Palıd ömrü
Hər məfhumun
ifadə etdiyi məna çalarları var... Ömür ifadəsinin
yozumu çoxdu... Ömür xalq üçün, millət üçün,
dövlətçilik üçün
yaşanılan aylardı, illərdi. Min
illərdi belə olub, əbədiyyən
belə də olacaq... Yaz-payız binəsinə
gedəndə atam dəyəmizi palıd
ağacına yaxın yerdə tikərdi. Maraqlananda
"Palıdın xırman kölgəsi olur,
oğlum", - deyərdi. "Həm də
palıd müqəddəs ağacdı, bədxahlığı
sevmir, qəlbitəmizlərin
ağacıdı. Palıd ömrü yaşayanlara əməlisaleh deyilib.
İstəyirəm palıd kimi
böyüyəsiniz..." Palıd ömrü
ifadəsi o vaxtlardan
yaddaşımdadı...
Abdulla Qurbani
Şərurda gəlib dünyaya.
Palıdlığı şərtləndirən xarakterlə böyüyüb - dözümlü,
səbrli-təmkinli, iradəli. Palıd kimi
bağlanıb torpağa. Torpağı sevib - Vətəni sevib. Həm
də kimsənin sevə bilmədiyi kimi sevib. Elə sevib ki, ürəyi vətənləşib; ürəyinin
gözləriylə baxıb dünyaya. Abdulla Novruz oğlu Qurbanovu Abdulla Qurbani edən
bunlardır!..
Hələ
orta məktəbdə oxuyanda
çöldən tapdığı xışı məktəbə
gətirəndə də, neçə yüz
illərin o üzündə rəncbərin
"qolunun zoru" olan bu xışı,
yaşı bəlli olmayan sınıq bir küpü gələcək
muzeyə eksponat eləyəndə də,
bu haqda Firuz Mustafanın "Azərbaycan gəncləri"
qəzetində "Sınıq küpün
harayı" məqaləsi dərc olunanda
da, hərbi xidmətdə olanda
"Krasnaya Zvezda"
qəzetində məqalələri dərc ediləndə də,
Mirzəağa Əliyev adına Azərbaycan Dövlət
İncəsənət İnstitutunun (indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti)
teatrşünaslıq fakültəsində təhsil alanda da, Şərur rayon Mədəniyyət şöbəsinin müdiri olanda da, beynəlxalq folklor
festivallarının laureatı olanda da, ağır vaxtlarda orduya könüllü gələndə
də, "Murovun qəm karvanı",
"Ana, Murovdan gəlirəm",
"Meşəli od içində", "Gəzdim Naxçıvanı mən
səngər-səngər", "Şəhidlik
dastanı", "Gültəkin qayası" ...
kitablarını yazanda da,
palıd ömrü yaşayıb şair Abdulla Qurbani, publisist Abdulla Qurbani, ssenarist, rejissor Abdulla Qurbani; bu gün bu
ömrü polkovnik hərbi
rütbəsində müdrikcəsinə yaşayır...
Silahlı Qyvvələrimizin
ilk hərbi paradının
aparıcısı oldu Abdulla
Qurbani. Həmin anlarda
gördüklərindən-təqdim etdiklərindən
qürurlandı, televiziya tamaşaçılarını,
radio dinləyicilərini də
qürurlandırdı...
...Tufarqanlı
Abbas dağları çənli-çisəkli
görəndə "Duman, gəl get bu dağlardan..."
deyib. Söylənilənlərə
görə, duman çəkilib. Bu zəruri təsadüfü təbiətin şair sözünə ehtiramı bilmişəm.
Nədən xatırladım bunu?
Xocavənddə
Əməkdar İncəsənət Xadimi
polkovnik Abdulla Qurbaninin ssenarisi və rejissorluğuyla kütləvi vətənpərvərlik
bayramı keçirilirdi: "Qarabağa yaz gələcək."
