"Müxtəsəri, Kəlbəcərsən..."

Məmməd Aslan Şahdağın ətəyində, Ləzə kəndində dağla şəkil çəkdirib. Onlar analarının sevgisini paylaşmaq üstündə küsüşmüş əkizlər kimi oxşar və qəmli düşüblər.

Yəqin " Varlıqla yoxluq arasında" var-gəl edənlər belə mənalı və dumanlı olurlar:

Sənin saçın gur meşə,

Mənimki kövşən yeri.

Kim göyərdə, kim eşə

İldırım düşən yeri?!

Dağla şair ildırım düşən yerdə xış qoşub yer əkiblər, müxtəlif zərbələrdən və soyuqlardan dodaqları (dağın bulaqları) göyərib, indi də əkinin göyərməsini gözləyirlər. Təki tale onların mahal görünən arzularmı göyərtməkdə göylük etməsin.

...Şairlik - min bəla çəkib, sevgi ilə, əyilməzliklə başmı aldadanları ildırım düşən yedə çiçək becərmək sənətidir!

...Dağlar - tərzləri ilə şairləri bu yöndə yaman şirnikləndirirlər! Şairlik həm də zindanda əzab çəkən fikrə dilin və sözün timsalında azadlıq ziyafətidir.

...M.Aslan sözün həqiqi və məcazi sınırında incəliklə gəzişir. Bizim sinirimiz bu gərginliyə çətin dözə, salamatı minaya düşməmək üçün sözləri (fikirləri) seçməsiz - dırnaqsız, eynihüquqlu verməkdir:

Nəğmələr dənizində

Gözün məni axıdır.

Beyti və minlərə belə nümunələr sözün həqiqi, məcazi adlı bəndlərini çoxdan yuyub aparıb!

Əslində şair məni də çox uzaqlara apardı. Yoxsa yazacaqdım ki, M.Aslan Kəlbəcərə oxşayır - şairlikdə, rəssamlıqda, bəstəçilikdə, məğrurluqda, zəriflikdə...

Yaradan dağları mükəmməl yaradıb. Sanırdım dağların bircə həsrəti var - dəniz. M.Aslan kəşf etdi ki, dənizin gözəli - çiçəklisi dağlardaymış:

Əlvan gül dənizi, çiçək dənizi,

Ətirli dalğalar dizimdən mənim.

Getməz bu dağların göyçək dənizi

Ürəyimdən mənim, gözümdən mənim.

Kəlbəcər özü boyda çiçək dənizi idi, ləpələri-lalə, bənövşə, maralçiçəyi, nərgiz, danaqıran, ...olan bu dəniz adam batırmırdı, ruhu qanadlandırırdı. Duzu-əlvanlığındı olan bu dəniz o qədər ecazkar gözəldir ki, sahil özü dalğalara yanaşmağa can atırdı-qatlanaraq, dərə, təpə, qaya forması alaraq!

Yönəldim bulağa: bir qurtum içim;

Cığır fərşə dönüb, gül əlçim-əlçim.

Bəs necə tapdayım, bəs necə keçim?!-

Min naxış pozular izimdən mənim.

Sözün hər mənasında bu dənizə ilk baş vuran Məmməd Araz oldu. Fərman Kərimzadə demiş: "Kötük qabağa düşmüşdü".

Qardaş, düzümünün əsiri oldum,

Xəbərim olmadı özümdən mənim.

Sənin çiçəyinə, gülünə baxdım,

Min yarpaq töküldü sözümdən mənim.

Məmməd Araz adaşı və çağdaşı qarşısında heyrətini, məftunluğunu bu səviyyədə bildirməzdi. Kəlbəcərin çiçək dənizində həm də bir şair istedadının dalğalandığım görməsəydi. Kəlbəcərə yağış yağanda dərələrə yazığım gəlirdi. Məmməd Araz duyurdu ki, bu dəniz dağların başında bənd alası deyil, axıb dünyaya çiçək ətri yaycaq - bunu ona şair fəhmi deyirdi. Fəhmdən başqa M.Araz təbiətin dilini də yaxşı bilirdi axı...

M.Araza M.Aslanın (və ya Kəlbəcərin ) çiçək dənizi o qədər xoş gəlmişdi ki, o dənizdə batmaq, ölmək keçmişdi könlündən, Nəzirənin poetik dəyərini, ictimai-siyasi qatlarım danmadan, məncə şair əsas fikrini son beytə saxlamışdı:

Bu vətən torpağı son kəfənimdi,

Doymaram bu qara bezimdən mənim. ...

Həyatın zirvəsi ölüm olduğu kimi, sözün, sənətin, fikrin də zirvəsi ölümdü ! Ölürəm, yəni - sevirəm, duyuram, yaşayıram!

...Bir tərəfdə şahların dilənçilik etdiyi dünya!

...Bir tərəfdə dilənçinin məğrurluğundan yazan, o boyda gözəllik dənizindən ilhamım, könlünü dınqıldatmaqdan ötrü özünə bircə bulaq götürən M. Aslan: Tərtər Şəmşir sazıdı,

Bulaq - mənim cürəmdi.

