PƏRVANƏ KİMİ...
Akif Cabbarlı
Yenə iş otağının pəncərəsində səliqə ilə sıralanan dibçəklərdəki çiçəklərlə, güllərlə başbaşa idi. Ləçəkləri, yarpaqları ehmal-ehmal oxşayır, eynən sonbeşik nəvəsi Floranın başını sığallayırmış kimi nazını çəkirdi.
Yadıma birgə çalışdığımız illər düşür. Nəşriyyatın dördüncü mərtəbəsində "Azərbaycan" qəzeti redaksiyasında Mədəniyyət şöbəsinin redaktoru Flora Xəlilzadənin iş otağını zarafatla "Nəbatat bağının filialı" adlandırmışdım. Bu kabinetə girənlər gülün-çiçəyin, irili-xırdalı dibçəklərin arasından son dərəcə ehtiyatla keçərdilər ki, təbiət incilərini incitməsinlər, çünki yaxşı bilirdilər ki, hər hansı ehtiyatsızlıq Flora xanımın xətrinə dəyə bilər.
Dünyanın hər cürə varını gördüm,
Yağışını gördüm, qarını gördüm,
Çiçəyini gördüm, barını gördüm,
Atdığım nə oldu, götürdüyüm nə?
Alnıma yazılan yazı olmadı,
Qışa tuş könlümün yazı olmadı,
Əl tutdum, əlimin duzu olmadı,
Əkdiyim nə oldu, bitirdiyim
nə?
Bütün həyatı boyu ulu Yaradana, təbiətə,
insana, insan ruhuna məhəbbət, sayğı və qayğı sərgiləməkdə
çoxlarına nümunə
göstərən Flora xanımın
bu misraları da Zəngəzurda, analı-atalı dünyasında
qoyub gəldiyi həmişəyaşar xatirələrin
poetik ifadəsidir.
Gözdən uzaq, qəlbə
yaxın ellərdə
- Urudda yaraşıqlı,
ürəyiyuxa, analar-anası
Gözəl xanım qızını Bakıya
göndərəndə ona
tövsiyəsi, öyüd-nəsihəti
bircə notda köklənmişdi - elimizə,
nəslimizə, valideynlərinin
adına ucalıq gətir, şərəflə
yaşa, çalış,
ümidlərimiz sən
sarıdan həmişə
çiçəklənsin, gül açsın.
İllər keçdi. Gözəl ananın qəlbindən
keçənlərin hamısı
pöhrələndi, al-əlvan
çiçəklər kimi
boy göstərdi Floranın
həyatında. BDU-nun
"Jurnalistika" fakültəsini
bitirdikdən sonra işlədi, öz çörəyini özü
qazanmağa başladı.
Hələ uşaqlıqdan tanıdığı,
hər xasiyyətinə
bələd olduğu
həmkarı Allahverdi
ilə ailə həyatına imza atdı. Hazırda "Lider" televiziyasında
çalışan Elnur
Niftəliyev və
"Mədəniyyət" kanalının əməkdaşı
Bəhruz Niftəliyev
kimi istedadlı, dərrakəli oğullara
ana oldu. Amma bircə şey könlünün sağalmaz
yarasına çevrildi
- Vətən dərdi,
yurd həsrəti.
Dözmədi bu dərdə,
dözmədi anam,
Gözlərin nəm tutdu, ürəyin qubar.
Ölüncə ümidin üzmədi
anam;
Açılsa o yollar, gəl,
məni apar!..
Flora xanım nə
vaxtsa uşaqlığını
əmanət qoyub gəldiyi yerlərə getmək, getmək yox ey, qaranquş
tək qanad açıb uçmaq eşqilə yaşayır. Uzaq yola
çıxanlar isə
hansısa mənzil başında nəfəs
dərməyə bir ünvan da soraqlayırlar,
adətən. Flora xanım bu ünvanı
da artıq ürəyində götür-qoy
edib, müəyyənləşdirib
- onun üçün
çox əziz olan, qəlbinin başında əzizləyib,
müqəddəs ocaq
kimi əbədiləşdirdiyi
Şuşanı.
Əlimlə qursam da yüz qızıl taxtı,
Gərək tale verə o qızıl baxtı.
Yaşın bu məqamı,
yaşın bu vaxtı,
Xatirələr yorur məni, neyləyim?!
Ömrü boyu xəyalımla
talanan,
"Ah"larımla, amanımla
dolanan,
Ürəyimə, gözlərimə qalanan,
Xatirələr yorur məni, neyləyim?!