Göy üzü gah bozarır, gah
qızarırdı; Xocavənddə yağış qoxusu vardı. Abdulla Qurbaninin rəh-bərliyiylə tərtibat tamamlanmaq üzrəydi. Elə bil
bu sənət fədaisi bayaqdan
bəri havanın necəliyini hiss eləmirmiş.
Qəflətən göy üzünə
baxdı. Baxışlarını narahatlıq bürüdü.
Tufarqanlı Abbas, Tufarqanlı Abbasın
"Dağlar"ı düşdü
yadıma. Və sanılı saniyələr
ötüşüncə buludlar
dağıldı... Bu, "Qarabağa yaz gələcək"
inamına, bu inamın söykəndiyi
palıd ömrü yaşayanlara
- Azərbaycan əsgəri adını ömür
yoluna bayraq edənə,
Azərbaycan əsgərinə təbiətin
xeyir-duasıydı sanki...
"Sənə
inanırıq, ölkə rəhbəri, sənə güvənirik,
Vətən əsgəri" deviziylə keçirilən
kütləvi vətənpərvərlik tədbiri mahiyyəti
etibarilə ordu ilə xalqın birliyinin təntənəsi hesab
edilməlidir; ssenari müəllifi (və rejissor kimi) Abdulla Qurbani
gördüyü, müşahidə etdiyi həqiqətləri bir
tədbir müstəvisində təqdim etməyə nail oldu: xalq
Prezidentinə inanır, inanır ki, Qarabağ problemini
danışıqlar yolu ilə həll edəcək,
qarşı tərəf bu
danışıqlarda hesablaşmasa, son sözü Azərbaycan əsgəri deyəcək. Xalq son sözü
deyəsi əsgərlərinə güvənir. Bilir ki, Azərbaycan əsgəri
torpaqlarını işğaldan azad etməyə qadirdir. Bu inam az sonra
- aprel döyüşlərində öz təsdiqini tapdı; vətənpərvərlik
tədbirləri gerçəkliyə söykənən tədbirlərdir
və onların mahiyyəti gerçəkliyin tarixləşdirilməsi
üçündü. Xalq
da, ordu da Ali Baş
Komandanın hər bir əmrinə
hazırdır!..
Zaman anlamında hərb tariximizin dünəninə də sayğı
milli-xəlqi ruhun
yaşarılığı üçündü.
Abdulla Qurbaninin ssenarilərində
bu amil
sayğılarla, sevgilərlə əhatələnir. C.Naxçıvanskinin, S.Mehmandarovun,
Ə.Şıxlinskinin yubiley tədbirləri,
bu tədbirlərin kütləviliyi, sələf-xələf
münasibətlərinin yaşarılığını bir tədbir miqyasında təmin edir və bu, gənclərin,
yeniyetmələrin vətənpərvərlik
duyğularının kükrəyişinə vəsilə
(bəlkə də vasitə!) olur; Abdulla Qurbaninin ssenariləri,
bir qayda olaraq, milli-xəlqi ruhdan gəlir.
...Söz duyana sirdaş olub, çətinə
düşənə qardaş olub, əndişələrlə üzləşənə
könül-daş, müharibədə
döyüşçüyə səngərdaş. Abdulla Qurbaninin
poeziyasının da, Abdulla
Qurbaninin publisistikasının da rişələndiyi söz
bu qüdrətdədi. "Ana, Murovdan gəlirəm",
"Murovun qəm karvanı"
kitablarını oxuyanda özünü
döyüşlərin içində hiss
edirsən: səngər qazırsan, döyüş
növbəsi aparırsan, düşmənə güllə
atırsan, döyüşün
içindən yaralı çıxardırsan,
döyüşürsən, nəfəsin üstündə
olsa da, şəhidlərlə
şəhid olursan...
Bu kitablar
söz-söz, kəlmə-kəlmə, mətləb-mətləb
ruhuna hopur...
Abdulla Qurbaninin
ssenarisi ilə keçirilən kütləvi
vətənpərvərlik tədbirlərinin hər biri ayrılıqda mükəmməl vətənsevərlik
dərsidi, ümumilikdə vətənsevərlik düsturu.
