İçimdə olan adamlar" silsiləmdə həyatımın həm də müxtəlif anlarını qeydə alıram, diqqətə çatdırıram. Düşünürəm ki, bu həm də bir mənəvi borcdu. Amma Vaqif müəllimin adına yazdığım bu yazı heç də onun yubileyi ilə, doğum günü ilə bağlı düşünülmüş, əvvəldən hazırlanmış yazı deyil. Bu, sadəcə bir təsadüfdü. Yəni Vaqif müəllimlə bağlı olan yazım məhz bu tarixə təyin olunubmuş. Özü də bütün yazıları, yəni qismətləri, alın yazılarını, həyat yazılarını yazan o Uca varlıq tərəfindən. O Uca olan heç vaxt yaxşıları unutmasın və inanıram ki, unutmur!

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2015.-21 may.-S.5.