Zəngəzur elinin Bakıda gəzib-dolanan, yazan-danışan,
gülən-ağlayan, min bir
dərdə yarayan bir parçasıdır
Flora xanım. Onu tanıyanlar, xasiyyətinə
bələd olanlar bu qənaətə asanlıqla gəlirlər.
Qapılar döymüşəm qapılar üçün,
Keçdiyim nə oldu, ötürdüyüm
nə?
Köhlən at çapmışam yabılar üçün,
Qazancım nə oldu, itirdiyim
nə?
Bu misralarda ola
bilsin ki, dayaz düşüncəlilər
hər hansı pafos rüşeymi, ritorik ritmlər axtararlar. Ancaq Flora xanımın yerindən-yurdundan, qohumluq
əlaqələrindən asılı
olmayaraq, ehtiyacı olan hər kəsə
göstərdiyi mənəvi
dəstəyi, simsarlığı,
yaxınlığı hesablayan
olsa, uzun bir siyahı alınar. Qəlb evinin qapıları
hər kəsin üzünə açıqdır.
Bu evi vaxtsız
tərk edənlər
isə sonralar günahın yalnız özlərində olduğunu
yaxşıca dərk
edirlər. Bir misal
çəkim. Bizim kollektivdə
nəcib bir xanım işləyir.
Bəzi mülahizələrə
görə kimliyini
tam açıqlamasam da,
bildirmək istərdim
ki, A.-nın anası bir neçə il
qabaq vəfat edib. Bəlkə də çoxlarına
qəribə gələr,
vaxtaşırı Flora xanımın
yanına gəlir, oturub onunla söhbət
edir, dərd-sərindən
danışır. Həmişə də deyir ki,
dünyadan vaxtsız köçmüş anasının
ətrini Flora xanımdan
alır. Flora xanımın energetikasının
gücü A.-nı sakitləşdirir, bu qız özlüyündə
bir mənəvi rahatlıq tapır. Nə qədər gözəldir,
ecazkardır bu cür hissləri yaşamaq və yaşatmaq. Belə yanaşmanı çox adamda görməzsiniz...
Flora xanım 1977-ci ildə
universiteti bitirdikdən
sonra bir müddət "Azərbaycan
təbiəti" jurnalında
işləyib. Özü deyir ki, təbiətə
vurğunluğunu daha
da artıran amillərdən biri məhz görkəmli akademik Həsən Əliyevin kuratorluğu və rəhbərliyi ilə çıxan nəşrdə çalışması,
poeziya aləmindəki
uğurları da yaxın qohumu və hər zaman həyatda özünün ustadı
və arxası sandığı Məmməd
Arazın "əlindən
su içməsi"
olub.
Şəhər günlərinin havası
ağır,
Şəhər küləyindən qorun, amandır.
Könlümə kəndçilik havası
yağır,
Kənddən aralıyam xeyli zamandır.
Üz tutub getməyə yerim yox indi,
Vətəndə vətənsiz olan
çox indi,
Dəli
könlüm, şimşək
kimi çax indi,
Sənin dağlarının başı
dumandır.
Şəhərə kənd havasının, səmt küləyinin qanadlarında gələn
Flora paytaxtın elitar
mühitində də
özünü rahat
hiss edib lap ilk gənclik
illərindən. "Azərbaycan
müəllimi", "Azərbaycan"
qəzetlərində çalışanda
da, "Azərbaycan qadını" jurnalının
redaktoru olanda da özünün kənd ruhunu, ovqatını saxlamaqla, əsl paytaxt sakinlərinə xas olan keyfiyyətləri ilə də seçilib. Canındakı-qanındakı kübarlıq yazılarında
da boy göstərib, insanlarla, həmkarları ilə münasibətlərində
də. Bəzən öz xarakterik
keyfiyyətlərini əsərlərinin
obrazlarında ehtiva etməyi də unutmayıb. İstəyib ki, üz tutduğu,
qələmə aldığı
insanlar da ən dəyərli bəşəri keyfiyyətlərə,
insanlıq cizgilərinə
malik olsunlar. Qəzetdə belə olub,
televiziyada da bu istiqamət instinktiv olaraq davam edir.