Gədəbəydə
keçirilən "Hər kənddən bir
ağsaqqal, hər səngərdən bir əsgər" tədbirinin mahiyyəti ordu ilə xalqın birliyinə
hesablanmışdı; bu birlik
vardı, bu birliyi
möhkəmlətmək, onun dönməzliyini
təmin etmək niyyətiydi bu tədbir. Bir
müddətdən sonra - aprel
döyüşlərində bu birliyin təntənəsini gördük.
"Hər kənddən bir ağsaqqal, hər səngərdən bir əsgər" tədbirinin mənəvi
təsirini unutmaq mümkünsüzdü;
şair Abdulla Qurbaninin şeirləriylə,
publisist Abdulla Qurbaninin kəlamlarıyla, rejissor
Abdulla Qurbaninin quruluşuyla süslənən tədbir toplaşanlara, toplaşanların timsalında
məmləkətə bir daha
xatırlatdı ki, ordu
xalqın, xalq ordunun
dayağıdı (yeri gəlmişkən,
Abdulla Qurbaninin ssenarisi və rejissorluğuyla
keçirilən tədbirlərdən biri məhz bu devizlə təqdim
olunub)...
Şəhidliyə
ehtiram yaşam fəlsəfəmizin
tərkib hissəsidi.
Şəhidlik,
şəhidlər həm də sözlə
yaşadıla-yaşadıla hər birimizin
ömürdaşımız olub. Beyləqanda keçirilən
teatrlaşdırılmış kütləvi vətənpərvərlik
tədbirində şəhidlər ruh
qiyafəsində göründü. Şəhid
ruhlarının dedikləri
çağırışçılara, əsgərlərə,
veteranlara, uşaqlara,
ümumən məmləkətə
ünvanlanmışdı. Nə deyirdi
şəhidlər? - sevin Vətəni,
torpağı qoruyun,
torpaqlarımızı işğaldan azad edin. Bu kəlmələr Abdulla Qurbaninin təxəyyülündən,
düşüncələrindən, Vətən sevgisindən
süzülüb gəlirdi,
icraçısı şəhidlərin ruhuydu;
bu tədbirdə Abdulla
Qurbani palıd ömrü
yaşamaqla şair olaraq, publisist, ssenarist olaraq, rejissor olaraq yaşarı
ruhların ruh qardaşıydı...
Xalq şairi
Məmməd Arazı Murovdağa
apardı Abdulla Qurbani.
O ucalıq neçə gün
sözün ucalığına
sığındı. O neçə gündə əsgərlər
Məmməd Araz sözünün
istisində isindi-lər. Şairlə Murovdağın o üzündə də kəlmələşmək
niyyətiylə Murovdağın o
üzünə şeirin
işığından baxdılar. O görüş əsgərlərin ürəyini
telləndirmişdi. Əsgərlər bu biçim görüşə görə
"dağı dağ üstə qoymağa da"
hazırıydılar; onda palıd
ömürlülər palıd ömürlülərin əhatəsində
bir boy da
dikəlmişdi. Onda Vətən Məmməd
Araza da, Məmməd Araz şeirinin
işığına yığışanlara da,
bu ələdüşməz görüşün səbəbkarına da oğul deyirdi.
Həm də qürurla deyirdi!..
İkiqat paralimpiya
çempionu İlham
Zəkiyev döyüşçü olub. 1994-cü ilin
yanvarında Füzuli rayonunun
Əbdürrəhmanlı kəndində döyüşdə
ağır yaralanıb, gözlərinin
işığını itirib. Abdulla Qurbani Murovdağda keçmiş döyüşçü
İlham Zəkiyevi əsgərlərin
görüşünə aparmaqla ordu sıralarından tərxis olunanlara
da, yeniyetmələrə də, müxtəlif
bölgələrdə xidmət edən əsgərlərə
də, ... bir mətləb
aşılayırdı: hər birimiz Vətən
üçün bir
əsgərik (bu devizlə ssenari müəllifi və rejissoru
Abdulla Qurbani olan kütləvi vətənpərvərlik tədbiri
keçirilib)...