Cürəsiylə məğrurluq simfoniyası yaradan, bulağıyla dənizləri təlatümə gətirən Məmməd əmi, min yaşa!

... Məmməd Aslan Kəlbəcərə, dağlara bənzədiynyi yaxşı bilir:

Tənha zirvələrin yar - yoldaşıyam:

Quşqonmaz dağların ağır qışıyam:

Mən qaya parçası, çaxmaq daşıyam:

Mən çətin adamam, asan deyiləm.

Bu da Kəlbəcərin sərt üzü - çiçək dənizində zəlzələ, tufan, vulkan və ya sadəcə - Dəlidağın qışı!

...Türk dilinin, türk mənəviyyatının və türk dünyasının böyük şairi M.Aslanı Kəlbəcərlə məhdudlaşdırmaq fikrindən uzağam. Sadəcə olaraq şairin doğulduğu torpağa bənzəyişi min ağacdan görsənir...

Fəhmi atlı şairimiz M.İsmayıl yaxşı bilirdi ki, M.Aslan dağla, daşla təkcə sirdaş, qardaş deyil, bu aləm bütünlüklə M. Aslanındır! Bu aləmə quru salamı da birbaşa vermək olmaz:

Ay adaşım, gün düşəndə dağlara,

Şəfəqlərin saçağına salam de!

Kəkliklərin qaqqıldaşan səsinə,

Əliklərin qaçağına salam de!

Şairlərə, aşıqlara M.İsmayılın özünün qohumluğu çatsa da elçi, səfır dəyişməzdi:

Şəmşir olsa çətin məclis kəm keçər,

Sücaətin qoşmasından qəm köçə.

Özü kefkom, təxəllüsü Qəmkeşə,

Şeir - sənət ocağma salam de!

M.İsmayıl bunları billə -bilə , bir dəfə Kəlbəcərə - M.Aslan dünyasına elçisiz, ev yiyəsiz getdi və "ləzzətini" gördü:

Sənsiz yoxdu İstisuyun ləzzəti

Köhnə yurdda yaralarım təzədi...

Nə deyirdi ürəyimin həsrəti?! -

"Məmməd Aslan, Məmməd Aslan!.."

deyirdi.

İstisu, köhnə yurd yeri, ürəyin həsrəti, İsaq -Musaq quşları ...şairin özü M.Aslanı arzulayırdı - çox gözəl! Dağlar gözəlinin duyğulu şair M.İsmayıla M.Aslan deməsi... Allah heç bir şairin başına gətirməsin:

Bir gözəl var qarşıdakı binədə:

Gözəlliyi güzgü tutur günə də.

Ya çaşmışdı, ya nə idi... mənə də:

"Məmməd Aslan, Məmməd Aslan!.."

deyirdi.

Qonaqsevər Kəlbəcərdə M.İsmyılın da təssəllisi tutarlı idi: dağ, daş, gözəllər şairi o qədər sevmişdilər ki, onu M.Aslanla dəyişik salmışdılar!

M.Aslana çoxlu gözəl şerlər yazılıb, şairin ədəbiyyata böyük xidmətlərindən biri də budur... Ancaq şairə birbaşa Kəlbəcər deyən... Ənvər Rza oldu. Ənvər Rza şairin adaşı olmasa da şairi və Kəlbəcəri onlardan yaxşı tanıyırdı:

Dəlidağın zirvəsisən,

Bu şəhərdə mənim üçün.

Bir qaranquş sürbəsisən

Bu şəhərdə mənim üçün.

Ənvər Rza bu şeiri yazanda Bakıda yaşayırdı, Kəlbəcərsizliyə burada dözmürdü. Kəlbəcər bu şəhərdən kənarda var idi! İndi isə Kəlbəcəri heç bir yanda, kənddə və ya şəhərdə tapmırıq! Şükürlər olsun ki, onun bənzəri, oxşarı aramızdadır.

Hörmətcil şairimiz Ənvər Rzanın xeyirxah ruhu icazə versə bu gözəl gəraylısının dördüncü misrasını çağımıza və həsrətimizə uyğunlaşdırardıq:

Sinəm - çəmən, gül becər sən,

Qışda çiçək, gül biçərsən...

Müxtəsəri, Kəlbəcərsən

Bu dünyada bizim üçün.

Hörmətli Məmməd əmi! Mən həm də bir Kəlbəcərli kimi nurlu üzünü hər dəfə mavi ekrandan görəndə, şeirlərini oxuyanda, Kəlbəcəri ziyarət edirəm. Sən dağlarla bağrıbadaş adamsan... Əzrayıl təkcə qohum-qardaşım yox, qonum qonşusunu da yığıb üstünə gəlsə belə Kəlbəcərin xətrinə, oxşadığın dağların böyüklüyü və Yaradanın Öz Böyüklüyü xətrinə sağlam canla 75-in üstünə bir 25-də...

Ədalət.-2015.-16 yanvar.-S.7.