Televiziyada bişib-düşmək, bərkimək
ona çox da çətin olmadı. Bir müddət AzTV
və İTV-də müxtəlif verilişlərə
ekspert qismində dəvət alması, yazıçı-publisist kimi
fikirlərini aydın,
əhatəli bildirmək
bacarığı qədirbilən
insanların diqqətindən
yayınmadı. Səlahiyyətli şəxslər onun istedadını, ləyaqətli
vətəndaş imicini
nəzərə aldılar,
İTV-də işləməyə
dəvət etdilər.
O da ümidləri doğrultdu. Müəllif proqramı "Yadigarlar"dakı
uğurları ilə
ona bəslənilən
etimada layiq olduğunu sübut edə bildi. O, televiziyaya gəlişinə
yardımçı olanlarla
bağlı həmişə
minnətdarlıq hissi
ilə danışır.
Flora xanım saysız-hesabsız məqalələri, kitabları, ssenariləri ilə ədəbi ictimaiyyət arasında özünəməxsus yer tutur. Onu biz həm də yorulmaz tədqiqatçı kimi tanıyırıq. Şuşanın tarixi, bu günü, eləcə də Azərbaycanın hökmdar qadınları (yadımdan çıxan məqamlara görə üzr istəyirəm, çünki bu yazını qələmə alanda ondan heç nə soruşmamağı nəzərdə tutmuşdum. - A.C.) haqqında axtarışları, gəldiyi qənaətlər, əslində,elmi iş səviyyəsində dəyərləndirilməlidir. Uzaq illər öncəsi onun dissertasiya müdafiə etməsi imkanının qarşısına bilərəkdən sipər çəkildiyindən də xəbərdaram.
Çox
da bel bağlama
sabaha, gülüm,
Nadanlar könlümə verirlər
zülüm,
Qəfil
görəcəksən apardı
ölüm,
Dalımca atılan daşıma bir bax.
Bu misralar Flora xanımın
bədxah, kiminsə uğurlarına xor baxan, dargöz adamlara ünvanladığı
düşüncələrinin poetik əksidir. Vaxtilə
məşhur Amerika filosofu Uiltsin Mizner yazırdı: "Sizə atılan daşları toplamaq lazımdır. Çünki bu, sizin gələcək heykəlinizin
bünövrəsini qoyacaq".
Əlbəttə, rəmzi mənada
deyilən bu fikirdən ömrünü-gününü
insanlara yaxşılıq
etməyi, sınıq
qəlblərə həmdəm
olmağı özünə
yaşam tərzi, fəaliyyət kredosu seçənlərin içində
olan hər kəsə kiçicik də olsa bir
pay düşür. Təbii ki,
Flora xanım da bu sıradadır.
Flora Xəlilzadə sözlə
ifadə edilməyəcək
dərəcədə təvazökar,
səmimi, qayğıkeş
insandır. Onun bir fikrini ən yaxın dostları, rəfiqələri
də ürəkdən
bəyəniblər. Deyir ki,
işığa yalnız
pərvanələr deyil,
bör-böcək də
yığılır. Əsl məsələ pərvanələrlə
böcəkləri yaxşı
tanımaq, ayırd etmək, hər kəsə öz yerini tanıtmağı bacarmaqdadır. İddialı olan, özündənrazı
insanları da həmişə insaflı
olmağa çağırır.
Bu yerdə məşhur
kinoaktoyr Çarli Çaplinin bir sözü yada düşür: "Dünya
hər kəsə yetəcək qədər
böyükdür. Ona görə
də başqasının
yerini zəbt etməkdənsə, öz
yerinizi tapın".
Bu yazıda məqsədim
Flora xanımın yaradıcılığı,
publisistik fəaliyyəti
barədə fikirlərimi
oxucularla bölüşmək
deyildi. Çünki qədirbilən oxucuların
və tamaşaçıların
Əməkdar jurnalist
Flora Xəlilzadənin çoxşaxəli
yaradıcılığı barədə kifayət qədər məlumatlı
olduğu qənaətindəyəm.
Sadəcə bilirdim ki, avqustun 23-də bu nəcabətli xanımın
ad günüdür. Ona
görə də bu düşüncələrimlə
ona bir dost, həmkar təbriki ünvanlamaq istədim. Ürəyincə olacaq, ya yox, görüşəndə
bilərəm, İnşallah!
P.S. Sonda onu da
deyim ki, Flora xanım ara-sıra nəsrə də üz tutur, hekayələr yazır. Yadımda qalan və mənə
xüsusi ləzzət
edən hekayəsi isə "Şokolad paylayan qız"dır.
Ədalət 2017.- 23 avqust.- S.4.