Vətənsevərlik
ifadəsinin məzmunun necə göz nuru bilməyəsən? - Abdulla
Qurbani kütləvi vətənpərvərlik
tədbirlərindən birində iştirakçılara (deməli,
məmləkətə!) xitabən
Bu
Vətənin seli ilə vətənləşək,
Tər
çiçəyi, gülü ilə vətənləşək,
Güllərinin
ləçəyində şehi ilə vətənləşək,
Yarpağına
sığal çəkən mehi ilə
vətənləşək,
Şimşəyiylə,
yağışıyla vətənləşək,
Əsgərlərin
baxışlyla vətənləşək!.. -
deyirdi. Bu, şair
amalıydı, hərbçi-şair amalıydı, hərbçi-şair
təmənnasıydı. Bu təmənna
Şuşaya, Laçına, Kəlbəcərə,
Ağdama, Füzuliyə, Cəbrayıla,
Qubadlıya, Zəngilana aparacaq yola xeyir-duaydı. Bu təmənnanın
ruhlara hopduğu aprel döyüşlərində təsdiqləndi...
...Ötən il Əməkdar İncəsənət Xadimi polkovnik Abdulla Qurbani "Vətən
uğrunda" medalıyla təltif edildi. Abdulla Qurbani üçün bütün medallar dəyərlidi,
çox dəyərlidi. O, bu təltifə medalın adında ehtiva olunan Vətən kəlməsinə
görə qədərsiz sevinirdi; Vətənə
xidmət edə-edə "Vətən uğrunda"
medalıyla təltif olunması bu duyğusal, bu istedadlı,
bu yorulmaz, bu qətiyyətli, bu vətənsevər
zabitə qədərsiz könül xoşluğu vermişdi...
...Aprel döyüşlərinin nəticəsi kimi Lələtəpə işğaldan
azad edilmişdi. Abdulla Qurbani də
ordaydı, bu qədərsiz sevinci əsgərlərin əhatəsində
yaşayırdı. Bu günü
zaman anlamında dünənlərdən,
görənlərdən biriydi Abdulla Qurbani...
Bu qələbə məmləkət
boyu sevinc haləsinə
dönmüşdü. Sevincdən
camaatın ürəyi köksünə
sığmırdı. Abdulla Qurbani bunu duyurdu,
görürdü. Ağsaqqalların
baxışlarında çırpınan istəyi də gördü və... "Gəlin", - dedi. "Qəbiristanlığa gedirik, rəhmətə gedənlərin ruhunu yad eləməyə..."
getdilər. 23 il bu avaza, bu kəlamlara
tamarzı qalan məkanda "Yasin" oxundu. Azərbaycan
əsgərinin adından; Abdulla Qurbani həm də ənənələrin
yaşarılığının cəfakeşidi...
O anlarda ağsaqqalların
şükranlığı göy üzünün göylüyünə
qarışmışdı. Lələtəpənin o tərəflərinin də belə bir sevinclə əhatələnəcəyinə
inam vardı. Ağsaqqalların
baxışlarında...
Əməkdar
İncəsənət Xadimi polkovnik Abdulla Novruz oğlu Qurbanovun Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri təqaüdünə layiq görülməsi Vətən üçün yaşanılan ömürə
verilən yüksək dəyərdi...
Palıd ömrü ifadəsi, könlümə yatan ifadədi; torpağa
bağlılığı, torpaq - Vətən
sevgisini görürəm bu
ifadənin apaydın işığında...
Əsgər
ömrü palıd ömrü
deməkdi...
Abdulla Qurbaniyə xitabən deyirik ki:
Vətən - qibləgahın, Vətənə görə,
Səngərlərdən gəlir sənin səsin də.
Ürəyin
üçrəngli bayrağa dönür,
Palıd
ömürlülər əhatəsində!..
Rəşid
Faxralı
Ədalət.-
2016.- 21 iyul.- S.4.